Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Witte vullingen onder de loep

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Witte vullingen onder de loep

Onderzoek richt zich op allergieën bij tandartsen en stoffen met hormonale werking

6 minuten leestijd Arcering uitzetten

Ook composiet, het witte vul materiaal voor tanden en kiezen, heeft neven werkingen. Recent onderzoek in Denemarken laat zien dat zo’n 2 procent van de tandartsen er huid problemen op de handen van krijgt Patiënten kunnen in zeldzame gevallen ook last hebben van een allergische reactie. Tijdens een informatie avond voor tandartsen op het Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam (ACTA) werd recent een dia getoond van een patiënt met een door allergie opgezet gezicht De man had kort daarvoor al zijn amalgaam vullingen laten verwijderen en laten vervangen door composiet, omdat hij bang was dat hij door amalgaam ziek zou worden.

Dr. A. H. B. Schuurs, als universitair hoofddocent verbonden aan het ACTA en tevens hd van een eind vorige maand geïnstalleerde commissie van de Gezond heids raad die literuur onderzoek gaat doen naar vullingen in tanden en kiezen, voegt er snel aan toe dat vul materialen vervaardigd van composiet bij patiënten slechts in uitzonderingsgevallen leiden tot problemen.

Maar de idylle van het probleemloze vul materiaal composiet lijkt toch een beetje te zijn vervlogen. Het grote publiek is er de laatste jaren steeds meer van overtuigd geraakt dat de grijze amalgaam vullingen schadelijk zijn voor de gezondheid omdat er kwik uit weglekt. Composiet zou de ideale vervanger zijn.

Schuurs zegt dat het hem er niet om te doen is composiet in diskrediet te brengen. „Het is een prima vul materiaal, dat bij patiënten al miljoenen malen zonder problemen is gebruikt. Maar er is de laatste tijd wel een aantal feiten boven water gekomen die verder onderzoek naar neven werkingen van composiet rechtvaardigen. Elk materiaal heeft nu eenmaal bijwerkingen. Het gaat erom dat we te weten komen welke, of ze schadelijk zijn en in welke mate”.

Overgevoeligheid

Composiet is volgens Schuurs een kunsthars met een ingewikkelde samenstelling. Het bevat een foto-initiator voor de harding met behulp van (ultraviolet) licht en rem stoffen die vroegtijdige harding moeten tegengaan. Daarnaast bevat composiet grote moleculen (mono meren) als Bis-GMA en kleinere mono meren als HEMA en TEGDMA. Verder zitten er kwarts deeltjes als vul materiaal in. Daarnaast bevat composiet nog een reeks andere stoffen.

Uit nieuwe gegevens afkomstig uit een Deens onderzoek blijkt dat HEMA en TEGDMA leiden tot over gevoeligheid reacties bij 2 procent van de tandartsen. Deze resultaten lijken aardig representatief Aan het onderzoek werd namelijk door maar liefst 2200 tandartsen deelgenomen. De klachten waren het gevolg van een zogenaamde contact allergie met als gevolg problemen aan de vingertoppen van de linkerhand. De huid verdikt, bladdert af en toont kloven. In ernstiger gevallen kan onderhuidse vochtophoping (oedeem) ontstaan. Reacties elders, aan armen, schouders of hoofd, treden minder vaak op, zo blijkt uit het onderzoek.

De kleine mono meren HEMA en TEGDMA dringen binnen enkele minuten door de latex handschoenen heen die iedere tandarts tegenwoordig draagt. Grotere mono meren als Bis-GMA en UDMA hebben meer tijd nodig om door de handschoenen heen te dringen en met de huid in aanraking te komen.

Oplosmiddelen spelen in dit verband een negatieve rol. Ze zijn verwerkt in sommige producten (primer en bon ding) die tandartsen gebruiken om composiet vul materialen beter aan tanden en kiezen te laten hechten. Als ze echter in aanraking komen met de rubber handschoenen, heeft dit als effect dat de permeabiliteit (doorgankelijkheid) van de handschoenen zeer snel toeneemt.

Schuurs: „Wij adviseren tandartsen dan ook om zo schoon mogelijk te werken. Ze moeten proberen niet met hun handschoenen in contact te komen met het onverwerkte composiet en de daarbij gebruikte hulpstoffen. Als dat wel gebeurt, is het verstandig om schone handschoenen aan te trekken”.

Formaldehyde

Composiet wordt in laagjes aangebracht en elk laagje wordt uitgehard met behulp van (ultraviolet) licht. Inmiddels is gebleken dat uit onvoldoende uitgehard composiet enige formaldehyde damp vrijkomt. En composieten bevatten altijd van die minder goed uitgeharde kernen. Patiënten die overgevoelig zijn voor het zogenaamde ‘spaan plaat gas’ kunnen er stomatitis-achtige klachten, een soort mond zweertjes, van krijgen of huiduitslag. Het aantal patiënten met dergelijke klachten is tot nu toe echter zeer gering, zo benadrukt Schuurs. Daarbij dient volgens hem te worden bedacht dat formaldehyde in veel grotere hoeveelheden vrijkomt uit andere bronnen in de menselijke leef omgeving, zoals spaanplaat, coca-cola en kunstgebitten. Zo blijkt bijvoorbeeld uit vergelijkende berekeningen dat één glas cola al tachtig keer zo veel formaldehyde bevat als wat er dagelijks uit composiet zou kunnen ontsnappen.

Hormoonwerking

Bis fenol-A is een andere stof die vrijkomt uit composieten. De werking komt overeen met die van het vrouwelijk hormoon oestrogeen, zij het in sterk verzwakte vorm. Schuurs: „Composiet bevat geen hormonen. Wel bevat een aantal merken onder meer het molecuul Bis-GMA. Ontleding producten daarvan zijn Bis fenol-A en Bis fenol- A dimethacrylaat. In een experiment werd bij patiënten, ter voorkoming van tandbederf, op de kiezen een bescherm laagje (sealant) aangebracht van composiet materiaal. Vervolgens mochten de patiënten in een buisje spugen. Dat speeksel werd toegevoegd aan een kweek van borst kankercellen. En wat bleek? Na toevoeging van Bis fenol-A gingen de cellen zich vermeerderen. Een effect dat ook optreedt bij toevoeging van oestrogenen”.

De vrees bestaat dat dergelijke stoffen, zoals mogelijk ook andere vergelijkbare chemicaliën die in het milieu circuleren, de mannelijke vruchtbaarheid zouden verlagen. Schuurs stelt echter dat dergelijk onderzoek nog allerminst bewijst dat composieten aangebracht in de mond schadelijke effecten hebben. „De vraag is hoeveel Bis fenol-A er in het speeksel vrijkomt, in welk voor kotijds bestek dat gebeurt en hoeveel er uiteindelijk terechtkomt bij de doelorganen van betekenis, in dit geval de mannelijke geslachtsorganen”.

Ook plaatst hij kanttekeningen bij de gang van zaken tijdens het experiment. Net als formaldehyde, komt ook Bis fenol-A vooral vrij uit de niet goed uitgeharde delen van het composiet. „De bovenste laag van de vulling valt daaronder. Dat komt doordat er contact is met zuurstof in de lucht, waardoor de harding wordt belemmerd. De fabrikant adviseert om dat laagje na het aanleggen van de sealant met een watten rol eraf te vegen. Het is onduidelijk of de onderzoekers dat hebben gedaan. Later hebben andere onderzoekers ook onderzocht hoeveel Bis fenol-A er uit sealants vrijkomt. Sommigen vonden veel kleinere hoeveelheden en heel recent waren er zelfs onderzoekers die helemaal niets vonden. Op grond van deze uitkomsten zou ik graag zien dat dit soort onderzoek op grotere schaal wordt voortgezet, zodat we er meer zicht op krijgen hoe de vork precies in de steel steekt”.

Ook ten aanzien van Bis fenol-A geldt overigens dat de mens via de voeding veel grotere hoeveelheden ervan binnenkrijgt dan door het weglekken uit vullingen van composiet. Schuurs: „Bij een patiënt met vijftien grote vullingen bedraagt de dosis volgens berekeningen slechts 1 procent van de dagelijkse inname via de voeding”.

Voor- en nadelen

Elk vul materiaal heeft volgens Schuurs zijn voor- en nadelen. Dat geldt voor amalgaam, composiet en zelfs goud. Zo verscheen er enige tijd geleden een publicatie van een Rotterdamse dermatoloog die de problemen beschreef bij 108 patiënten die allergisch bleken te zijn voor gouden vullingen. Alleen porselein is een vul materiaal dat vrijwel neutraal is. Het belangrijkste nadeel is echter dat het vrij duur is. Daarom zijn er niet veel mensen die het zich kunnen permitteren.

Alles afwegend concludeert Schuurs vooralsnog dat composiet door patiënten met een gerust hart gebruikt kan worden, behalve als blijkt dat zij er allergisch op reageren. „Maar gelukkig zijn die over gevoeligheid reacties schaars”.

Dit artikel werd u aangeboden door: Reformatorisch Dagblad

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van woensdag 9 april 1997

Reformatorisch Dagblad | 20 Pagina's

Witte vullingen onder de loep

Bekijk de hele uitgave van woensdag 9 april 1997

Reformatorisch Dagblad | 20 Pagina's