De eis van het geloof vooropgezet

Het is morgen een kwarteeuw geleden dat kandidaat Marinus Pronk in Dordrecht werd bevestigd tot christelijk gereformeerd predikant. Terugziende op zijn prediking in die 25 jaar zegt hij dat die "wezenlijk hetzelfde" is gebleven. "Altijd heb ik Christus in het middelpunt willen stellen. Wel zijn de accenten anders komen te liggen."

"Naarmate ik ouder word", legt de 60-jarige predikant uit, "worstel ik meer en meer om het verbond en de belofte hun juiste plaats in de prediking te geven. In feite liet ik al kort na mijn bevestiging het verbond los." Ds. Pronk zoekt naar woorden. "Leg je het accent op de wedergeboorte of op het geloof?" Wel? Vurig: "Ik leg het accent op het geloof! Je kunt toch moeilijk een mens opbouwen in zijn wedergeboorte? Ik zie de wedergeboorte meer als een streep onder het genadekarakter van de rechtvaardiging. Want daar gaat het in de prediking om, om de rechtvaardiging van de goddeloze door het geloof in Christus. Christus moet centraal staan."

Afwachten

Dé vraag in het pastoraat is die naar de toe-eigening van het heil, ervaart de predikant van Kralingseveer. "Ofwel, hoe kom ik aan het heil? Bij een prediking waarin de weg der bekering beschreven wordt -ik heb dat zelf ook gedaan- dreigt volgens mij het gevaar dat de mensen er gelaten onder worden. Dat grijpt me diep aan. Het kan leiden tot lijdelijk afwachten, tot onverschilligheid, tot vijandigheid zelfs tegen het aanbod van genade."

Met overtuiging kiest ds. Pronk zelf voor een appellerende prediking. "De eis van het geloof staat voorop. Maar die eis kun je alleen ten volle brengen als je ook de belofte preekt. Uiteindelijk hoeft de mens zich niets toe te eigenen. Dat doet de Geest." De predikant buigt zich voorover om een vraag die op zijn lippen brandt extra gewicht te geven. "Zit er één mens te wachten op het heil? Op Christus? Niemand!"

Weer ontspannen: "De Geest doet het, door het Woord. Dat Woord vraagt geloof en werkt het. Dat maakt de vreugde van de prediking uit."

Activisme

De oproep tot geloof wordt niet zelden zo gebracht dat hij aanzet tot activisme. De mens maakt zelf de keuze en gaat geloven. "Dit is", reageert ds. Pronk, "een geweldige spanning. Zalig worden is honderd procent mijn werk en honderd procent het werk van de Heilige Geest. Daarom wil ik vanuit het Woord nagaan wat het kenmerkende is van het Geesteswerk. Nee, nee, geen kenmerkenprediking! Maar wel stel ik de vraag: Ben je jezelf in het Woord tegengekomen in je verlorenheid, als een kind des toorns? Dat is wezenlijk voor het geloofsleven, maar niet als voorwaarde vooraf. Maar ook: Springt je hart op als Christus wordt verkondigd? Is Hij je dierbaar en noodzakelijk?"

"Vuurbang" is de predikant om een bepaald bekeringspatroon te preken. De drie stukken ellende, verlossing en dankbaarheid zijn hem lief, "maar ik zie ze meer als drie aspecten die onlosmakelijk verbonden zijn aan het geloofsleven. Moet ík zeggen welke eerst komt?"

In zijn uitleg van de Catechismus schrijft opsteller Ursinus dat de kennis van onze ellende door de verkondiging van de wet vooropgaat. Ds. Pronk: "Dit is een geweldige worsteling. Misschien is het de gewone weg dat ik onder de prediking eerst mezelf leer kennen. Zo ging het in mijn leven ook. Maar Zachéüs leerde eerst Christus kennen en vandaaruit zijn zonde."

Vrucht uit Apeldoorn

Met genoegen denkt ds. Pronk terug aan de colleges die hij van 1971 tot 1975 aan de Theologische Universiteit te Apeldoorn liep. "Van Genderen gaf meesterlijk dogmatiek. Zijn aantekeningen gebruik ik veel. Van 't Spijker leerde me de Reformatie kennen, Velema legde de verbinding met de gemeente. Tot op de dag van heden pluk ik de vrucht van mijn opleiding. Ben er heel blij mee."

Toch was u na twee jaar uitgekeken op de Christelijke Gereformeerde Kerken? Het gesprek vertraagt aanzienlijk. Hardop peinst ds. Pronk over tien bewogen jaren. Van christelijk gereformeerd naar oud gereformeerd (1977), van Dordrecht naar Ede (1983), de breuk met het kerkverband (1986), de schorsing, het neerleggen van het ambt en de bevesting tot vrij oud gereformeerd predikant te Kralingseveer (1987).

Onmogelijke taak

"Met ernst, heel overwogen werd ik in Dordrecht oud gereformeerd, menend dat het de weg was. Achteraf denk ik: Wat heb ik gedaan? Wat is de vrucht geweest?"

In Ede volgde hij ds. Joh. van der Poel op. Al snel liep dat fout. "Een onmogelijke taak om zo'n predikant op te volgen", zegt ds. Pronk achteraf. "De gemeente was heel gecompliceerd, gegroepeerd rond de persoon van ds. Van der Poel. Arrogant eigenlijk, zo'n beroep aan te nemen. Toch voelde ik een roeping."

U bent te snel in een bijzondere positie terechtgekomen? "Dat is de spijke r op zijn kop." Maar dat vond u toen niet erg? "Nee, ook niet."

De belangrijkste les uit Ede? "Ik moest meer aan de Heere overlaten, meer naar Zijn weg vragen. Veel meer zou er te zeggen zijn, de Oud Gereformeerde Gemeenten hebben een cultuur waarin het gevoel een overheersende plaats inneemt, maar dit is de samenvatting." De belangrijkste fout? "Te veel vleselijk bezig geweest. Laat ik het zo formuleren."

De oorspronkelijke gemeente van ds. Van der Poel viel door de perikelen in drie delen uiteen. "Of dat me nu nog bezighoudt? Elke dag." In het gebed? "Elke dag." Dat de scherven weer gelijmd worden? "Alsjeblieft, ja."

Ds. Pronk gaat om de andere week in Veenendaal voor tijdens een doordeweekse dienst. Onder de honderd belangstellenden bevinden zich vogels van allerlei pluimage, van evangelischen tot oud-leden uit Ede. "Het is me een wonder dat ik daar mag preken. Ik voel daar oude contacten."

Volgen

De Oud Gereformeerde Gemeenten, zegt ds. Pronk, "hebben me ook gevormd om, laat ik het positief zeggen, me nog meer te oriënteren op het Woord en de belijdenis. En ook heb ik door alles heen geleerd dat de tekst over het kruis opnemen achter Christus Jezus het hele persoonlijke en ambtelijke leven doorgaat. Nog steeds. Als ik ervan afwil, brengt God me er weer bij. Maar bij alle verdriet is er ook wel vreugde geweest in het volgen."

Een aantal jaren geleden liet ds. Pronk in het blad Koers doorschemeren dat hij zich het liefst met zijn gemeente (ruim 250 leden en doopleden) zou aansluiten bij een kerkverband. "Laat ik eerlijk zijn, Kralingseveer is sterk om mijn persoon gegroepeerd. De toekomst van de gemeente houdt me vaak bezig."

Tot een aansluiting is het nog altijd niet gekomen. "Graag wil ik dat gemeente en kerkenraad op één lijn staan. Dat is niet gemakkelijk."

Zou u binnen een kerkverband passen? "Toch wel, dacht ik. Je zou het misschien niet geloven, maar ik denk sterk kerkelijk. Dat kan eigenlijk niet anders, als je het verbond hervonden hebt."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen