Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Kiezen en Kiev

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Kiezen en Kiev

Nederland is een van de belangrijkste donoren van Oekraïne

8 minuten leestijd Arcering uitzetten

Een oploopje in de Turgenivska-straat in hartje Kiev. Tientallen mensen drommen samen voor het noodgebouw op nummer 21. Twee militairen houden de meute op afstand. Een vlag -rood-wit-blauw- hangt roerloos aan de mast. Er is al vroeg op deze morgen belangstelling voor de Nederlandse ambassade in de hoofdstad van Oekraïne.

„Dat gaat bijna iedere dag zo”, zegt ambassaderaad O. Elderenbosch binnen in zijn kantoortje. „Alle mensen die buiten staan, willen een visum voor Nederland”. Niet om 1800 kilometer verderop de tulpen uit de grond te zien schieten of te zwemmen in de Noordzee. „Holland? Auto!”, zegt een van de wachtenden op straat. Dat is duidelijk. Ze rossen naar de automarkt in bijvoorbeeld Utrecht, kopen vierwielers, terug in Kiev verkopen ze die, en incasseren zo gauw duizend dollar winst. Een jaarsalaris voor de gewone werker. Die handel wil wel.

Elderenbosch: „De mensen zeggen zelf dat ze beter een tweedehands Lada in Nederland kunnen kopen, dan een nieuwe hier”. Van de dik twintig personeelsleden op de Royal Netherlands Embassy in Kiev zijn er vijf permament bezig met de visumaanvragen. „Bij de Duitsers is het nog gekker. Daar staan dranghekken voor de deur”.

Cola

Het Westen lokt in het Oosten. Niet alleen met have en goed, ook tussen de oren. Mode zo uit Parijs, gloednieuwe vierwiel aangedreven bakken straight from the States. Het symbool van Westers genot, Coca- Cola, is op iedere straathoek in Kiev verkrijgbaar.

Ook te zien: melk in een colafles. Niet omdat het zo grappig is, maar omdat het oude vrouwtje van het platteland niets anders heeft om de melk van haar koe in te doen. Ze probeert op de hoek van twee drukke straten in hartje Kiev melk, eieren, een paar tomaten en wat onduidelijke groenten te slijten. Te midden van de uitlaatgassen.

In Kiev is alles op straat te koop, tot aan toiletpapier toe. Onder de straattegels is het zowaar nog gekker. De catacomben van de metrostations vormen een macabere wereld op zich. In de donkere krochten staan veelal vrouwen bij houten stellingen met allerhande waar. Slimme snuiters slijten video’s van recente Amerikaanse films voor maar drie gulden. Een cd’tje van Pavarotti doet zes gulden. Iets verderop biedt een vrouw witte bloempjes aan. Haar dochter verkoopt een hond voor een tientje.

De ambulante handel is buitengewoon levend en vergt ook nauwelijks vergunningen. Bovendien liggen de prijzen stukken lager dan in de winkels. Zeker sigaretten worden voor spotprijzen van de hand gedaan.

Roebels

Vorig jaar augustus vierde Oekraïne zijn eerste lustrum als onafhankelijke staat. Groot kon de feestvreugde niet zijn. De omsmelting van planeconomie naar een democratische samenleving met een marktedonomie verloopt moeizaam. Heel moeizaam. Zozeer dat ouderen eronder zuchten. „Vroeger hadden we geld maar geen spullen”, zegt een van hen. „Nu hebben we spullen maar geen geld”.

Het leven als onderdeel van de Sowjet- Unie.was geregeld. Er was eten en drinken, al moest je er af en toe voor in de rij staan. Iedereen kreeg op tijd zijn roebels. Kon je je een auto veroorloven, dan kwam die er, zij het na jaren. Eén ding hoefden de burgers niet doen: nadenken. Dat deed Moskou voor hen.

Oekraïne speelde een belangrijke rol in de militair-strategische plannen van de Sowjet- Unie. Het merendeel van de raketten met kernkoppen stond op Oekraïens grondgebied. De zware industrie produceerde bijna uitsluitend militair materieel en de talrijke raffinaderijen dienden er letterlijk voor om het Sowjetleger draaiend te houden. Verder werd de landbouw geheel vanuit Moskou gedirigeerd.

Nu is alles anders. De weinig rooskleurige levensomstandigheden van een groot deel van de bevolking zijn sinds 1991 aanzienlijk achteruitgegaan. Pensioenen (ongeveer 30 dollar per maand) en salarissen van bijvoorbeeld mijnwerkers en militairen (70 dollar) zijn al maandenlang niet uitbetaald. In veel gezinnen is het armoe troef. Het verschil tussen de nieuwe rijken (vroeger partijkader, maffia) en de nieuwe armen is enorm. „Er is hier maar één manier om het hoofd boven water te houden”, zegt een jonge militair, „en dat is toch veel geld hebben”.

Met grapjes probeert de bevolking de belabberde situatie te verdoezelen. Een jongen komt thuis en zegt tegen zijn vader dat een meisje niet met hem uit wil. „Omdat we geen Mercedes hebben en geen appartement”. De vader kijkt even bedenkelijk. „Nou, mijn Bentley wil ik nog wil inruilen, maar om ook twee etages van onze villa af te halen, dat gaat me te ver”.

Dollarteken

De Engelstalige krant ”Kiev Post” publiceerde deze maand een serie artikelen onder de titel ”Hard times”. Als symbool bij de serie werd treffend gekozen voor een zandloper met bovenin de hamer en de sikkel en onderin het dollarteken. Het nummer van medio maart gaf een onthutsend beeld van de levensomstandigheden. De gemiddelde leeftijd van de Oekraïners is gedaald van 71 jaar in 1989 tot 67,5 in 1995. Terwijl het aantal sterfgevallen dus toeneemt, daalt het geboortecijfer spectaculair; met 28 procent sinds 1989.

Oekraïne is niet meer in staat te groeien, aldus cijfers van het ministerie van binnenlandse zaken. In 1995 werden er op de duizend inwoners 9,6 kinderen geboren, tegenover 15,4 overledenen. Sinds 1994 neemt het bevolkingsaantal af met 400.000 mensen per jaar.

Deskundigen wijten het sterfteoverschot aan de economisch belabberde toestand van het land en de ineenstorting van het systeem voor gezondheidszorg. Verder speelt ook de nasleep van de nucleaire ramp in de kerncentrale van Tsjernobyl een rol. Van alle Oekraïense vrouwen kampt 40 procent tijdens de zwangerschap met problemen. Een op de zes vrouwen is onvruchtbaar.

Luxe

In de Kiev Post komt Ludmila Ovcharenko aan het woord. Ze heeft vier kinderen, drie dochters en een zoon. Een van de dochters is invalide en krijgt 37 hryvnas (vergelijkbaar met de gulden, RP) per maand. Ovcharenko verdient 100 hryvnas, niet eens genoeg om de maandelijkse huur van haar driekamerappartement te betalen.

Haar oudste dochter van 30 jaar wil geen kinderen „tenzij ze er zeker van kan zijn dat ze alles krijgen wat ze nodig hebben”. Moeder Ovcharenko begrijpt het. „Alleen al melk kopen is een probleem. Kaas èn boter zijn luxeartikelen in Oekraïne”.

Veel pasgehuwden deriken niet aan kinderen. Nationale gegevens wijzen uit dat 41 procent van de paren maar één kind wil, terwijl 35 procent helemaal geen kinderen wenst. „Door de economische crisis in ons land”, zegt een moeder, „bedenkt iedere vrouw voordat ze aan kinderen begint hoe ze ze groot moet brengen. Is er genoeg geld?”

Voor de meeste mensen is het antwoord op die vraag negatief. Het ”Kiev National Institute of Sociology” beweert dat in 1995 bijna 30 procent van de bevolking onder de armoedegrens leefde. De helft van alle families met drie of meer kinderen was arm.

Steun

Het beleid van president Leonid Koetsjma, aangetreden in 1994, is gericht op hervormingen. Veel steun krijgt hij daarbij van internationale financiële instellingen, zoals de Wereldbank. Naast de Verenigde Staten en Duitsland is Nederland een van de belangrijkste bilaterale donoren van Oekraïne. Volgens ambassaderaad Elderenbosch gaat het om een jaarbedrag van 25 miljoen gulden. Natuurlijks spelen hierbij politieke motieven een rol. Een onafhankelijk en stabiel Oekraïne is van belang voor de vrede en veiligheid in Europa.

„Vooruitgang is er zeker”, aldus Elderenbosch. „De mensen hebben meer tijd nodig. Van een geplande economie naar een markteconomie is een geweldige omslag. De kennis om dat snel en goed te doen, ontbreekt gewoonweg. Daarom gaat het vooruit, maar langzaam”.

Een belangrijke stap voorwaarts was de introductie van een nieuwe munteenheid, de hryvna. De ingreep is met succes bekroond. De koers van de nieuwe munt is stabiel gebleven. In 1996 werd de nieuwe grondwet aangenomen. Het burgerlijk wetboek wordt momenteel herschreven naar Nederlands voorbeeld.

Niet iedereen staat te juichen bij alle hervormingen. Socialistische en communistische parlementariërs zien met lede ogen aan hoe het oude systeem langzaam maar zeker wordt vervangen. Met name tegen de herstructurering van de landbouw is groot verzet. De dringend noodzakelijke hervorming van het belastingstelsel laat op zich wachten.

„Onder ouderen vind je schrijnende taferelen”, aldus Elderenbosch. „Er is een groot verlies aan zekerheden van vroeger. De jongeren daarentegen zijn enthousiast en willen vooruit. Zij redeneren dat het land zeventig jaar heeft stilgestaan. Anders waren we nu op hetzelfde niveau als Oostenrijk, zeggen ze. En daarin hebben ze gelijk”.

Markt

Een aantal Nederlandse bedrijven, waaronder KPN, KLM en Tebodin, heeft zich inmiddels in Oekraïne gevestigd. Aan gekwalificeerde werknemers is geen gebrek, weet de ambassaderaad. „Het opleidingsniveau is heel hoog. Door het algemene geldgebrek zijn er niet voldoende kwaliteitsbanen. Velen werken dan ook onder hun niveau”. De donorprojecten op het gebied van landbouw, energie en transport bieden interessante mogelijkheden voor Nederlandse bedrijven.

Milieu is een interessante markt. De vervuiling van industriegebieden en de Zwarte Zee heeft ernstige vormen aangenomen. Met Nederlandse ministerie van VROM heeft een milieu-informatiecentrum opgezet in Dnipropetrovsk. Dit centrum moet lokale bedrijven aanzetten tot kostenbesparende milieumaatregelen.

Het land vertoont duidelijk een hang naar het Westen, aldus Elderenbosch. „Maar met goede nabuurschap richting het Oosten. Er is bijvoorbeeld een intensieve vriendschap met Polen. Het land is op zich vredelievend. Dat ze gedurende de geschiedenis van links en rechts zijn binnengevallen, daar kunnen ze ook niets aan doen”.

Dit is het eerste van twee artikelen over Oekraïne. Volgende week de militaire situatie in het land.

Dit artikel werd u aangeboden door: Reformatorisch Dagblad

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van zaterdag 29 maart 1997

Reformatorisch Dagblad | 36 Pagina's

Kiezen en Kiev

Bekijk de hele uitgave van zaterdag 29 maart 1997

Reformatorisch Dagblad | 36 Pagina's