"Dit is de plompe werkman van de Heere"

John Warburton is onder meer bekend geworden door zijn autobiografische geschrift "Weldadigheden van een Verbonds-god". J. A. Saarberg (de auteur van het bekende boek over Philpot, "Der pelgrims metgezel") schreef een Nederlandstalige levensbeschrijving van John Kershaw: "Waar Gij uw voetstap zet". Saarberg was daarna begonnen aan het verzamelen van gegevens over William Gadsby. Zijn onverwachte overlijden, in 1981, verhinderde de uitgave van een levensbeschrijving over deze derde linnenwever.

In deze leemte is royaal voorzien. Aan ds. B. A. Ramsbottom, predikant van de strict baptist-gemeente in Luton (iets ten noorden van Londen), danken we de lijvige en goed geschreven eerste biografie van William Gadsby. De titel is sober maar zegt genoeg: "William Gadsby". S. Houtekamer leverde voor uitgeverij Den Hertog een prima Nederlandse vertaling.

Het begin van de geschiedenis tekent een in lompen gekleed jongetje. Op blote voeten liep hij de dagen vol. Onderwijs was er voor velen, maar niet voor hem. Toen hij acht jaar oud was, moest hij al voor zichzelf zorgen. Hij leefde zich uit in alles wat God verboden had. "Ik was een pure dwaas, en zo vol gekheid dat ik zorgde voor pret voor al mijn vrienden. Ik was de gangmaker van het gezelschap en het leek alsof ze niet zonder mij konden leven."

Daar kon niets goeds van terechtkomen! Maar de verwilderde William werd ds. W. Gadsby, een godvrezend leraar, een geliefd predikant die de leer die naar de godzaligheid is verdedigde in preken, boeken en pamfletten. Samen met zijn zoon John richtte ds. Gadsby het kerkelijk blad The Gospel Standard op.

Andrew Fuller

Interessant in dit boek zijn de voortdurende schermutselingen tussen William Gadsby en Andrew Fuller. Allebei waren ze baptist, maar desalniettemin waren ze het ook ernstig met elkaar oneens. Gadsby en Fuller waren binnen het Engelse baptisme leiders van stromingen die elkaar nauwelijks verdroegen. Fuller had in 1785 een boek gepubliceerd ("The Gospel Worthy of all Acceptation"), dat onder de Engelse baptisten veel onenigheid veroorzaakte. (Dit boek verscheen in 2004 ook in de Nederlandse taal, onder de titel "Aller aanneming waardig. Over de oproep tot geloof"; uitg. De Groot Goudriaan, Kampen).

Fuller stelde dat van alle hoorders geëist mocht worden dat ze zich tot God zouden bekeren en in Christus geloven. Hij reageerde daarmee op hen die leerden dat de mens door zijn geestelijke doodstaat zich niet kan bekeren en dus ook niet in Christus kan geloven. De controverse tussen beide richtingen stond in die jaren bekend als "de moderne kwestie"

Ramsbottom zegt over Fuller dat hij uitging van "een verlossing die van God uit gezien slechts beperkt wordt door oogmerk en toepassing, dat Christus allen aangeboden moet worden en dat het ieders plicht is om te geloven." Verschil van mening was er over de vraag hoe ver de oproep van het Evangelie strekte, wat de aard van de verzoening was, en wat het nut was van de wet.

Gadsby was een uitgesproken tegenstander van het "fullerisme", omdat hij geloofde dat het plichtgeloof ("duty faith") "in strijd was met de Schrift en tot oneer van God." Deze stroming binnen het Engelse baptisme zou er volgens hem bedekt aan hebben bijgedragen dat de arminiaanse leer van de verzoening stukje bij beetje ingang vond. "Bovendien was hij (Gadsby, red.) van mening dat Fuller niet duidelijk was over het plaatsvervangend en toerekenend karakter van de verlossing."

Ook werd er over en weer gebrandmerkt. Gadsby was voor Fuller de hypercalvinist. Fuller verkondigde volgens Gadsby een middelmatig en remonstrants Evangelie waarmee hij schade deed aan het Koninkrijk der hemelen.

Antinomiaan

Net zoals Huntington en Warburton is Gadsby wel versleten voor een antinomiaan. Maar in werkelijkheid leerde hij dat het Evangelie van een veel hoger niveau is dan de wet. Gadsby zelf verwoordde zijn standpunt in dit opzicht zo: "We geloven dat de regel waarnaar de gelovige moet leven, het Evangelie is, en niet de wet, gewoonlijk de zedelijke wet genoemd, die uitgevaardigd werd op de berg Sinaï, die geen heerlijkheid bevat uit kracht van de heerlijkheid die haar te boven gaat, namelijk het Evangelie. Het Evangelie bevat de som en inhoud en heerlijkheid van al de wetten die God ooit vanaf Zijn troon afkondigde, en de Joden werden vanwege de hardigheid van hun harten, sommige dingen toegestaan die het Evangelie verbiedt."

Met nadruk zegt Gadsby dat er geen Bijbeltekst is die onderscheid maakt tussen de wet als een verbond en als een regel des levens. "Als een gelovige onder de wet is, dan moet hij onder de vloek zijn. Er is geen tussenweg. Hij is onder de wet, of hij is der wet gestorven."

Op een andere plaats: "Door de rijkdom van Gods genade weten we wat het is God lief te hebben en een blijdschap te gevoelen in het houden van Zijn geboden, want ze bevatten geen juk der dienstbaarheid, geen letter des doods."

Room

Van William Gadsby zijn in de loop van de jaren vele typeringen gegeven. Ds. J. C. Philpot noemde Gadsby de grootste predikant "die God heeft opgewekt sinds de dagen van Huntington." Dr. J. H. Philpot (zoon van J. C. Philpot): "Gadsby was een van de markantste mensen van zijn generatie."

Ds. John Grace uit Brighton: "Men moet niet vaker dan eens per eeuw een man als Gadsby verwachten."

Ds. Michael Horbury, in een preek te Blackburn: "Hij was als een man van getrouwheid, en godvrezende boven velen."

Edward Blackstock (die later predikant was in Londen): "Dit is werkelijk de plompe werkman van de Heere! De man is ongeletterd, maar toch heeft hij binnen een uur het arminianisme ontleed, heeft het Evangelie van Andrew Fuller de mantel uitgeveegd, berecht en gevonnist, heeft alles verteld wat er in mijn hart leeft en het Evangelie van God zo verkondigd als ik het nog nooit gehoord heb."

John Warburton nadat hij Gadsby voor het eerst had horen preken: "Mijn ziel werd aan hem verbonden als de ziel van Jonathan aan David en mijn oren werden aan de deurpost genageld."

Zelfs de Manchester Times was na een preek van William Gadsby onder de indruk: "Zijn prediking, ook al wordt ze gekenmerkt door enige buitenissigheden, is hoogstaand, en verenigt al de gloed van een diepe toewijding met het gebruik van een krachtig, ernstig en origineel intellect."

Doop

Wat is het aantrekkelijke in een baptist als deze William Gadsby? De vertaler, S. Houtekamer, heeft zichzelf die vraag ook gesteld. Hij geeft er in de inleiding van het boek ook het antwoord op: Wat ons aantrekt in deze baptisten is "zeker niet hun opvatting over de doop en ook niet hun kerkelijk standpunt, waarbij de plaatselijke gemeente vrijwel geheel zelfstandig is. We voelen ons één met hen vanwege hun zuivere verkondiging van Gods soevereine welbehagen in het zaligen van zondaars, waarbij niets van de mens in aanmerking komt en Christus de enige grond van de zaligheid is."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen