Het failliet van de paspoortmaatschappij

"Wat is Frankrijk?" vraagt de Franse filosoof Alain Finkelkraut zich af in een recent verschenen boek. Volgens de auteur ligt het diepste probleem van Frankrijk in de volstrekte verwarring over het antwoord op die vraag. Finkelkraut schrijft dat Frankrijk is verworden tot een "paspoortmaatschappij-in-wording": een samenleving zonder gedeeld verleden en een gezamenlijke visie op de toekomst, niet meer dan een samenraapsel van individuen. De "fraternité", de broederschap, uit de beroemde drieslag van de Republiek is vervangen door de "carte d'identité".

De malaise blijkt volgens de dwarse filosoof het meest uit het onvermogen immigranten op te nemen in de samenleving, wat in het bijzonder culmineerde in de rellen in de voorsteden, november 2005. Daarbij verkeert het Franse onderwijs in een desolate toestand. De beide belangrijke tekortkomingen versterken elkaar en kunnen het land nog eens fataal worden, sombert hij.

Met zijn sombere visie vertolkt hij een breed levend gevoelen in de Franse samenleving. Velen hebben het idee dat het land het spoor volkomen bijster is, terwijl het vertrouwen in de politiek volgens opiniepeilingen zelden zo laag was. Aan Nicolas Sarkozy de taak het ongenoegen in de samenleving om te buigen naar een gevoel van eenheid en zelfs trots.

Om dat doel te bereiken heeft hij een breuk met de politiek "van de afgelopen veertig jaar" aangekondigd en zet hij sterk in op openheid en samenwerking. Dat laatste wil hij onder meer tot uiting brengen in de samenstelling van zijn kabinet. De belangrijke post van minister van Buitenlandse Zaken heeft hij inmiddels aangeboden aan de socialistische Bernard Kouchner, oprichter van Artsen zonder Grenzen en oud-VN-gezant voor Kosovo. Kouchner streed tijdens de campagne aan de kant van Sarkozy's rivale Ségolène Royal. Daarnaast heeft Sarkozy de prominente socialistische politicus Hubert Védrine gepolst voor een ministerpost. Védrine was onder meer van 1997-2002 minister van Buitenlandse Zaken onder de linkse premier Lionel Jospin.

Sarkozy streeft bovendien naar een gelijke verdeling van mannen en vrouwen in het kabinet -vanouds een links thema- en pleit voor een sterk ministerie van Milieu. De nieuwe milieuminister, oud-premier Alain Juppé, wordt als minister van staat de tweede man van de regering.

Met deze open houding naar links neemt Sarkozy een radicaal andere houding aan dan zijn voorganger Jacques Chirac in 2002. Chirac had in de eerste ronde slechts 19 procent van de stemmen weten te behalen en was in de tweede ronde -tegenover de extreem rechtse Jean-Marie Le Pen- met massale steun van de linkse kiezers opnieuw in het zadel geholpen. Chirac weigerde echter de socialisten een rol in de regering te geven.

Sarkozy wil met een breed draagvlak een daadkrachtig en voortvarend hervormingsprogramma uitwerken. Ook daarin positioneert hij zich tegenover Chirac. Chirac staat te boek als de man die vlamde in de verkiezingscampagnes, maar in pragmatisme verviel zodra hij in het pluche zat. Hij paste ervoor het volk tegen zich te krijgen.

Zelfs zijn verzet tegen de oorlog in Irak in 2003, dat hem op het toppunt van zijn aanzien bracht, wordt door critici weggezet als een gemakkelijke positionering aan de kant van het volk. Chirac betoonde zich geen moedig man, maar volgde simpelweg de Franse publieke opinie, aldus de critici. Sarkozy wil de leider zijn die omstreden thema's niet uit de weg gaat.

De nieuwe president kan zich temeer tegenover zijn voorganger profileren als de sterke man, omdat de laatste na het verloren referendum rond de Europese Grondwet, mei 2005, feitelijk al vleugellam was. Chirac verbond geen conclusie aan het verlies en bleef aan als president. Daarbovenop kwamen de rellen in de voorsteden. Wat restte waren jaren waarin hij niet meer dan gedoogd werd, niet bepaald een situatie om te kunnen werken aan veranderingen.

De geest in Frankrijk is rijp voor een reformatie, maar daarmee is nog niet gezegd dat het volk Sarkozy's hervormingen zonder meer zal toejuichen. Er staat een diepgaande herziening van de arbeidswetgeving en het Franse sociale stelsel op stapel. Sarkozy zal er nog een zware dobber aan krijgen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen