Koraal Specht is het ergst

Ze staat gewoon op een toeristenplattegrond. Pal na Holiday Beach, het laatste hotel aan de zuidoostkust van Curaçao, linksaf de Vrendenberg op. Gloednieuwe asfaltweg. Waar de woningen stoppen, loopt de weg dood in de gevangenis. Over een stofweg die de naam dik verdient. Er is in maanden al geen druppel regen gevallen op het eiland.

Zelfs de Wabi, een struik die tot het laatst toe groen blijft, heeft de strijd tegen de verzengende hitte opgegeven. De bermen liggen, naar goed Antilliaans gebruik, vol met afval. Drie honden scharrelen tussen de cactussen hun kostje bij elkaar.

Koraal Specht. Geen hagelwit strand, geen azuurblauwe oceaan. Slechts een kale heuvel ten oosten van Willemstad. Dat dit een gevangenis is, hoeft geen uitleg. Uitkijktorens met lampen. Op een muur langs de toegangsweg staat een hekwerk, lukraak met prikkeldraad omwikkeld. "Verboden toegang" waarschuwt een bord langs de weg. Bewakers wantrouwen de bezoeker.

Koraal Specht werd begin jaren zestig voor maximaal 250 gevangenen gebouwd. Er zitten er nu meer dan 500. Van alles door elkaar. Doorgewinterde criminelen, keiharde drugsbazen, kruimeldieven, vrouwen, jeugdigen en gestoorden. Een verblijf in deze gevangenis wens je zelfs je ergste vijand niet toe.

Binnen de muren van het wrakke complex geldt het recht van de sterkste. Bendes van gedetineerden oefenen terreur uit over andere gevangenen en er heerst corruptie onder tientallen bewaarders. De omstandigheden zijn barbaars. Met z'n twintigen in een cel voor drie man, geen stromend water, wel ratten, muggen en kakkerlakken, geen zoemende airco bij een brandende zon.

,,De situatie in Koraal Specht is uitgegroeid tot een abnormale situatie", erkent minister-president Pourier van de Nederlandse Antillen. Zijn (demissionaire) regering kan het niet meer aan. Hulp van Nederland is onontbeerlijk. Minister Voorhoeve van Antilliaanse zaken kwam deze week naar Curaçao, zag en overwon. Al mag hij dat niet hardop zeggen.

Hete adem

Met geld (een miljoen gulden) en kennis (zeven deskundigen) gaat Voorhoeve de problemen in Koraal Specht voortvarend te lijf. Woensdagmiddag zette hij in "Fort Amsterdam" in Willemstad zijn handtekening onder een convenant met de regering van de Nederlandse Antillen.

Een pakket noodmaatregelen moet binnen korte tijd van Koraal Specht een normale gevangenis maken. Krachtige leiding, nieuwbouw, verschillende afdelingen voor licht en zwaar gestraften, vrouwen en jeugdigen, cursussen voor de bewaking en een beter toezicht op het reilen en zeilen in de gevangenis zijn de ingrediënten van het plan dat aanstaande maandag in werking treedt. Binnen enkele maanden moeten de eerste resultaten zichtbaar zijn.

Terwijl de Antilliaanse minister Atacho van justitie woensdag de massaal aanwezige lokale pers op het hart drukt dat de eindverantwoordelijkheid voor de noodmaatregelen bij de Antillen ligt, vraagt de kreukloze diplomaat Voorhoeve om een glaasje water. Hij zit tussen twee vuren. De Antillen willen graag hulp maar niet te veel bemoeienis.

Aan de andere kant voelt Voorhoeve de hete adem van de Tweede Kamer in zijn nek. Mocht de bewindsman niet snel het probleem Koraal Specht oplossen, dan komt er een algemene maatregel van bestuur (amvb), dreigde een kamermeerderheid vorige week. De gevangenis komt dan direct onder Nederlands bestuur en de Antillianen staan buitenspel. Iets dergelijks overkwam het Bounty-eiland St. Maarten in 1992, omdat het diep in de rode cijfers zat. Een amvb riekt al gauw naar neokolonialisme.

Het PvdA-kamerlid Van Oven schreef in een ochtendkrant: ,,Het Koninkrijk der Nederlanden kan het zich niet veroorloven zich op te werpen als voorvechter van mensenrechten, terwijl men de schending daarvan binnen het Koninkrijk zou laten passeren!"

Boter

In feite heeft Van Oven, en met hem 149 kamerleden en de Antilliaanse en Nederlandse regering, boter op het hoofd. De situatie in de strafgevangenis op Curaçao is al jaren een bron van zorg. Niemand greep in. Pas toen het spreekwoordelijke kalf dood uit de put kwam (een gevangene werd door medegedetineerden vermoord) was Leiden in last.

De onmenselijke situatie in Koraal Specht was in 1994 voor de zogeheten folteringscommissie van de Raad van Europa aanleiding de inrichting op alle fronten af te keuren. Groepsverkrachtingen, zware mishandelingen, drugsgebruik en corruptie waren aan de orde van de dag.

Ondanks actie van de Nederlandse en de Antilliaanse overheid blijken sindsdien de wantoestanden binnen de muren van de gevangenis alleen maar te zijn toegenomen. Koraal Specht is het ergst, zeggen zelfs Colombiaanse gevangenen. En die zijn van huis uit toch wel wat gewend.

Het kruitvat explodeerde in augustus 1996, toen er na een staking van bewaarders voor meer loon oproer uitbrak. Ongeveer honderd gedetineerden braken uit hun cellen en bezetten het binnenplein. De opgetrommelde politie kon met het lossen van waarschuwingsschoten de menigte terugdringen. Verschillende bewaarders gaven er daarna de brui aan en lieten zich omkopen door criminelen. Tal van gewelddadige ontsnappingen waren het gevolg. Binnen enkele maanden wisten 21 zware criminelen Koraal Specht te ontvluchten.

Mariniers

Vorig jaar maart was de gevangenis zo lek dat zwaarbewapende Nederlandse mariniers te hulp moesten schieten om nog iemand binnen de hekken te kunnen houden. Om herkenning te voorkomen, droegen de mariniers zonnebrillen.

Achter het prikkeldraad maakten niet de bewaarders maar de gedetineerden de dienst uit. In sommige afdelingen durfde het personeel niet eens naar binnen. De deuren bleven gesloten en eten werd via een luikje naar binnen geduwd. Naar verluidt leefden enkele Venezolaanse en Antilliaanse drugscriminelen als een vorst in de gevangenis. Voorzien van cocaïne, sterke drank, wapens en draagbare telefoons regelden ze, op kosten van de overheid, hun zaakjes.

Verraders werden duchtig aangepakt, zo ondervond de Nederlander Maarten B. Hij werd in januari 1996 in het Van der Valk-hotel in Willemstad opgepakt wegens drugssmokkel. Tijdens de rechtszaak noemde hij namen van lieden die binnen Koraal Specht handelden in drugs. Eenmaal terug in de cel werd hij zwaar toegetakeld. Maarten B. was zijn leven niet meer zeker.

Pinnen

Een Antilliaanse onderzoekscommissie meldde vorig jaar dat gedetineerden en bewaarders maar ook gevangenen onderling elkaar naar het leven stonden. ,,Er heerst de cultuur van de jungle". Er zijn pistolen, maar niet veel. De commissie stuitte echter wel op tientallen vlijmscherpe pinnen en slingers van doeken met steenbrokken die uit de poreuze muren zijn getrokken.

Het schort de bewaarders aan opleiding en begeleiding. Dat ze dreigementen van criminelen serieus nemen, is niet verwonderlijk. Curaao is een klein eiland. Je komt elkaar buiten wel weer eens tegen. Een tekenend voorbeeld: op 15 september vorig jaar werd een buitenlandse gevangene om tien uur in de ochtend verschrikkelijk in elkaar geslagen onder de ogen van 120 medegevangenen en bewaarders. Niemand durfde aangifte te doen.

De Antilliaanse advocaat A. Sulvaran onderschrijft de ,,barbaarse toestanden" in Koraal Specht. Hij heeft mishandelde gedetineerden als cliënt. De gevangenis lijkt inderdaad op de jungle. Dat de gevangenen iedere kans aangrijpen om in opstand te komen, vindt de advocaat niet vreemd. ,,Pas deed een bewaker op een verkeerd moment het licht uit. Er brak toen kabaal los. Je zult er ook maar zitten onder die erbarmelijke omstandigheden".

De cipiers hebben geen schone handen, vindt de advocaat. Tijdens een personeelsfeestje op 30 december werden gevangenen gedwongen op de grond te gaan liggen. Vervolgens werden ze door dronken bewaarders met de wapenstok afgeranseld.

Dode

Bij de begrotingsbehandeling van Antilliaanse en Arubaanse Zaken eind oktober 1997 in de Tweede Kamer hekelde de PvdA'er Van Oven de voortdurende schending van de mensenrechten binnen Koraal Specht. ,,Het wachten is op de eerste dode". Dat zijn woorden profetisch waren, bleek eind vorige maand. De 24-jarige Curaçaose gevangene Rayshel Susanna werd door medegedetineerden doodgeslagen. Dit gebeurde vermoedelijk omdat hij het bestaan van een geheime vluchtgang had verraden. Toen de gravers nog 1 meter te gaan hadden naar de buitenwereld werd de 8 meter lange gang ontdekt. Susanna werd afgeranseld met stokken en vanaf de tweede verdieping naar beneden gegooid. De 'bodyguard' van Susanna raakte zwaargewond. De politie verdenkt vijf gedetineerden uit de strafgevangenis van de moord.

Met het voorval was de maat vol. Voorhoeve reisde na een debat in de Tweede Kamer afgelopen maandagavond zelf af naar de Antillen. Volgens hem heeft Nederland de afgelopen maanden al het mogelijke gedaan om de situatie in de Koraal Specht te helpen verbeteren. ,,We hebben een tijd geleden 75 miljoen gulden ter beschikking gesteld om een nieuwe jeugdinrichting te bouwen en de bestaande gevangenis te verbeteren. Op Curaçao is men het echter niet eens over de aanbestedingsprocedure, zodat er nog niets is gebeurd". Na het bezoek van Voorhoeve lijken de neuzen één kant op te staan.

Overvallen

Een vermindering van het aantal gevangenen in Koraal Specht lijkt voorlopig niet in zicht. Curaçao geldt als een doorgangsgebied voor drugs en is vooral geliefd bij criminelen uit Zuid-Amerika. Het eiland ligt zo'n beetje op roei-afstand. Bovendien kampt Curaçao met een enorm stijgende (drugs)criminaliteit. Alleen al de hoofdstad Willemstad wordt geteisterd door duizenden verslaafden die de omgeving terroriseren.

Overvallen op banken, benzinestations en vooral ook toeristen zijn aan de orde van de dag. Vliegtuigen uit Nederland en cruiseschepen uit de Verenigde Staten brengen wekelijks nieuwe slachtoffers. Dinsdag werd een Nederlandse vrouw op klaarlichte dag onder bedreiging van een mes gedwongen al haar (gouden) sieraden af te geven.

Curaçao kent de twijfelachtige eer relatief gezien bijna het hoogste aantal gevangenen ter wereld te hebben. De "prison rate" (het aantal gevangenen per 100.000 inwoners) kwam vorig jaar uit op 347. Nummer een in de wereld zijn de Verenigde Staten met 504. Nederland heeft een prison rate van 44.

Bende

Met het convenant in de hand komt er nu actie. Niet door Nederlandse cipiers naar Koraal Specht te sturen, niet door zware criminelen vanuit de Antillen in Nederlandse cellen te plaatsen, maar, aldus Voorhoeve, ,,door de problemen hier en nu op te lossen". Er is al een begin gemaakt. De dertig zwaarste jongens zijn in aparte cellen opgesloten. ,,Die bende kan geen kwaad meer doen".

Volgens gevangenisdirecteur G. Mingeli is men gestart met dagprogramma's voor de gedetineerden. ,,Dat loopt nog niet 100 procent maar we zijn op de goede weg. De resocialisatieprogramma's zijn gebaseerd op drie pijlers: onderwijs, werkprojecten en vorming. Omdat er nu te weinig meubilair is, zullen de gevangenen dat in de toekomst zelf gaan maken. Ook worden ze ingezet bij keukenwerkzaamheden. Binnen twee tot drie maanden moet alles functioneren. Er zijn ook plannen voor het zelf telen van groente en fruit en het houden van vee".

Overigens deelt niet iedereen de zorg over Koraal Specht. Criminelen verdienen niet beter, is voor wie zijn oor te luister legt een veelgehoorde kreet. Curaçao kampt met grotere problemen, zoals volkshuisvesting en gezondheidszorg. Daar moet geld voor beschikbaar komen, vindt de 'straat'. ,,Daar heeft iedereen wat aan".

Met het (voorlopig) blussen van de brand in Koraal Specht en de ambtelijke afwikkeling zijn beide partijen tevreden. Ieder is in zijn waarde gebleven. De Antillianen lossen het probleem op, Nederland springt bij. Na het tekenen van het convenant woensdagmiddag in het regeringsbolwerk Fort Amsterdam in hartje Willemstad gaan de dassen dan ook wat losser. Voorhoeve vliegt over een paar uur terug naar Nederland. Zijn ambtenaren schudden handen met hun Antilliaanse collega's. Zegt er een: ,,Tot de volgende crisis".

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen