Kluivert geeft Marco Bakker hoop

"Een nieuw land verklaart zich onafhankelijk", staat op de achterzijde van een plattegrondje dat bij de ingang wordt uitgereikt. "President Eric Cantona (de grote man achter Nike, red.) verleent u het recht dit unieke grondgebied te ontdekken, bedoeld voor alle ware voetballers".

Het pretpark dat sportartikelengigant Nike ter gelegenheid van het wereldkampioenschap voetbal in Parijs heeft aangelegd, is wel een heel bijzondere. Daarmee geeft het concern antwoord op het "Voetbal-Park" dat concurrent Adidas elders heeft aangelegd. Net als bij Nike kunnen voetbalsupporters er de tijd doden wanneer er geen wedstrijden worden gespeeld. Bezoekers wacht een multimediaspektakel van jewelste waarin fantasie en werkelijkheid constant boompje verwisselen.

Lijkt het park van Adidas nog op een gewoon familiepretpark, dat van Nike gaat een stuk verder. Niets lijkt de Amerikanen in de weg te staan om de succesvolle combinatie tussen voetbal en commercie uit te buiten. "Voetbal Totaal, een heilbrengende zaak", zo wordt in een folder gesteld, en bij de ingang van het Nike-park wordt op een groot elektronisch bord gemeld dat u "De Volksrepubliek Voetbal" nadert.

Achter deze nerveus aandoende grootspraak gaat de genadeloze concurrentiestrijd schuil tussen deze twee reuzen in de sportartikelenbranche. Met een omzet van bijna 19 miljard gulden per jaar is Nike marktleider in deze sector, direct gevolgd door het Duitse Adidas, met een omzet van ruim 8 miljard. Op het gebied van voetbal is Adidas weer de grootste, met een marktaandeel van rond de 40 procent. Adidas wordt direct gevolgd door Puma, en pas daarna komt Nike aan bod.

Sowjet-Unie

Op het WK in Parijs wordt niet alleen gevoetbald, maar ook hevig gestreden om de consument. De 'groten der aarde' op het gebied van sportcommercie proberen elkaar zoveel mogelijk de loef af te steken.

Vandaar dat al ver buiten het park, op diverse plaatsen in Parijs, Nike zich laat gelden. Overal zijn aanplakbiljetten en lichtreclames opgesteld die verwijzen naar het desbetreffende park. Het opvallende van die reclame is de gelijkenis met propaganda uit de tijd van de Sowjet-Unie. Wat bijvoorbeeld te denken van het reusachtige bord dat op het treinstation Gare du Nord is neergezet, en waarop arriverende supporters verwelkomd worden met de tekst: "Jeugd van de wereld, het voetbal roept jullie, verenig je"? Even verder staat te lezen: "Verhoog de productie. Zoek een bondgenoot met precisie".

De aankondigingen op het treinstation zijn een voorproefje van wat in het park zelf aan beeldmateriaal wordt getoond. Kenners concluderen onomwonden dat Nike er volop gebruikmaakt van allerlei fascistoïde stijlvormen. Propagandafoefjes uit het nazi-tijdperk, inclusief de 'megaheroïek' rond grote leiders, is er uitgestald. Zo kijken de voetballers Baggio, Guardiola, Davids en Kanu, uitgesneden uit reusachtige billboards, op het publiek neer. De hoofden van de spelers zijn dusdanig hoog opgesteld dat ze deel lijken uit te maken van de blauwe hemel...

Kenners zien in de stijl ook nadrukkelijk het werk van de Duitse filmster en regisseuse Leni Riefenstahl, de vrouw die op partijdagen en massabijeenkomsten van de nazi's precies zulke afbeeldingen fabriceerde. Overigens is deze Riefenstahl geen vreemde in de sportwereld. Haar filmopnamen van de Olympische Spelen in Berlijn, gehouden ten tijde van de nazi-heerschappij, spreken ook vandaag nog onder sportfotografen tot de verbeelding.

Mussolini

Nike's onsmakelijke keuze van propagandamethoden heeft inmiddels in Frankrijk tot protesten geleid. Zo heeft de Franse organisatie "Beweging tegen racisme" tot een boycot opgeroepen van Nike-producten. Daarop liet het concern een van de ergste uitwassen uit het park verwijderen. Het betrof een afbeelding van Cantona, aangeduid als "President van de Volksrepubliek Voetbal", die als twee druppels water lijkt op een propagan daplaat van Mussolini uit 1932. Op die afbeelding is de Italiaanse fascistenleider te zien met zijn kale schedel, de hoekige kop hooghartig omhoog gericht naar de blauwe lucht.

Om te weten dat de commercie rond het WK schaamteloos volkssentimenten bespeelt, waarbij moraal en fatsoen het onderspit delven, hoeven we niet naar Frankrijk. We zijn er de afgelopen weken ook in Nederland van op de hoogte gesteld.

Wellicht herinnert u zich de lichtreclame van Nike, die enkele weken vóór de wedstrijd Nederland-België in de straten van diverse steden was opgehangen. Op de ('s avonds verlichte) poster was het gezicht van Patrick Kluivert te zien, met de (in het Engels geschreven) tekst dat zaterdag de 13e voor sommigen een geluksdag, en voor anderen -de Belgen dus- een óngeluksdag zou worden. Het bleek uiteindelijk wel mee te vallen voor de zuiderburen want met een 0-0 wisten ze Oranje vast te spelden op het veld.

Erger was dat iedereen met eenzelfde strafblad als Kluivert zich zou wegsc hamen voor zijn omgeving. De spits van Oranje wordt onder meer verdacht van deelname aan groepsverkrachting (terwijl zijn vrouw in het ziekenhuis lag), verder is hij veroordeeld wegens het doodrijden van een automobilist, en verdacht van deelname aan een ordinaire vechtpartij met de politie. Als zo iemand wordt afgebeeld op een billboard, verwacht je er toch minstens een levensgroot "Wanted" ("Gezocht") onder. Zo niet bij Kluivert. De held van Oranje keek ons dagenlang als toonbeeld van kracht en superioriteit in de ogen.

Marco Bakker

Dat in diezelfde week zanger Marco Bakker voor de rechter moest verschijnen wegens het onder invloed van drank doodrijden van een medeweggebruiker, maakte die Kluivert-reclame van Nike extra absurd. Want op het moment dat iedereen (overigens terecht) "ach en wee" riep over Bakkers wangedrag en hij door de media in (on)smakelijke hapjes aan het publiek werd gevoederd, werd Kluivert alweer als publieke held geknuffeld.

Er is dus hoop voor Marco Bakker. Als Nike in staat is om half Nederland te verbouwen tot pretpark, waar moraal en fatsoen er niet meer toe doen, dan moet dat voor anderen ook mogelijk zijn. Het enige wat de zanger te doen staat om onder het volksgericht uit te komen is... scoren!

*'T WAS ANDERS

In dit artikel is de posteractie rond Patrick Kluivert ten onrechte aan Nike toegeschreven. Concurrent Adidas was verantwoordelijk voor de campagne.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen