Rheinberger in beeld en klank

De leefwereld van Joseph Rheinberger ontsluit zich in het boek "Josef Gabriel Rheinberger, Leben und Werk in Bildern". Auteur Harald Wanger neemt de lezer mee op reis. Onder meer de jeugdjaren, de leefwereld in Liechtenstein, de leertijd in Feldkirch, de studietijd in München, de familie in Vaduz, Fanny von Hoffnaass, de componist, vrienden, collega's en scholieren komen tot leven.

Wanger omlijst de illustraties met fragmenten uit brieven van Rheinberger aan zijn ouders, delen uit het dagboek van Fanny Rheinberger, recensies en brieven van tijdgenoten en de mening van Rheinbergers eerste leraar over zijn pupil. Albert Schweitzer bijvoorbeeld schrijft Rheinberger 6 mei, 1899: "Ik heb zelden met een zo grote vreugde orgel gespeeld als bij de uitvoering van uw orgelconcert." Al lezend (Duits) en kijkend komt de lezer veel over Rheinberger te weten. Foto's, brieven, partituren, concertprogramma, etsen en schilderijen en de tekeningen van Fanny zijn zichtbaar met de grootst mogelijke zorg in dit boek opgenomen. Werkelijk een juweel van een uitgave, van wetenschappelijk gehalte. Dat Wanger geen concessies aan de kwaliteit heeft willen doen, vertaalt zich in het bijzonder pittige prijskaartje van 235 Duitse mark.

Cd's

Van de ongeveer 200 composities die Rheinberger schreef, zijn vooral de orgelwerken bekend gebleven. Het is dan ook niet verwonderlijk dat verschillende cd-labels als Ursina/Motette, Naxos en MDG opnamen met de orgelwerken uitbrengen. Rudolf Innig klaart deze klus voor MDG. Volume 4 bevat de Zevende en Achtste Orgelsonate en 12 Fughetten strengen Styls. Innig bespeelt het fraaie Walcker-orgel (1888) in de Stadtkirche van Winterthur. Hij heeft de moeite genomen de registraties in het booklet op te nemen. Het is boeiend na te gaan hoe onder meer de weldadige warmte in het Andante uit de Zevende totstandkomt.

De Duitser laat zich kennen als een beheerst en muzikaal speler. Fijnzinnig kleurt hij het Intermezzo uit de Achtste Orgelsonate in. In de veelgespeelde Passacaglia van dit werk realiseert hij een prachtige registeropbouw. Het goed opgenomen instrument van Walcker wint het voor mij op karakter van het orgel dat Wolfgang Rübsam uitkoos voor de registratie door Naxos. Hij speelt zijn programma -de Achtste Orgelsonate en de aan Alexander Guilmant opgedragen Negende Orgelsonate en tien trio's, opus 49- op het in 1994 fors uitgebreide Sauer-orgel in de Duitse Fulda-kathedraal.

Ook Rübsam beheerst het romantische repertoire dat hij brengt. Het verklanken van het Scherzoso uit de Achtste, een virtuoos, speels stuk vol bravoure, gaat hem prima af. De Fughetten die Innig opnam, weerspiegelen contrapuntische kunde, maar de tien trio's die Rübsam brengt, zijn toegankelijker. Heerlijke luistermuziek, soms smeltend zacht geregistreerd.

In het Trio Parnassus -Chia Chou, piano, Wolf Dieter Steicher, viool, Michael Gross, violoncello- heeft Rheinberger vurige pleitbezorgers van zijn vier klaviertrio's. De musici werken zich hoorbaar enthousiast door heftige en intieme momenten heen. Ook hier openbaart zich de kunde van de componist. Rheinberger rommelde beslist niet maar wat aan. Thema's zijn in deze werken prachtig door elkaar heengevlochten. Doorwrocht werk, aangenaam om naar te luisteren. Mede door de afwisseling tussen virtuoze en bespiegelende passages.

De cd "Rheinberger Sacred Choral Music" biedt een overzicht van enkele kleinere koorwerken. Onder andere de bekende tweekorige Mis in Es voor dubbelkoor, een a-capellawerk met veel zeggingskracht. Fraai is bijvoorbeeld het vraag-en-antwoordspel in het Sanctus en de manier waarop Rheinberger hier de akkoorden op elkaar 'stapelt'. Psalmen (84, 116, 119, 124 en 135) en werken van rooms-katholieke kleur -Ave Regina Caelorum, Ave Maris Stella en een Requiem- staan op deze uitgave broederlijk naast elkaar.

Intrigerend is Rheinbergers verklanking van Psalm 84, "Wie lieblich sind deine Wohnungen" voor vrouwenkoor en harp en piano. Boeiend zijn de kleurschakeringen in "Meditabor" (Psalm 119). Het Engelse Choir of Gonville and Caius College uit Cambridge onder leiding van Geofrry Webber zingt loepzuiver. Ze slagen erin een lans voor Rheinberger te breken.

N.a.v. "Josef Gabriel Rheinberger, Leben und Werk in Bildern, door Harald Wanger; Carus-Verlag, Stuttgart, 1998; ISBN 3 923053 56 8; 232 blz.; 235 DM.

De cd's: "Rheinberger, Complete Organ Works", vol. 4: sonates 7 & 8, 12 Fughetten strengen Styls; MDG 3170894 2; "Rheinberger, Works for Organ", vol. 3: sonates 8 & 9, ten trios op. 49, nos. 1-10; "Wolfgang Rübsam"; Naxos 8.554549.

"Joseph Rheinberger, Sämliche Klaviertrios, Trio Parnassus"; MDG L 3419/20 (2cd).

"Rheinberger, Sacred Choral Music", The Choir of Conville & Caius College, Cambridge; ASV CD DCA 989.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen