Geestelijk leiderschap is dienend

Voor veel leidinggevenden is het boek "De zeven eigenschappen van effectief leiderschap" van de 78-jarige managementgoeroe Stephen Covey een onmisbare gids. Modellen uit het zakenleven kunnen echter niet zomaar worden toegepast op het kerkelijk leven. In de kerk komt het uiteindelijk aan op het luisteren naar Christus.

Het luisteren naar Christus wordt sterk benadrukt door John R.W. Stott. In zijn boek "Basic Christian Leadership" spoort Stott ons aan om de visie op leiderschap te laten bepalen door onze visie op de Bijbel en de kerk. Alleen dan zullen we een gezonde Bijbelse visie op christelijk leiderschap hebben.

Stott bezocht een flink aantal landen en is daar nagegaan hoe de kerk en haar leiders actief waren. Zijn conclusie is niet mals. Hij heeft ontdekt dat alleenheerschappij te veel de boventoon voert en er weinig sprake is van liefde en zachtmoedigheid. Deze houding is in strijd met het luisteren naar Christus. Een ootmoedige, persoonlijke relatie met de Heere Jezus Christus is essentieel voor elk christelijk leiderschap, stelt hij.

Evenals Stott wil ik in deze lezing nagaan wat we als kerk kunnen leren van Jezus als Leider. We belijden immers met artikel 30 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis dat wij geloven dat de ware kerk geestelijk geregeerd moet worden op de manier die onze Heere ons in Zijn Woord geleerd heeft. Jezus Christus is het ultieme voorbeeld van geestelijk leiderschap.

Jezus leert ons dat geestelijk leiderschap het tegenovergestelde is van wat veel mensen denken dat het is. Hij introduceert ons in Mattheüs 20 iets nieuws: Geestelijk leiderschap staat voor dienend leiderschap. In het gedeelte lezen we hoe Jezus met Zijn discipelen spreekt over Zijn aanstaande lijden. Jezus' woorden raken de discipelen echter niet. Het virus van overdreven zelfingenomenheid heeft hen in de greep. Hun eigen belang vinden ze veel interessanter dan het lijden van Jezus. Zij willen heersen en niet dienen.

Aanleiding voor hun eerzucht is de vrijpostige vraag van de moeder van Jakobus en Johannes. Zij ziet graag dat haar zonen de twee voornaamste posities zullen innemen in het Koninkrijk van Christus. Uit het verloop van de geschiedenis blijkt dat ook de andere discipelen zich gedragen als ijdeltuiten. Verontwaardigd verwerpen zij het verzoek van een voorkeursbehandeling van Jakobus en Johannes. Niemand van hen is bereid zich onder Jakobus en Johannes te stellen.

Lofscheppers
Het antwoord van Jezus is onthutsend. Hij geeft Jakobus en Johannes de pin op de neus. Mannen die zich als 'baasjes' aanmelden om te heersen, moeten zich voorbereiden om te lijden. Het Koninkrijk van God wordt niet door macht gebouwd. Het ontwikkelt zich door dienende liefde. Dienen in het Koninkrijk van God staat in schril contrast met het heersen in de wereld. In de wereld delen de sterkste leiders de lakens uit. Jezus waarschuwt dat dit optreden niet past bij geestelijk leiderschap.

Het is veelzeggend dat we in de Bijbel het woord leider niet tegenkomen. We horen het woord dienaar. De Dienaar bij uitstek is Christus. Zijn dienen staat indrukwekkend opgetekend in Filippenzen 2. Het gaat tot aan de dood op Golgotha. Hier geeft Christus Zijn ziel tot een losprijs voor velen. De allergrootste dienst die Hij ons heeft bewezen, is dat Hij Zijn leven gaf tot verzoening voor onze zonden. In het leven en het werk van Jezus Christus staat onbaatzuchtige liefde centraal.

Dienen is niet eenvoudig. Niemand heeft daar zijn aard in mee. We steken allemaal graag een kilometer boven de ander uit. Gelukkig maakt God door bekering van hoogmoedige egotrippers ootmoedige navolgers van Christus en van lefschoppers lofscheppers. Genade vernieuwt mensen. Dan zijn we in het Koninkrijk van God geen rivalen, maar dienen we in navolging van Christus.

We mogen niet over het hoofd zien dat het dienen van Jezus samengaat met een duidelijk leiderschap. Voortdurend neemt Hij initiatieven en beslissingen. Als het nodig is, worden de discipelen en anderen gecorrigeerd. Jezus laat Zich niet beïnvloeden door mensen, maar gehoorzaamt Zijn Vader. Er is dus geen contrast tussen het dienen en het leiderschap. Ze horen bij elkaar.

Jezus heeft vanaf het begin de bedoeling gehad dat er mensen worden aangesteld die anderen in geestelijk opzicht de weg wijzen. Voor de geestelijke leiding geeft Hij ambtsdragers aan de gemeente. Zij ontvangen de gave van het leiderschap (Hand. 6:2-5 en Rom. 12:8). Opvallend is dat het Nieuwe Testament meestal over ambtsdragers in het meervoud spreekt. Ambtsdragers treden niet op als losstaande individuen, maar gezamenlijk.

Verbondenheid
Het is echter niet de bedoeling dat ambtsdragers alle taken van gemeenteleden overnemen. Er moet juist een goede wisselwerking ontstaan tussen de ambtsdragers en de gemeente, waarbij iedereen gestimuleerd wordt om zich in te zetten voor het Koninkrijk van God. Het ambt functioneert door te doen functioneren. Efeze 4:12 noemt dit dienstbetoon: "Tot de volmaking der heiligen, tot het werk der bediening, tot opbouwing des lichaams van Christus."

Solistisch optreden van een ambtsdrager blokkeert de goede wisselwerking met de gemeente. Dienend christelijk leiderschap bevordert geen individualisme, maar is een stimulans voor de onderlinge verbondenheid. De onderlinge verbondenheid zal toenemen als ambtsdragers hun toezicht over de gemeente serieus nemen en inspireren tot dienstbetoon.

Veel informatie over leiderschap in de christelijke gemeente is te vinden in de brieven van Paulus aan Timotheüs. Als ik de criteria voor het christelijk leiderschap samenvat, kom ik bij twee woorden uit: voorbeeldfunctie en integriteit.

Wie voldoet er aan de genoemde vereisten? Gelukkig worden in de Bijbel de gebreken van dienaren van God nooit weggemoffeld of onder de pet gehouden. De Schrift laat ons zien dat we de vereisten niet hoeven te zoeken in onze aanleg en capaciteiten. Ambtelijke bekwaamheid is uit God. De Heilige Geest vernieuwt het leven en geeft gaven om onze taken in de gemeente uit te voeren. God vraagt nooit of we iets wel of niet kunnen. Hij vraagt of we beschikbaar zijn.

Inpassen
Zoals veel managers niet kunnen zonder het boek van Covey, bestaat er geen dienend-christelijk leiderschap zonder het herlezen van de Bijbel. Door het openen van het Woord wil de Geest uit dit Woord ons de weg wijzen die wij moeten gaan.

Als we willen staan in de gereformeerde traditie worden wij ten slotte geroepen om het eigene van de Schrift en van het geloof van de kerk der eeuwen op de huidige tijd toe te passen. De kerk moet het Evangelie met een dienende en gezaghebbende instelling voortdurend inpassen in het huidige levensgevoel. Inpassen is geen aanpassen. Met inpassen geven we geestelijke leiding in onze tijd, zonder het Woord van God en het belijden van de kerk los te laten. Het vraagt veel wijsheid om tussen de klippen van verstard formalisme en ongefundeerde vernieuwingsdrang door te varen. Ware wijsheid en dienend leiderschap is er niet zonder vertrouwen op de Heere.

De auteur is hervormd predikant te Kampen. Dit artikel is een samenvatting van een lezing die hij gisteren verzorgde op de jaarvergadering van de Gereformeerde Bond.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen