Willem Barnard

De tachtigjarige Willem Barnard is bij velen vooral bekend als psalmen- en gezangendichter. In het "Liedboek voor de Kerken" zijn van zijn hand 38 psalmberijmingen en 76 gezangen opgenomen. Hij schreef ook veel 'vrije verzen'. Dat deed hij in zo veel bundels, dat hij zelf sprak van een "sneeuw van titels." In 1997 zijn ze gebundeld in zijn verzameld oeuvre "Mythologisch". Kunst en christendom vormen in Barnards werk een eenheid.

In hoeverre heeft Willem Barnard uw werk beïnvloed?

Lenze L. Bouwers, dichter: "Voor mijn opleiding Nederlands deed ik studie naar Guillaume van der Graft. Dat resulteerde in twee boekjes. Ik was geïntrigeerd door zijn liefde voor het woord, de berijming van de psalmen, het maken van gezangen. Zelf ben ik altijd een voorstander van nieuw-testamentische liederen in de kerk geweest. Barnard zei wel eens: "Je kunt niet alleen confessioneel inademen (de catechismus leren enzovoort), je moet ook uitademen door te zingen." Dat spreekt me aan. Waarom zou je wel in proza en niet poëtisch mogen belijden? Overigens heb ik ook kritisch over hem geschreven. Zijn taaltheologie ging me te ver. Hij hechtte grote waarde aan het symbool, niet voor niets is hij oud-katholiek geworden. Mij heeft het verbaasd dat Barnard als man van het woord tegen preken van langer dan zo'n tien minuten was.

In 1976 kwam mijn bundel "Leven" uit, met lintvormige verzen waarin je invloed van Barnard bespeurt - niet zo gestructureerd als ik later ging dichten. Er is evenals bij Barnard sprake van taalspel. Dat kan mooi zijn, maar tevens gevaarlijk, vooral als het over ernstige onderwerpen gaat. In 1985 verscheen mijn "Rondelen". Vanaf dat moment zie ik geen verband meer met Barnard. En dat is goed. Een dichter moet een eigen stem hebben. Barnard heeft dat. Zijn taalspel is virtuoos. Toch is zijn invloed op de Nederlandse poëzie niet zó groot. Mijns inziens heeft dat met zijn christen-zijn te maken. Hij ging enigszins mee met de Vijftigers, maar als zij een bundel publiceerden, ontbrak Barnard. Desondanks was hij een echte leider. Ik denk dat we hem in het Liedboek 2010 nog steeds zullen vinden. Graag wil ik de jarige hartelijk feliciteren. Een goede adem-tocht verder!"

Hoe orthodox is Willem Barnard?

Prof. M. J. G. van der Velden, theoloog: "Orthodox, orthodox, wat is orthodox? Als je dat woord laat vallen, is dat in ons huidig taalgebruik -hoe moet ik het zeggen-: verstándelijk. Bij orthodox denk ik aan dogmatiek en bij dogmatiek denk ik aan systematiek. Barnard is geen dogmaticus. Hij is een echte luisteraar. Hij leeft vanuit de Schrift en probeert dat onder woorden te brengen in liederen en gedichten. In de jaren zestig zaten wij samen in de Commissie voor het Dienstboek van de Nederlandse Hervormde Kerk. Daar had hij als man van de taal (hij noemt zichzelf een "taalmens") een zeer oorspronkelijke en waardevolle inbreng, waarvan wij dankbaar gebruikmaakten. Barnard staat weliswaar bekend als dichter, maar in feite is hij een groot bijbelgeleerde.

Onze gezamenlijke belangstelling voor de taal van de Bijbel zorgde ervoor dat de geregelde ontmoetingen in de jaren zestig uitgroeiden tot een blijvende vriendschap. We wonen nu dicht bij elkaar en Barnard komt geregeld een kopje thee of een glas wijn drinken. Dan praten we over allerlei dingen hoor, niet alleen over de Bijbel, ook over literatuur en dichtkunst. Barnard is een man met humor, hij kan geestige opmerkingen maken en staat nog steeds midden in het leven, ook al is hij tachtig jaar geworden."

Wat zijn uw persoonlijke herinneringen aan Willem Barnard?

Dr. A. L. Sötemann, neerlandicus: "De relatie met Willem Barnard begon in de boekhandel van mijn vrouw. Eenmaal in Utrecht gevestigd, werd hij daar klant en zag dat op de afdeling theologie een plankje was ingeruimd voor "christelijke poëzie", voor het overgrote deel werk van degenen die, zoals Ad den Besten het uitdrukt, "de welgebaande wegen van het christendommelijk dicht en ondicht (...) bewandelen." Willem was geschokt toen hij daar bundels ontdekte van Guillaume van der Graft. Op niet mis te verstane toon eiste hij de onmiddellijke verplaatsing van dit oeuvre naar de heel wat omvangrijker afdeling die simpelweg "gedichten" heette. Terecht uiteraard, want hij is gewoon een heel goede dichter. In zo'n geval hanteer je nu eenmaal niet iemands levensbeschouwing als criterium: rooms of rood of christenplatonist, heiden of gereformeerd - het zal je een zorg zijn, als zijn verzen maar overtuigen.

Niet veel later kwam de bijna-buurman die hij van ons bleek te zijn geworden, langs om een boek te lenen dat mijn vrouw niet kon leveren omdat het uitverkocht was. Het werd een plezierige en levendige ontmoeting, met wederzijds enthousiasme over -vooral Engelse- dichters die ons beiden na aan het hart bleken te liggen.

Toch duurde het geruime tijd voor we echt bevriend raakten. Intussen is, sinds een aantal jaren alweer, Willem tot onze vreugde een geregelde bezoeker geworden. Hij ketent tegen borreltijd zijn onafscheidelijke fiets aan ons hek. Onder het genot van een kelkje korenwijn ontdekken we in gesprekken over de meest uiteenlopende zaken telkens hoe een agnosticus met belangstelling voor de schriftuurlijke mythologie, en een eerlijke, weifelende en twijfelende christen met liefde voor en kennis van zijn godsdienstige overlevering, zeer dicht bij elkaar staan. In zijn voortreffelijke bundels "Onbereikbaar nabij" en "Een ongedurige dageraad" staan heel wat verzen die ik niet alleen bewonder om hun poëtische zeggingskracht, maar waarin ik me haast evenzeer thuis voel als de dichter zelf. Mijn vrouw en ik hopen van ganser harte dat we nog jarenlang van zijn goede gezelschap mogen genieten."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen