Casinokapitalisme en gebakken lucht

Het is nog maar een paar jaar geleden dat met de nodige bombarie de nieuwe economie werd aangekondigd. De drijvende kracht zou de ict zijn. Problemen met economische groei en werkloosheid zouden voorbij zijn. Sinds Keynes hadden we zo'n gedurfde stelling niet meer gehoord.

Het verhaal werd gretig geloofd, maar het sprookje is inmiddels doorgeprikt. De Nederlandse economie zit in een heuse recessie. In de rest van Europa is het al niet veel beter. En in de VS stagneert de zaak nog steeds, hoewel er al enkele jaren wordt gewezen op "tekenen van opleving".

Met interesse heb ik daarom het jaarrapport van de NEF, de Nieuwe Economie Foundation, bekeken, die immers ook "nieuwe economie" in haar naam heeft staan. Is er al weer een nieuw sprookje? Het lijkt er wel op omdat het rapport over een virtuele wereld gaat. Maar anders dan bij sprookjes is deze virtuele wereld nu echt. En waar sprookjes vaak eindigen met "en zij leefden nog lang en gelukkig!" is hier de afloop hoogst onzeker.

Wat is nu het nieuwe waar de NEF mee komt? Kort gezegd komt het neer op het totaal uit elkaar groeien van de reële economie en de financiële wereld. Er is een grote afstand tussen de gewone economie van het dagelijks werk en de virtuele economie van de financiële wereld. Bij dat laatste gaat het om gigantische kapitaalstromen, kredieten, beleggingen, valutahandel, derivaten, speculatie, etc.

Eerste wereld

Wat de NEF nu beweert, is dat we ons niet in de eerste plaats zorgen moeten maken om de schuldenproblematiek van de derde wereld, maar juist om de financiële problematiek van de eerste wereld. Dat zijn we zelf dus. Er dreigt volgens de NEF een financiële crisis in de eerste wereld. Juist daar zijn de schulden en financiële verplichtingen de laatste jaren tot historisch ongeëvenaarde hoogte opgelopen. De oorzaak is volgens de NEF de zogenaamde deregulering op de financiële markten. Als er ergens sprake is van liberalisering en globalisering dan is het wel op de financiële markten. De schuld van de eerste wereld is volgens het NEF-rapport circa tienmaal zo hoog geworden als het nationale jaarinkomen.

Is dat erg? Ik denk dat de NEF gelijk heeft als ze bezorgd is. In Japan hebben we gezien waar een financiële crisis in zo'n geval toe kan leiden. Sinds de kredietbubble daar barstte, zit die voorheen zo succesvolle economie al jaren in de problemen en nog is het einde niet in zicht.

Hebzucht

Die limietloze groei van de financiële economie is prachtig voor hebzuchtige beleggers en goklustige speculanten. Maar als beleggingen met krediet worden gefinancierd en steeds losser van echte economische activiteiten komen te staan, ontstaat een kwetsbaar geheel. Zo'n casinokapitalisme is uiteindelijk een sterk papieren economie met een hoog "gebakken lucht"-gehalte. Maar als het in die virtuele economie misgaat, komt ook de echte in problemen. Economische recessies zijn daarom niet voorbij, maar ze zullen in de toekomst waarschijnlijk nog heftiger worden. Globalisering zonder goede regels geeft het kwaad een kans. Nieuwe economie is riskante economie!

Dr. ir. R. A. Jongeneel, landbouweconoom Wageningen Universiteit

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen