„Mens veroorzaakte niet zichzelf”
Humanistische universiteit zoekt zorgethiek in betrokken zijn op naaste
UTRECHT - Humanisten leggen te veel nadruk op het zelf inrichten van het leven in plaats van de gegevenheid van het bestaan. De mens is niet de veroorzaker van zichzelf. Dit hoeft echter geen religieuze invulling te krijgen. Wij humanisten willen niet meer terug naar het scheppingsverhaal.
Dat zei prof. dr. H. A. M. Manschot gisteren tijdens een hoorcollege voor tweedejaarsstudenten van de Universiteit van Humanistiek (UvH), waarvan hij rector is.
De universiteit hield gisteren een meeloopdag voor potentiële studenten aan de UvH. De kleinste universiteit van Nederland telt 250 studenten. „We willen het ook klein houden”, zegt een van de medewerksters desgevraagd. „Het is overzichtelijk en gezellig”. De UvH vierde onlangs haar achtste verjaardag. Zij is een smaakmaker onder de universiteiten, die uitgaat van humanistische beginselen.
Manschot -Henk voor de studenten- zette gisteren zijn zoektocht naar een verantwoorde ethiek van de zorg voort. De hoogleraar wijsbegeerte legde in zijn college de wortels van de geldende zorgethiek bloot. Eén aspect daarvan is de opkomst van de medische ethiek, nu zo’n 25 jaar geleden. Technologische ontwikkelingen zorgden voor ethische vragen. De medische ethiek benadrukt de autonomie van de mens. Zij is echter beperkt, omdat ze „de zorg zelf niet reflecteert”.
Stigmatiserende zorg
Het ‘opbergen’ van de gezondheidszorg in grote instellingen was wel professioneel, maar liep het gevaar de aandacht voor de mens wat te verliezen. Manschot vroeg zich af of opname in een instelling stigmatiserend werkt voor de patiënt. Het gebouw is geïsoleerd van de bewoonde wereld „in mooie bossen” en de zorgontvanger levert zijn vrijheid in. Bovendien krijgt de patiënt allerlei kwalificaties: oud, gehandicapt of psychisch patiënt. „Is deze vorm van zorg wel humaan?”
Manschot constateerde dat de gezondheidszorg laag wordt gewaardeerd. Zowel de gever als de ontvanger van zorg geniet geen hoog aanzien. De ontvanger niet omdat hij niet past in een optimistisch mensbeeld, de gever niet omdat zij vrouw is.
De laatste overtuiging is de bijdrage van het feminisme aan de huidige zorgethiek. „Vrouwen voelen onmiddellijk aan dat zorgtaken moeten worden verricht, maar botsen op de lage waardering voor de zorgtaken. De uitvoerende zorg, de handen aan het bed, heeft de laagste status. Zij wordt het meest door vrouwen verricht, terwijl mannen vooral in managementfuncties zitten. Volgens het feminisme liggen in vrouwelijke intuïtie belangrijke waarden van de zorg”.
Onjuist noemde Manschot het ook dat in de huidige cultuur en in veel godsdiensten de gever centraal staat. „Het perspectief van de ontvanger komt er in de zorg bekaaid af. Neem de psychiatrie. De psychiater pikt jouw ervaringen in, want hij zou weten hoe die in elkaar steken”.
Nieuw zorgmodel
De hoogleraar zocht een nieuwe zorgvisie in de klassieke filosofie. De humanitas is daarin de verbinding tussen alle mensen. Dat houdt in de zorg voor zichzelf, maar ook een reactie op iemand die lijdt. „Zorg voor de ander begint met het vermogen geraakt te worden door die ander. Dat zou in de inrichting van onze maatschappij, onze wijken, huizen, scholen en straten moeten terugkomen. Waarom hebben wij deze waarden juist uit onze samenleving weggefilterd?” Als voorbeeld voor de betrokkenheid op anderen noemde hij het verbergen van joden tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Gistermiddag sprak dr. Joe Hoffmann, directeur van het Centrum voor Kritische Studies van het Westminster College van de Universiteit van Oxford. Met dit centrum gaat de Universiteit van Humanistiek mogelijk samenwerken. Hoffmann probeerde een definitie van humanisme te vinden.
Humanisme is in ieder geval geen religie. „Humanisme en religie verhouden zich als een ei en een omelet”, zo zei hij. „Deze twee zijn ongelukkige partners als je ze wilt laten huwen”.
Hoffmann vroeg zich af of variaties in de visies op het niet-bestaan van God mogelijk zijn. Tevens stelde hij de vraag of er een seculiere ‘geloofsbeleving’ mogelijk is. Het humanisme is volgens hem geen beweging, pressiegroep of levensstandaard. Het ontstaat vanuit de visie dat de mens kiest voor zijn bestaan „en niet altijd het product is van de zonde”.
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van woensdag 26 maart 1997
Reformatorisch Dagblad | 24 Pagina's
Bekijk de hele uitgave van woensdag 26 maart 1997
Reformatorisch Dagblad | 24 Pagina's