Een vrije predikant met een Engelse bibliotheek

Ds. Onderdelinden is predikant van de vrije oud gereformeerde gemeente in Oldebroek. Het vrije weerspiegelt zich ook in zijn bijna 140 meter boeken. Wie zijn boekenkasten langsstruint die zich uitstrekken over twee kamers, een afdeling op de overloop en nog wat schappen op zolder ("Ik moet nodig opruimen") constateert een meer dan ruime belangstelling.

Opvallend is de grote hoeveelheid Engelstalige werken. Verzamelde werken van Owen, Newton, Brooks, Flavel, Sibbes, Binning, Gray , Edwards en Boston - je krijgt de indruk in een English Library te zijn. En niet te vergeten de tientallen werken over de "puritans": monografieën, bloemlezingen van de puriteinen, losse werken en paperbacks van Engelse en Schotse schrijvers.

Thomas Boston staat voor ds. Onderdelinden op nummer 1. Hij haalt vier aanwinsten over Boston voor de dag. Een proefschrift van D. J. Bruggink over "The Theology of Boston", twee wetenschappelijke studies over de "federal theology" van Boston en over diens "Viervoudige Staat", en het boek van Lachman over de "Marrow Controversy". Ds. Onderdelinden: "Historisch gezien is Boston geen puritein, daarvoor leefde hij te laat en te noordelijk, maar in zijn hele theologie is hij volop puritein."

Wat hem in Boston aanspreekt? "In een werk als "De viervoudige staat" komt je een mens tegen zoals die is: niet opgepoetst, maar zoals God hem ziet. Door het ontdekkend licht van de Heilige Geest wordt zo'n zondaar aan zijn doodstaat en totale verlorenheid ontdekt, van alle gronden afgestoten en van alle eigengerechtigheid afgesneden. Boston beschrijft duidelijk hoe God door de ontdekkende werking van de Heilige Geest plaatsmaakt voor de Persoon en het werk van Christus. Boston gunt een zondaar geen rust buiten Christus."

Vanwaar deze Engelse belangstelling? "Ik ben vanaf 1985 zo'n acht keer op de Leicesterconferentie geweest. Daar zijn mijn ogen opengegaan voor de kerk wereldwijd. Je voelt overeenstemming met betrekking tot de leer van zonde en genade, Wet en Evangelie."

Comrie

Sinds de predikant uit Oldebroek onder de prediking van ds. A. J. Wijnmaalen zondaar voor God werd, ging hij de waarheid zoeken. "Ik was toen misschien een echte hypercalvinist, een man van de strict baptists, zeg maar in de lijn van Philpot, Huntington, Gill. En ik moet zeggen dat ik er nog steeds veel van leer." Het boekje van Philpot "De winter voor de oogst, of: de opwas in de genade" ligt onder handbereik. "Kostelijk boekje, dat zouden ze opnieuw moeten uitgeven."

Maar zijn belangstelling is breder geworden. Spurgeon? Ds. Onderdelinden aarzelt en zegt: "Spurgeon, Fuller, Lloyd-Jones - ik zeg er niets van, het is mooi, maar als mensen wantrouwend zijn, adviseer ik: Lees dan liever Boston, Edwards, Watson of de Erskines. Lees vooral boeken die vertrouwd zijn bij Gods volk."

Vooral Comrie spreekt hem erg aan. De predikant leest een stuk voor uit de verklaring van Zondag 1. Comrie zegt in die passage dat het prediken van vrije genade, van de heerlijkheid van de Persoon des Middelaars en van het aanbod van zaligheid, van de gewilligheid van Christus om te zaligen, het meest teweegbrengt om de harten onder de lieflijke aandoening te brengen. Het donderen van de wet brengt hoogstens een Kaïns berouw en Judas' bekering; maar Gods barmhartigheid doet het hart smelten.

Zó wil ds. Onderdelinden Wet én Evangelie preken. Het is juist die radicaliteit die hem aanspreekt in de oudvaders. "Ik kwam laatst een uitdrukking tegen van Hellenbroek over het verbond maken van de zondaar met Christus. Ik dacht: ik ben blij dat hij het zegt, anders zouden ze me niet eens geloven."

Opoe

Meters, meters, meters boeken. "Mijn opoe had maar een klein kastje met werken van Comrie, Boston, Erskine, Hellenbroek, Smytegelt en Binning. Ze had niet veel, maar ze las ze! Ze sprak er niet alleen over, maar ook uit. Men leefde bij deze werken."

"Als de Heere in je leven komt, ontstaat er een liefde voor het Woord en voor de zuivere waarheid", zegt ds. Onderdelinden. "Ik weet niet waar ik moet beginnen als ik namen noem. De Erskines, Rutherford, Boston, dat zijn toch de mannen, en ja, niet te vergeten Van der Groe en Brakel. Het zijn leidslieden, zowel wat hun geestelijk leven als wat hun kennis en godsvrucht betreft."

Commentaren zijn rijk gezaaid in de pastorie. Een tiental series, zeker. Calvijn, compleet in het Engels, Patrick Polus en Wells ook voltallig, zij het in een niet zo beste conditie. "Ik kan ze laten inbinden, maar dan ben je misschien wel 1000 euro kwijt. Waar doe je dat voor? Daar kun je heel wat andere boeken voor kopen."

Ds. Onderdelinden leest uitsluitend theologie. "Ik wil alleen lezen wat nodig is voor mijn werk, voor de prediking en catechese. En voor je geestelijk leven moet het nuttig zijn, zodat je zelf niet verhongert."

Gewone literatuur is aan hem niet besteed; geschiedenis soms, maar dan vooral kerkgeschiedenis. De dikke pil van de Leidse docent dr. E. P. Meijering over het vroege christendom en dat van dr. H. A. Bakker over radicaal christendom liggen op één stapel. "Je zult het niet geloven dat ik de vrijzinnige Meijering lees, maar het gaat mij om de tweede eeuw. Ook het boek van Bakker gaat daarover."

Apologetiek

In het lezen van theologie blijft de predikant breed. Titels van de Amerikaanse evangelical Clark Pinnock, Stanley Grenz en van Alister McGrath. "Evangelische theologen zijn belangrijk om te weten waar het in de (post)moderne theologie om gaat. Ik wil nagaan wat ze leren aangaande de verzoening. Hoe zien ze het werk en de Persoon van de Heere Jezus? Oude ketterijen komen soms in nieuwe verpakking tevoorschijn. Door wat je leest, kun je soms een waarschuwend geluid laten horen in de prediking en op catechisatie."

Vandaar dat ook het apologetische hem trekt. De Oldebroekse predikant bezit de complete werken van B. B. Warfield. "Je moet een weerwoord tegen de moderne theologie hebben. Bij alles wat de moderne theologie ons voorhoudt, komt vaak de armoede openbaar. In grote lijnen mis je het leven der genade, de waarneming van de mens als rechteloze. Zonde is geen zonde, en daarom is genade geen genade. Om het ouderwets te zeggen: Je krijgt een godsdienst zonder God, en een christendom zonder Christus."

Nederlandse schrijvers heeft hij ook, maar duidelijk minder dan Engelse. Predikbundels uit de laatste decennia zijn spaarzaam. Ds. C. Harinck en ds. J. Roos liggen gebroederlijk op één stapel. Verder preken van ds. Mallan, ds. Steenblok, ds. Hoogerland, ds. Van Haren, ds. P. Blok, ds. Lamain. "Toen ik begon met catechiseren, heb ik de catechismusverklaring van ds. Kersten en ds. Mallan doorgewerkt. Daarna de Gereformeerde Dogmatiek. Je moet beseffen dat ik aanvankelijk weinig godsdienstige vorming had."

"Ik heb vanaf 1979 mogen preken", zegt ds. Onderdelinden. "Er is ongetwijfeld een verschuiving in mijn prediking opgetreden. En het zou niet goed zijn als dat niet gebeurde. Bij hoeveel theologen tref je niet een vroege en late periode aan? Er is eigenlijk niet zozeer sprake van verandering, maar van ontwikkeling, verdieping, je wordt soms milder, soms scherper. Het is niet schokkend, het is meer een accentverschuiving."

Levensbeschrijvingen

Levensbeschrijvingen vindt de predikant uitermate leerzaam, als het maar geen hagiografieën worden. Het gaat niet om de mens, maar om het werk Gods. "Een heldere beschrijving van het geestelijk leven is uiterst nuttig. Lees maar de levensbeschrijving van Boston. Zeldzaam rijk. Dat geeft herkenning in je eigen worsteling in het ambt. Met al het gelees en gestudeer, besef je steeds meer: Zonder Mij kun ge niets doen." Er is geen ellendiger dienaar des Woords dan een dienaar zonder de bediening van de Heilige Geest. Dan blijft er niets over dan één brok ellende."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen