Een eenzame man in de kerk

John Nelson Darby werd op 18 november 1800 geboren in Westminster, in de Londense woning van zijn ouders. Vader Darby was zeer rijk, en ook invloedrijk: hij bezat twee kastelen, één in Sussex en één in Ierland.

De Darby's waren van Normandische afkomst, afkomstig uit de groep edellieden die in en na 1066 met Willem de Veroveraar vanuit Normandië waren gestoken naar Engeland. Zijn moeders familie (de Vaughans) kwam uit Wales. De familie was bevriend met de bekende admiraal Nelson, en aan die vriendschap ontleende Darby zijn tweede voornaam.

Tot zijn vijftiende jaar woonde Darby te Westminster, waar hij ook de bekende Westminster School bezocht. Hij heeft daar, naar eigen zijn getuigenis, niet veel geleerd, en hij was zeker geen opvallend goede leerling. Niet een van zijn leraren wist zich hem later te herinneren!

Leep Castle

Dat alles veranderde toen het gezin in 1815 vertrok naar het voorvaderlijk kasteel, Leep Castle in Ierland. Hij ging in Ierland studeren aan het beroemde Trinity College te Dublin. Tijdens zijn vier jaar durende studie kon hij zich daar geheel ontplooien. Hij won in snel tempo verschillende academische prijzen, en reeds op 19-jarige leeftijd wist hij de studie daar te beëindigen. Daarna studeerde hij nog een aantal jaren rechten. In 1822 werd hij na het vereiste examen toegelaten als advocaat en procureur aan de balie van de Irish Chancery. Maar toch is hij nooit werkzaam geweest als rechtskundige. Voor zijn vader en zijn zwager Pennefather, de latere opperrechter van Ierland, was dat een grotere teleurstelling, want ze hadden terecht veel van hem verwacht.

De oorzaak van deze onverwachte wending in zijn loopbaan was dat Darby tijdens zijn studiejaren een diepgaande geestelijke strijd heeft gestreden. Aanvankelijk werd hij besprongen door twijfel aan de waarheid van het christelijk geloof. Toen hij die twijfel te boven was gekomen, leerde hij de leegte van het leven in de hogere kringen diep inzien. Hij voelde zich geroepen geestelijke te worden in de Kerk van Ierland, een zusterkerk van de Kerk van Engeland. Hij verwachtte in de kerk de Heere te kunnen dienen naar Zijn Woord, in geest en waarheid.

Predikant

In 1825 werd Darby door aartsbisschop Magee gewijd tot diaken. Dat is niet het diakenambt dat wij kennen als de verzorging van armen en hulpbehoevenden, maar een ambt dat als het ware een opstap is naar het predikambt, een ambt dat gelijkstaat met ons ouderlingambt.

In 1826 werd hij predikant te Calary. Maar wat hij in de ambtelijke praktijk tegenkwam, leidde bij hem tot een diepe geestelijke crisis. Nadat hij de onwaarachtigheid van het leven in de wereld had leren kennen, ondervond hij nu iets soortgelijks in de kerk. De diepe onkunde van veel mensen die golden als trouwe en goede leden van de kerk, hun volop wereldse leven en hun zonder enig zelfonderzoek toetreden tot het heilig avondmaal, vond hij heel erg. En wanneer zulke mensen stierven, moest ds. Darby volgens het formulier in het Algemeen Gebedenboek van hen verklaren "dat de Heere onze broeder of zuster X in Zijn genade tot Zich genomen heeft."

Huisgemeenten

Het leven in die volkskerk werd eerst moeilijk en later geheel onmogelijk voor Darby. We herkennen hier zaken die we ook vinden in het leven van ds. Joseph Charles Philpot. In die tijd kwam Darby in aanraking met de tandarts A. N. Groves, die huiselijke samenkomsten hield. Door de vroomheid die hij daar ontmoette, kwam Darby tot de slotsom: als er christenen zijn in ons land, dan is het daar, in de huisgemeenten!

Darby zag de Kerk van Engeland, en in feite alle georganiseerde kerkverbanden, als wereldse instellingen. Hij meende "dat er geen ware bediening meer was", en hij nam steeds meer afstand van de kerken met hun verschillende ambten, kerkelijke vergaderingen en theologische opleiding. Hij beschouwde dat allemaal als menselijke vonden, die de Geest belemmeren in Zijn werking. In 1828 legde hij dan ook consequent zijn ambt neer.

Stromingen

Grotendeels onder zijn leiding kwam het tot de vorming van vele huiselijke samenkomsten, aanvankelijk de "Plymouthbroeders" genoemd, naar de plaats waar men het eerst samenkwam. Daar las men samen Gods Woord, sprak daarover, daar bad men, en vooral vierde men wekelijks het avondmaal. Bij voorkeur sprak men daarbij van " het breken van het brood".

Ook in die kring bleek het heel moeilijk de eenheid te bewaren: er ontstonden vele stromingen onder hen. Maar door het bewust niet nastreven van enige organisatorische binding onderling kwam dat niet zo duidelijk naar buiten.

Behalve in de leer van de kerk was er nog een punt waarin Darby zijn eigen weg ging. Namelijk dat van de leer der laatste dingen, de eschatologie. Hij is daarin beïnvloed door Erward Irving, de Schotse predikant van de gemeente te Londen. Darby leerde alle kardinale leerstukken van het christendom: de Drieëenheid, de val van de mens, de noodzaak van de persoonlijke bekering en de verzoening door Christus alleen. Over de doop liet men elkaar vrij: zowel kinderdoop als volwassendoop op belijdenis van het geloof kwam voor.

Denkkracht

Darby is nooit getrouwd geweest. Heel zijn leven bleef hij een man van de studie, iemand met een grote denkkracht. Alle halfheid was hem vreemd. Wanneer we lezen over zijn persoonlijke geestelijke leven krijgen we sterk de indruk van teerheid en oprechtheid.

De volgelingen van John Nelson Darby verschillen hoofdzakelijk op twee punten van de hoofdstroom van kerkelijke Nederland: over de leer van de kerk, en die van de laatste dingen. Wat men leert over de kerk is uit de aard der zaak de doodsteek voor alle hoogkerkelijkheid. En wie zou durven beweren dat die hoogkerkelijkheid ook in reformatorische kringen geheel afwezig is? Zijn er bij alle afwijzing van het bisschopsambt niet de informele bisschoppen die soms zeer grote invloed uitoefenen?

Geschriften

Op 29 april 1882 is John Nelson Darby gestorven te Bournemouth, ruim 81 jaar oud. Zijn geschriften zijn in 34 dikke delen uitgegeven. Wat men ook van zijn gedachtewereld denken moge, ze bevat wel een waarschuwing tegen de sterke veruitwendiging van het kerkelijk leven, die het helaas vaak met de schijn moet doen waar men vroeger waarachtig geestelijk leven aantrof.

John Nelson Darby, een man van wie wat valt te leren, bij alle diepgaande meningsverschillen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen