Vuilnisman op zoek naar straatwijsheid

Het beroep van vuilophaler staat bij de meeste mensen niet hoog in aanzien. Toch vindt Rettenmaier zijn beroep zeker niet eentonig, saai en onaanzienlijk. "Het is ongeschoold werk dat moet worden gedaan en niet bijzonder goed wordt betaald. Ik verdien netto 1250 euro per maand, inclusief een toeslag. Maar je kunt iets voor de maatschappij doen. Iedereen wil toch van zijn vuilnis af? Deze motivatie speelt bij mij mee in mijn keuze voor dit beroep en ik denk dat dit bij verschillende collega's zo is."

Rettenmaier kwam vanuit Eindhoven naar Utrecht om rechten te studeren. Al na enkele jaren trok de aankomend jurist echter de conclusie dat zijn opleiding hem veel boeken- en salonwijsheid opleverde, maar niet in contact bracht met de werkelijkheid van alledag. "Een rechtenstudie maakt iemand wereldvreemd." Hij brak zijn wetenschappelijke opleiding af.

Patrick besloot zijn bijbaantje als vuilnisman tot zijn beroep te maken. Op zoek naar de wijsheid van de straat. Tijdens de dagelijkse ritten door de Utrechtse achterstands- en volkswijken vindt hij die. "Je hoort veel als je onderweg eens een praatje maakt en je vangt zo heel wat ruwe informatie op. Hier hoor je dit en daar weer iets anders. Denk je er met je rationele verstand over na, dan zeg je: Het is domme praat. Maar je moet aanvoelen wat mensen bedoelen en dan zit er meer in dan je zou denken."

Pistool

In de wijken zien Patrick en zijn collega's veel gebeuren. Een tasjesrover en een autokraker grepen ze na een achtervolging in de kraag. Het oude dametje kreeg haar tasje terug. Rettenmaier vond het fijn om zo iets goeds te kunnen doen. Daarentegen ziet de vuilophaler de agressie in het verkeer en het wantrouwen van mensen toenemen. Een heuse bedreiging met een pistool vanwege een verkeersopstopping vormde wel het dieptepunt. "Er broeit veel in de samenleving."

Rettenmaier gaat steeds met dezelfde twee collega's op pad. "We zijn dus goed op elkaar ingespeeld. Zonder woorden begrijpen we elkaar. Dat geeft ons de tijd om hier en daar onderweg eens een babbeltje te maken. En we hebben in verschillende wijken koffieadresjes, waar we even pauzeren."

Hoe mensen tegen de vuilnismannen aankijken, verschilt per stadsdeel. In de volkswijken ondervinden ze de meeste waardering. Daar hebben ze ook veel contacten met de buurtbewoners. In de rijkere stadsdelen is er meestal enige afstandelijkheid. Hoewel misschien vaak onbedoeld, doen mensen daar wel eens kleinerend. In zwarte wijken moeten Rettenmaier en zijn kompanen nogal wat moeite doen om hun werk goed te kunnen doen. "We proberen de bewoners zo ver te krijgen dat ze hun vuil netjes aanleveren. Je moet je niet laten imponeren."

De Utrechtse oplader -zoals zijn functie officieel luidt- ziet verschillende kanten aan zijn werk. "Je hebt een hoop vrijheid." Er heeft weinig controle plaats zolang het drietal op de wagen zijn dagtaak goed uitvoert. "Je hebt voor dit beroep wel een bepaalde rusteloosheid nodig in je lijf. Ik vind het heerlijk om me fysiek af te matten."

En de vieze lucht? Dat went heel snel, die is al gauw vertrouwd. "Alleen kan in de zomer, met warm weer, een gft-bak wel eens vol maden zitten. Daar moet je natuurlijk niet met je hoofd boven gaan hangen."

Onvoorstelbaar

Het is overigens onvoorstelbaar wat mensen soms in hun kliko stoppen. Een goed Zwitsers horloge draagt Rettenmaier dankzij zijn werk. De vuilnismannen halen met enige regelmaat iets moois uit het afval. "Alleen als we het toevallig zien."

Maar het kan ook anders. "Een gesloopte wasmachine, kapotte accu's en een gft-bak vol lege batterijen, netjes afgedekt met wat groen, zijn maar een paar voorbeelden. Als je bij het legen van de groene container het spul in de wagen hoort ratelen, kun je het er weer uitvissen."

Het is dan ook niet vreemd dat de Utrechtse Reinigings- en Havendienst zijn medewerkers verplicht handschoenen te dragen. Vanwege de veiligheid en het infectiegevaar. Maar in de praktijk worden ze nauwelijks gedragen, volgens Rettenmaier. De heersende machocultuur speelt hierbij een rol.

Patrick heeft echter nog een belangrijker verklaring. "Beschermingsmiddelen maken je vaak minder alert. In het begin snijd je je met je blote handen aan scherpe voorwerpen zoals metalen randen en glasscherven. Maar je wordt steeds voorzichtiger, waardoor dat later niet meer gebeurt. Verder hebben we natuurlijk alle gebruikelijke inentingen gehad. Door geen handschoenen te gebruiken en het contact met het vuil bouwt je bloed weerstand op tegen veel infecties. Het ene moment raap je een luier op, even later eet je in de cabine je boterham op. In mijn hele diensttijd ben ik nog geen één dag ziek geweest."

WAO

De vuilnisophaler heeft in de loop van zijn diensttijd al heel wat collega's met rug- en schouderklachten of een hernia in de WAO terecht zien komen. "Gigantisch veel." Volgens hem let de Arbo-dienst wel op het tillen, maar heeft hij te weinig oog voor "een stuk continuïteit en geleidelijkheid in het werk. Je hebt opladers die hun chauffeurspapieren halen en dan bestuurder van een vuilniswagen worden. Maar dat gebeurt dan in één keer. Dat geeft lichamelijke problemen. Zelf ben ik destijds met twee dagen per week begonnen als vuilnisman, dat werden er na een poosje drie en weer later meer. En nog kon ik het toen maar nauwelijks bolwerken. Ik was 's avonds niet eens in staat m'n donzen dekbed op te schudden, zo'n pijn had ik in mijn schouders."

Sommige dingen zou Patrick graag zien veranderen. Behalve een hoger loon wil hij vooral betere communicatie tussen management en de werkers op het grondvlak. "Als je de organisatie vergelijkt met een lichaam, dan zou ik graag een neurotransmitter willen zijn, die de signalen van de ledematen overbrengt naar de hersenen. We hebben zo ontzettend veel informatie op de werkvloer."

Dat neemt niet weg dat Rettenmaier zijn beroep leuk genoeg vindt om er desnoods tot zijn pensionering mee door te gaan. Toch zou hij zijn straatwijsheid graag te gelde willen maken in een bestuurlijke functie. Hij ziet de behoefte aan dergelijke knowhow wel toenemen bij de overheid.

"Neem het weerbarstige vuilprobleem in de allochtonenwijk Kanaleneiland. Buitenlanders snappen vaak niets van ons rare gedooglandje. Zij zijn gebaat bij een strak, consequent en helder beleid. Streng, maar met een groot hart."

Opleidingen

Lbo-niveau.

Goede mondelinge, schriftelijke en communicatieve vaardigheden.

Rijbewijs B.

Doorgroeimogelijkheden:

Chauffeursdiploma behalen en bestuurder worden. Interne mogelijkheden binnen de gemeentelijke organisatie.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen