Chirac overleeft alleen als president

Luttele dagen nadat hij zich officieel heeft aangemeld als kandidaat voor een nieuwe termijn, is de Franse president Jacques Chirac in verlegenheid gebracht door een compromitterende foto uit 1994. Op de foto, die in "Le Monde" werd afgedrukt, staat hij samen met Didier Schuller, de 54-jarige spil in een corruptieschandaal dat de president al jaren achtervolgt. Schuller keerde vorige week terug in Parijs nadat hij in 1995 uitweek naar de Dominicaanse Republiek. Zijn zoon Antoine wilde zuiverheid en onthulde tegenover de Parijse krant "Le Parisien" dat zijn vader zich op de noordkust van de Dominicaanse Republiek bevond. Kort erna vroeg Frankrijk om uitlevering. Schuller verklaarde dat hij vrijwillig zou terugkeren naar zijn patria omdat hij overtuigd was van zijn onschuld. Hij had nog wel een appeltje met deze en gene te schillen. "Ik zal niet zwijgen."

Het heeft er alles van weg dat Schuller Chirac nog veel hartzeer kan bezorgen. De bewuste foto dateert uit de tijd dat Chirac voorzitter van de neogaullistische RPR en burgemeester van Parijs was. De foto werd genomen in het stadhuis, dat naar verluidt in die tijd het zenuwcentrum was van een intrige om commissiegelden voor openbare projecten in de kas van de RPR te laten vloeien. De gerechtelijke autoriteiten verdenken Schuller ervan daarin een rol te hebben gespeeld toen hij directeur was van een woningbouwbureau in Hauts-de-Seine, van 1986 tot 1994. Schuller, die na zijn terugkeer werd opgewacht en inmiddels is ingesloten, heeft gezegd alles te willen onthullen van wat hij van het schandaal weet. En dat zal mogelijk de kansen voor Chirac op het presidentschap aanzienlijk verkleinen. Schuller heeft al een paar belangrijke namen laten ontglippen tegenover de Franse media. Maar hij heeft nog niet rechtstreeks gewezen naar Chirac. Wel zei hij tegenover "Le Monde" dat het corrupte systeem werd geleid door een "organisatie waar besluiten werden genomen op een zeer hoog niveau."

Twaalf jaar maximaal

De belangrijkste rivaal van de president bij de verkiezing is de socialistische premier Lionel Jospin, die naar verwachting zijn kandidatuur pas na afsluiting van de huidige zitting van het parlement, op 22 februari, zal bekendmaken. Volgens een opiniepeiling die woensdag is gepubliceerd, zal in de eerste ronde van de verkiezingen 27 procent van de kiezers op Chirac stemmen en 23 procent op Jospin. Maar ook van de Franse peilingen geldt dat ze er wel eens flink hebben naast gezeten. Allerlei factoren kunnen nog een rol gaan spelen in de race naar het Elysée.

Acht andere kandidaten volgen op grote afstand, aldus onderzoeksbureau Ipsos. Van het tiental kandidaten dat zich inmiddels heeft aangemeld, lijkt alleen de linkse voormalige minister van Defensie en Binnenlandse Zaken Jean-Pierre Chevènement -het enfant terrible van de Franse politiek- van belang te zijn naast Jospin en Chirac.

Hoewel het tijdstip van bekendmaking als een verrassing kwam, werd algemeen verwacht dat Chirac namens de conservatieve RPR zou proberen een tweede termijn in de wacht te slepen. Hij is dat ook een beetje aan zichzelf verplicht. Zijn voorganger, Mitterrand, was de eerste president die veertien jaar aan het roer stond. Toch zal hier de spreekwoordelijke geschiedenis zich niet herhalen. Voor het eerst in de geschiedenis van de Vijfde Republiek zal de president dit keer geen termijn van zeven maar van vijf jaar uitdienen. Tijdens een nationaal referendum besloot de Franse bevolking namelijk de ambtstermijn van de president te verkorten.

De eerste ronde van de verkiezingen zal op 21 april plaatsvinden. Op 5 mei is er een tweede ronde tussen de twee kandidaten die in de eerste ronde de meeste stemmen hebben gekregen. Naar verwachting zal dit het onvermijdelijke duo Chirac en Jospin zijn. De komende stembuscampagne zal de vierde zijn die de 69-jarige Chirac voert. Tot zijn verkiezing in 1995 slaagde hij er twee keer niet in om het presidentschap in de wacht te slepen. In 1981 en in 1988 legde hij het af tegen de socialist François Mitterrand.

Valkuilen

Chirac staat een zware campagne met veel potentiële valkuilen te wachten omdat hij direct of zijdelings betrokken is bij een groot aantal juridische procedures. In Parijs loopt een justitieel onderzoek naar corruptie tijdens zijn periode als burgemeester, en er loopt een aantal fraudeonderzoeken tegen hem en zijn partij, mede in verband met de financiering van verkiezingscampagnes van de RPR. Ook blijkt Chirac weinig verschil te hebben gezien tussen particuliere reizen en werkbezoeken. Zo bezocht hij opvallend vaak het door hem bewonderde Japan: liefst zo'n veertigmaal tussen 1990 en 1995. Hij was toen nog geen president. Chirac zou veel meer aan reizen hebben uitgegeven dan hij wil toegeven. Dat is moeilijk te bewijzen, omdat de administratie van een door Chirac gebruikt reisbureau goeddeels is vernietigd.

De Franse wet kan een president alleen vervolgen als er tijdens zijn regime sprake is van hoogverraad. Dat kan dan alleen door de Hoge Raad, die in zo'n geval door het parlement wordt bijeengeroepen en waarvan twaalf afgevaardigden en twaalf senatoren deel uitmaken. De president kan niet worden vervolgd voor iets dat buiten zijn ambtstermijn viel, in dit geval 1995, toen Chirac hoofd van de RPR was en burgemeester van Parijs.

Een uitspraak van het constitutionele hof in 1999 gaf aan dat zelfs dan de president immuniteit kan eisen. Het hof van cassatie bevestigde in oktober deze regel. Al met al houdt dit in dat Chirac niet kan worden vervolgd noch opgeroepen kan worden als getuige terwijl hij president is. De aankondiging van Chirac zich kandidaat te stellen, komt in dit opzicht zeker niet als een verrassing.

Modder

De zogenaamde 'cohabitation', waarbij een conservatieve president en een linkse regering tot elkaar zijn veroordeeld, belooft tot de presidentsverkiezingen in april een stormachtig karakter aan te nemen. Het is nog even wachten op Jospin. Zodra de socialistische premier de kandidatuur instapt, draait het in Frankrijk zonder twijfel uit op moddergooien.

Toen Chirac deze week in Avignon zijn campagne lanceerde, zei hij dat het zijn passie voor Frankrijk was die hem had doen besluiten een vierde keer mee te doen. Niettemin ligt de werkelijke oorzaak voor zijn passie in zijn tomeloze honger naar de macht. Aangezien macht meestal corrumpeert, leidde dat in het geval van Chirac tot een probleem. Voor de grondwet is hij onschendbaar, maar het volk acht hem medeschuldig aan illegale partijfinanciering in de periode dat hij premier en burgemeester van Parijs was. Toch kan hij niet worden vervolgd. Zelfs al zou Jacques Chirac in april rustig van een pensioentje willen genieten, dan kan dat niet. Zodra de huidige Franse president het Elysée verlaat, staan enkele rechters-commissarissen klaar om hem aan de tand te voelen. En te vervolgen. Alle mensen die hand- en spandiensten hebben verricht bij dubieuze praktijken, komen sinds 1990 in Frankrijk voor de rechter. Maar niet de hoogste baas. Daarom verkiest Chirac liever vijf jaar het Elysée dan bijvoorbeeld een Parijse cel.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen