Verdediger van het geloof

De Britse koningin maakte geschiedenis door in januari de katholieke kardinaal Murphy-O'Connor te vragen een dienst voor haar te leiden. Sinds de Glorious Revolution in 1688 had de Engelse koninklijke familie steeds afstand van de Rooms-Katholieke Kerk gehouden.

Maar de koninklijke familie is nog ruimhartiger. Tijdens haar jubileumreizen bezoekt de koningin dit jaar diverse moskeeën, synagogen en Sikh-tempels. Hoewel ze het hoofd is van de protestantse Church of England, wil ze toch alle andere godsdiensten erkennen, zo zegt haar woordvoerder. In juni organiseert de regering samen met prins Charles een forum van jonge mensen uit negen verschillende religies.

Kroon

De constructie dat het Engelse staatshoofd ook hoofd van de Anglicaanse Kerk is, is vanouds heel omstreden. Gereformeerden en presbyterianen wijzen dit af, want de kerk heeft Christus als Hoofd. Anglicanen verdedigen het echter nog steeds.

"Het is de beste garantie tegen rooms-katholieke onderdrukking", zegt directeur ds. David Phillips van de Church Society, die binnen de Anglicaanse Kerk voor een bijbelse koers pleit. "Het ontstaan van de Anglicaanse Kerk hangt nauw samen met de onafhankelijkheid van het Engelse koninkrijk. De protestantse kroon geeft ons de zekerheid dat we niet aan een buitenlandse macht worden uitgeleverd."

De Church Society schreef een brief naar het hof toen de koningin de kardinaal had gevraagd te preken. Het paleis schreef terug dat Hare Majesteit wel vaker luistert naar preken van andere denominaties. Phillips: "Dat lijkt erop dat een fout van de koningin minder erg is naarmate ze die vaker begaat. Bovendien ging de brief niet in op onze argumenten."

"De kroning van onze monarch is een machtig getuigenis dat zowel het gezag in de kerk als de macht van de staat van God komt", zegt Guy Hordern, bestuurslid van de Conservative Christian Fellowship (CCF). "In deze tijd is dat heel gezond. De wortels van onze godsdienstvrijheid liggen in het protestantisme."

Hordern gelooft niet dat de komst van veel andere religies in Groot-Brittannië een bedreiging voor het protestants karakter van het koningshuis vormen. "Veel islamieten zijn blij met onze staatskerk. Daarin zien zij een erkenning van godsdienstigheid door de staat die hun de garantie op vrijheid geeft. Vanuit dat perspectief kan ik begrijpen dat de koningin moskeeën en zo bezoekt. Ik zou er echter meer moeite mee hebben als ze ook deelneemt aan godsdienstoefeningen."

William of Orange

Onder Schotse presbyterianen in de zeventiende eeuw was de Engelse koning niet erg geliefd. Maar daarna is de liefde voor de monarchie gegroeid. "De Nederlandse prins William of Orange heeft ervoor gezorgd dat wij de kroon weer steunen", stelt ds. Maurice Roberts, predikant van de Free Church of Scotland (Continuing). "Ik denk dat je onder ons weinig republikeinen vindt, ook al heeft onze kerk geen officiële standpunten hierover. We hebben een bijzondere warmte voor koningin Elizabeth, en we bidden voor Gods zegen over haar."

Nergens in Groot-Brittannië is koningin Elizabeth zo populair als in Noord-Ierland, verzekert dr. Robert C. Beckett. De predikant van de Evangelical Presbyterian Church in de sloppenwijken van Belfast vertelt dat er de hele week al Britse vlaggen zwaaien als voorbereiding op de feestelijkheden deze weekwisseling.

"De mensen hier vinden hun loyaliteit aan de kroon belangrijker dan aan het parlement of aan de premier. De koningin staat aan de top. Ze heeft een enorm krediet hier. Dat gold ook voor haar moeder, de Queen Mum. In de Eerste en Tweede Wereldoorlog kwamen veel Britse soldaten uit Noord-Ierland."

Niet alleen (Britse) protestanten zijn gek met hun koningin, meent ds. Beckett. Ook onder (Ierse) katholieken is de steun groot. "Onder katholieken heerst een sterke intimidatie door Sinn Fein, de republikeinse en anti-Britse beweging. Daardoor komt een katholiek niet zo graag uit voor het koningshuis. Ik geloof echter dat ook daar veel steun voor de monarchie is."

Beckett ligt er niet wakker van dat de koningin ook hoofd is van de kerk. "We verwerpen dat natuurlijk wel. Maar in de praktijk ondertekent ze gewoon alle besluiten van de bisschoppen. Het is meer een titel dan een rol. We zien dat graag door de vingers."

De familiedrama's onder de prinsen en prinsessen vreten wel aan hun populariteit, zegt Beckett. Drie van de vier kinderen van de koningin zijn gescheiden. "Prins Charles heeft in Noord-Ierland niet zoveel respect als zijn moeder en grootmoeder. Ik denk dat veel mensen in Ulster hogere eisen stellen aan het leven van de koninklijke familie dan aan hun eigen leven."

Ook ds. Phillips van de Church Society noemt de echtscheidingen een smet op het koninklijke blazoen. "Sommige mensen denken dat Anglicanen alles goed vinden, omdat koning Hendrik VIII zich vanwege het pauselijk verbod op echtscheiding afscheidde en de Anglicaanse Kerk begon. Maar onze kerk heeft tot diep in de twintigste eeuw hertrouwen na echtscheiding tegengestaan. En met allerlei nuances is dat nog steeds onze officiële positie."

Toch denkt Phillips dat prins Charles geen kerkelijke problemen heeft bij een nieuw huwelijk. "De koninklijke familie is in Schotland lid van de Church of Scotland. De Schotse staatskerk is echter niet de Anglicaanse, maar de presbyteriaanse. En die is veel makkelijker."

Sektarisch

Volgens Maurice Roberts zijn er "meer dan sektarische redenen" om een protestantse vorst te wensen. "Een rooms-katholieke monarch laadt al gauw de verdenking op zich dat hij loyaler is ten opzichte van het Vaticaan dan aan het welzijn van de onderdanen. Een protestantse koning zien wij als een garantie van de onafhankelijkheid van ons land. Daarom zien we met lede ogen dat de katholieke kerk sinds de Tweede Wereldoorlog in ons land oprukt. Ook de Europese integratie draagt daaraan bij."

Beckett: "De Rooms-Katholieke Kerk is niet alleen een kerk, maar ook een politieke organisatie. Het Vaticaan claimt een zeggenschap over zijn mensen die veel verder gaat dan het verlangen van trouw aan de leer van de kerk. In Ierland gaf de katholieke kerk vroeger stemadviezen. Tegenwoordig heeft dat niet zoveel effect meer, maar tot een jaar of twintig geleden deden partijen alles om bij de kerk in de gunst te komen. Protestantse kerken in Noord-Ierland zullen nooit een stemadvies geven. Dat past niet in het gereformeerde denken over kerk en overheid."

Robert Beckett beschouwt de katholieke invloed op de koninklijke familie als een groter gevaar dan de oecumenische sympathie. "Prins Charles zegt dat hij liever een verdediger is van geloof in het algemeen dan van hét geloof. Maar ik zie dat toch meer als een politieke keuze voor de multiculturele samenleving dan als een godsdienstig standpunt. Ik juich het niet toe, maar het is het beste van twee kwaden. Het ergste zou zijn als het koningshuis rooms-katholiek zou worden."

Volgens David Phillips van de Church Society kan de kroonprins met zijn New-Age-sympathie nog voor problemen zorgen. "Als hij de koningin overleeft, kan hij dan de kroningseed afleggen? De koningin is in het openbaar veel duidelijker, maar soms ben ik bang dat ze een show opvoert."

Is er een alternatief voor Charles? "Zeker. Een andere koning. In het verleden is wel vaker van de erfelijke lijn afgeweken. De Engelse monarchie gaat ten minste terug tot 1066, maar in die tijd hebben er diverse families op de troon gezeten. Dat is anders dan in Nederland. Als we vinden dat iemand de kroningseed niet kan afleggen, kun je toch moeilijk doen of er niets aan de hand is?"

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen