Een handreiking aan de organist

Leen Schippers (66) is een bekende binnen de gereformeerde gezindte. Volgens zijn eigen inschatting staan zijn psalmbewerkingen regelmatig op vier van de vijf lessenaars in de reformatorische kerken. Het koraalboek verschijnt volgens het voorwoord dan ook "op veler verzoek." Schippers: "Mensen die mijn muziek tijdens de eredienst gebruiken, 'klaagden' wel eens dat ze al mijn bundels mee naar de kerk moeten nemen. Eén boek was veel makkelijker, vonden ze. Ik ben daarop aan het werk gegaan."

Een belangrijker drijfveer voor hem was de dankbaarheid jegens God, "Die mij zeven jaar geleden door een grote hartoperatie heeft geholpen. In die periode en ook tijdens het werken aan het koraalboek kwamen nogal eens de woorden "Stof zijt gij en tot stof zult gij wederkeren" in mijn gedachten. Het was dan mijn bede "Gun leven aan mijn ziel, dan looft mijn mond." Ik hoop dat mijn bezigheden mogen bijdragen aan het zingen van Gods eer. Niet voor niets is de titel van het koraalboek: "U alleen, U loven wij"."

In de tussenwoning in Lisserbroek maakt alleen een drieklaviers Johannusorgel met pijpenfront duidelijk dat hier iemand woont die iets met muziek heeft. Een werkkamer ontbreekt; Schippers schrijft zijn muziek aan de huiskamertafel. Het elektronicum staat niet vast te roesten. "Ik heb tot in de jaren tachtig concerten gegeven en speel nog steeds veel literatuur: vooral Bach, maar ook Mendelssohn en Guilmant. Tijdens concerten heb ik ook wel vroeg-20e-eeuwse muziek van bijvoorbeeld Andriessen en Bijster op de lessenaar gezet."

Een conservatoriumopleiding heeft Schippers nooit gehad. A. P. Balkenende, een goede amateur, bracht hem de eerste beginselen bij. Daarna stak Schippers tien jaar lang zijn licht op bij Wim van der Panne. Bij Paul Christiaan van Westering studeerde hij twee jaar muziektheorie. Hij verdiende aanvankelijk zijn kostje in de landbouw, maar werkt sinds 26 jaar bij uitgeverij Baaij Light Cards in Lisse. Nog steeds is hij er elke ochtend te vinden om de opdruk van wenskaarten te verzorgen.

Innerlijke drang

Wanneer hij zijn eerste koraalbewerking schreef, kan Schippers zich niet precies herinneren. "Het was in de jaren zestig. Ik speelde toen tijdens orgeldagen van De Orgelvriend. Steeds kwam dan de vraag of ik wat op papier wilde zetten. Uiteindelijk ben ik overstag gegaan en heb een psalmbewerking voor De Orgelvriend geschreven - de eerste in een lange reeks."

Het maken van bewerkingen van psalmen en geestelijke liederen is voor Schippers gehoor geven aan een innerlijke drang: "Toch componeer ik niet met een vaste regelmaat. Ik kan niets forceren. Het gebeurt dat ik maanden niets schrijf en dat er dan opeens iets opborrelt. Op mijn werk of op een verjaardag. Dan maak ik een paar vluchtige aantekeningen en werk die later uit. Vervolgens leg ik de muziek een jaar in de kast, om het na die periode weer door te spelen. Vind ik een stuk nog steeds de moeite, dan stuur ik het naar de uitgever. Bevalt het me niet, dan mik ik het in de prullenbak. Een mislukt psalmvoorspel omwerken doe ik niet meer, omdat het resultaat daarvan me niet bevredigt. Mijn ervaring is dat de eerste ingeving de beste is."

Schippers' muziek is toegankelijk, gemakkelijk speelbaar en bezorgt het kerkvolk geen hoofdbrekens. "Een psalmmelodie moet herkenbaar zijn, zodat mensen na een voorspel weten wat ze gaan zingen. Ik hoop met mijn inleidingen speellieden en zangers te inspireren. Overigens stuur ik er niet bewust op aan om muziek te schrijven die het publiek mooi vindt, maar ik probeer gewoon mezelf te zijn."

De inwoner van Lisserbroek erkent dat zijn voorspelen een romantisch stempel dragen. "Mijn stijl omschrijven is lastig. Een mengsel van Jan Zwart en Feike Asma denk ik. Zwarts trio over het "Gebed des Heeren" is voor mij een goed voorbeeld. Asma was wat ruiger en minder een componist, maar zijn bewerking over het lied "Komt als kind'ren van het Licht" kan ik bijzonder waarderen.

Of ik verschillende stijlen hanteer of stijlkopieën maak? Hoewel ik zelf wel eens iets van Flor Peeters speel, hanteer ik dat eigentijdse/modernere idioom niet in mijn muziek. Daar zitten mensen in de gereformeerde gezindte toch niet op te wachten? Ooit heb ik een bewerking van Psalm 26 gemaakt in de stijl van de Barok-componist Walther. Als ik bijvoorbeeld met een triosonate van Bach bezig ben, probeer ik wel eens wat in die trant. Meer dan een knipoog is het niet, want Bachs niveau zal ik nooit kunnen halen. Het is zo knap hoe hij noot tegen noot zet.

Meestal werk ik niet bewust naar een bepaalde stijl toe, maar volg de invallende gedachte - ook wat de vorm van een voorspel betreft. Het is vaak een vrije fantasie waarin een deel van de psalmmelodie aan bod komt, veelal met een uitkomende stem. Wanneer het een onbekende psalm betreft, zet ik eerst de melodie in mijn hoofd en bekijk dan welk motief erbij past. Ik maak me ook de tekst eigen, omdat ik in mijn bewerking de intentie van een psalm probeer weer te geven."

Nieuwe muziek

Het werken aan zijn koraalboek is Schippers meegevallen. "Ik zag er best tegenop, omdat ik van de meeste psalmen al twee of meer bewerkingen had geschreven. Toch is het gelukt om van alle 150 psalmen een nieuw voorspel en een nieuwe koraalharmonisatie te maken."

Woensdag overhandigt Ger Leroy van De Bazuin in de St.-Joriskerk in Amersfoort (aanvang 20.00 uur) het eerste exemplaar aan de maker. De uitgever presenteert tijdens deze avond nieuwe cd's met optredens van onder andere het Groot Nationaal Strijkorkest, met pianist Hendrik Jan van der Heiden, de panfluitist Mihai Puscoiu, de trompettisten Arjan en Edith Post en organist André de Jager en gemengd koor Deo Juvante onder leiding van Bert Moll. Tijd om tijdens dit concert iets uit zijn koraalboek te laten horen, zal er niet zijn, verwacht Schippers.

Bescheiden: "Dat is ook niet zo erg. Soms vertellen mensen me dat ze alleen maar mijn muziek spelen. Die eenzijdigheid juich ik niet toe. Laat ze ook eens werk van Cornelis de Wolf, Cor van Dijk of Dick Sanderman pakken."

Mede n.a.v. "U alleen, U loven wij - Koraalboek over de 150 Psalmen", door Leen Schippers; uitg. De Bazuin, Putten, 2003; ISBN 90-6505-064-7; 305 blz.; 39,90.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen