Geen stenen gooien, maar brood delen
Ds. J. van der Velden (80): „We zijn nergens voor niets geweest”
AMERSFOORT - Amersfoort. Daar werd ds. J. van der Velden in 1939 hulpprediker. Ruim twintig jaar later verbindt de dominee zich opnieuw aan de hervormde gemeente van de keistad. 8 april 1997: de emeritus predikant viert vandaag zijn tachtigste verjaardag. In Amersfoort. En met veel gedachten over alles wat er in zijn ambtsperiode is veranderd.
„Als kind wist ik het al: Ik moet dominee worden. Op de lagere school maakte ik preekjes. Ds. S. van Dorp, die toen in Utrecht stond, las ze en sprak er met me over. Van jongsaf, laat ik het maar kinderlijk zeggen, had ik de Heere Jezus lief. Maar mijn hele leven heb ik nodig om Hem te leren kennen. Zoals ik mijn hele leven nodig heb om mij als zondaar te leren kennen”.
Ds. Van der Velden bewaart goede herinneringen aan prof. M. van Rhijn, die in Utrecht kerkgeschiedenis doceerde. „Hij was een gelovig man van ethische richting. Tijdens colleges sprak hij studenten soms rechtstreeks aan. „Mijne heren”, zei hij eens, „bent ook wel eens voor God door de knieën gegaan””.
Ommezwaai
De eerste gemeente die ds. Van der Velden diende, was Nieuwland. „Ik werd er min of meer toevallig beroepen. Maar later heb ik gezien dat het Gods leiding was. Hij wilde mij gebruiken om de gemeente een ommezwaai te doen maken. Van ethisch naar hervormd-gereformeerd. Van één matig bezochte kerkdienst naar twee keer per zondag een goed gevulde kerk. Een eigen predikant had Nieuwland al jaren niet meer. Wel zat de emeritus predikant ds. E. Schimmel in de kerkenraad. Toen deze in Nieuwland ging wonen, kreeg hij het verzoek ouderling te worden. „Onder twee voorwaarden”, zei hij. „Er moet een nieuwe pastorie komen en jullie moeten weer gaan beroepen. En u ziet het zelf; als er een gereformeerdebondspredikant komt, is de kerk het best bezet. Beroep daarom een predikant van gereformeerde richting”.
Het werd ds. Van der Velden. „Toen ik in oktober 1940 intrede deed, zei mijn eerste vrouw tegen me: „Zul je van de kansel geen stenen gooien, maar brood uitdelen?”. Als ik terugzie op mijn Nieuwlandse tijd, denk ik dat de Heere naast de prediking vooral het huisbezoek gebruikte om de gemeente op te bouwen. Op maandagmorgen ging ik vaak de gemeente in. „Zeg, ik heb je gisteren in de kerk gemist”. Als ik het goed zie, schiet vandaag de dag het huisbezoek in de Hervormde Kerk soms tekort. Het mag toch niet zo zijn dat mensen zeggen: Mijn kerkenraad is goed hervormd, want je ziet nooit iemand”.
Van Ruler
Na Nieuwland diende ds. Van der Velden de hervormde gemeenten van Hilversum, De Bilt, Dordrecht, Amersfoort en tot zijn emeritaat in 1980 Woerden. Daarna verleende hij nog dertien jaar bijstand in het pastoraat in Hilversum. Sinds eind 1994 woont de predikant in Amersfoort, waar hij zich gesteund weet door zijn tweede vrouw, met wie hij tijdens zijn Dordtse periode in het huwelijk trad.
„Ik heb, behalve in Nieuwland, steeds in gemeenten gestaan met verschillende modaliteiten. Dat was niet altijd gemakkelijk, maar wel leerzaam. In Hilversum was de latere prof. A. A. van Ruler een van mijn collega’s. Van hem heb ik veel geleerd. Ik zocht hem een keer op toen hij ziek was. Hoe ik hem aantrof? Hij lag in de Redelijke Godsdienst van Wilhelmus à Brakel te lezen. In de oudvaders was hij goed thuis. Te gereformeerd om modem te zijn, zei een predikant eens. En te modem om gereformeerd te zijn.
Ondanks richtingverschillen, waren de contacten met collega’s heel goed. In Hilversum gingen we op nieuwjaarsdag bij de preses van de kerkenraad op bezoek. Helaas is de polarisatie in de kerk toegenomen. De verschillen zijn ook groter geworden, denk ik. Vroeger hoorde je bij de ethische richting nog over zonde en genade preken. Die stroming is helemaal naar links opgeschoven. Zo lijkt er een gat te zijn ontstaan tussen enerzijds de Gereformeerde Bond en de confessionele richting en anderzijds de midden-orthodoxie”.
Ellendekennis
„In mijn ambtsbediening heb ik verschillende stromingen meegemaakt die mede de inhoud van de prediking bepaalden. Tijdens de oorlog kreeg het onderwerp ”de machten” veel belangstelling. Na de oorlog kerkherstel en de nieuwe kerkorde. En toen kwam de doorbraak van de schriftkritiek en de toenemende welvaart.
Ook in de hervormd-gereformeerde kring zie je bepaalde tendenzen. We moeten oppassen dat we de ervaring niet voor en boven het geloven stellen. Dan krijg je mensen die zeggen iets te hebben ervaren en daarmee wat worden. Ze stijgen boven de zonden uit. Toen ik in het bestuur van de Hervormd Gereformeerde Jeugdbond (HGJB) zat, heb ik daartegen gewaarschuwd. Pas op dat je jezelf het geloof niet aanpraat, zei ik dan”.
Als centrum van de prediking ziet ds. Van der Velden de verkondiging van Christus. Daaromheen staat het stuk van de ellende. „Waaruit kent gij uw ellende? vraagt de Catechismus. Uit de wet Gods. Maar wie staat er achter de wet? Christus. Zo heb ik het zelf ook ervaren in mijn leven. Daar ging het om de Heere Jezus en daaromheen leerde ik de diepten van mijn zonden kennen. Ik denk dat kerkgangers soms worden opgehouden in het stuk van de ellende. Er zijn onder ons te veel ‘niet-hebbers’”.
Niet voor niets
Dat jongeren meer bij de kerkdienst worden betrokken, vindt de tachtigjarige predikant goed. „Maar als je niet kritisch naar hen luistert, kan dat negatieve gevolgen hebben voor bijvoorbeeld de liturgie. Dan krijg je kindernevendiensten en gezangenbundels in de kerk”.
Welke vruchten er op mijn prediking gevonden zijn? „Ik denk dat ik nergens voor niets ben geweest. Maar vruchten kunnen soms lange tijd verborgen blijven. Eens kwam bijna veertig jaar na een bepaalde preek een vrouw naar me toe. „Dominee”, zei ze, „ik vond dat gereformeerde-bondspredikanten altijd maar over de ellende preekten. Nog één keer, dacht ik, en dan zoek ik het ergens anders. Die ene keer preekte u. Over Daniël. Mené, Mené, Tekél, Upharsin. Weet u wat het wonderlijke was? Ik steigerde niet. De werd terneergeslagen”.
Je hoort precies zó veel zegen op je preken dat je niet ontmoedigd wordt. En ook net zo weinig dat je niet hoogmoedig wordt”.
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van dinsdag 8 april 1997
Reformatorisch Dagblad | 20 Pagina's
Bekijk de hele uitgave van dinsdag 8 april 1997
Reformatorisch Dagblad | 20 Pagina's