Met mondharmonicabegeleiding liederen van Johannes de Heer...

Binnen het jubileumjaar heeft hij, zoals de titelpagina bescheiden laat weten, „enkele kerkhistorische notities" te boek gesteld over 75 jaar kerkelijk wel en wee van wat thans de gereformeerde gemeente van Zwijndrecht is. En met deze enkele zin is reeds aangegeven dat er sprake is van een voorgeschiedenis buiten dit kerkverband.

Boeiend relaas

De gemeente maakte deel uit van de Christelijke Gereformeerde Kerken vanaf haar instituering in 1918, ging in 1965 als zelfstandige gemeente verder en sloot zich vijf jaar later aan bij het kerkverband van de Gereformeerde Gemeenten. Het is dus een herdenking met bedenkingen, aangezien bijna driekwart van deze 75 jaar in een ander kerkverband ligt.

De schrijver eindigt dit boek in een "Tot slot..." met de zin: „Hopelijk stellen de lezers deze jubileumuitgave op prijs". Ik wil me gaarne onder degenen rekenen die deze uitgave op prijs hebben gesteld. Het is een boeiend relaas van een gemeente die uit een storm is ontstaan en die door stormen is heen gegaan. 

De eerste storm is die van de Afscheiding, die enkele jaren na Ulrum ook in Zwijndrecht heeft gewoed. De burgemeester karakteriseerde toentertijd de Afgescheidenen van het eerste uur als dwalende lieden. Ze doolden inderdaad verschillende kanten uit, toen de in 1837 geïnstitueerde gemeente reeds in 1843 moest worden opgeheven. Het zou tot 1918 duren voor er een christelijk gereformeerd „stekje" werd geplant. En dat stekje werd een booni. Daarvan getuigt dit boek.

Predikanten

De gemeente ontving in 1920 ds. K. Groen haar eerste herder en leraar. Hierdoor was het nodig, al spoedig na zijn komst, het aantal zitplaatsen in de kerk te verdubbelen. Over deze eerste predikant lazen we treffende levensbijzonderheden en Godsbemoeienissen.

Vervolgens maken we kennis met de predikanten Meijering, Zijderveld en Roos. Uit hun ambtsperiode wordt veel vermeldenswaardigs beschreven. Het boek ademt warmte ten aanzien van de pastorale bewogenheid van deze voorgangers.

Van eerstgenoemde predikant wordt verhaald dat hij enkele malen forse bedragen op zijn honorarium inleverde teneinde de financiële nood in de gemeente te helpen verlichten. Eens was er zo weinig in kas, dat de predikant het zonder inkomsten moest stellen. De gemeente werd opgeroepen om per lid één cent te „offeren" om de dominee te kunnen betalen!

In 1957 nam ds. E. Venema het beroep naar Zwijndrecht aan. Tijdens zijn verblijf werd in 1965 een nieuw kerkgebouw in gebruik genomen. De orde van dienst van de openingsplechtigheid vermeldde de letters H. V. achter de naam christelijk gereformeerd. Dat duidt aan dat er met de gemeente het een en ander is gebeurd.

Veelzeggend zinnetje

De schrijver vat de aanleiding daartoe samen in één -overigens veelzeggend- zinnetje: „In de loop der jaren was in het kerkverband, maar ook in de gemeente van Zwijndrecht, een scheiding der geesten al merkbaar. geworden". Deze  resulteerde in een kerkscheuring, die verder niet wordt beschreven in dit boek. Het is naar mijn mening een goede zaak om, te meer daar deze scheuring haar sporen trok, aan de verleiding om de achtergronden breed uit te meten, niet toe te geven. 

Zevenhonderd personen volgden de predikant en de volledige kerkeraad naar een periode „in Hersteld Verband". Daaraan kwam in 1970 een einde toen aansluiting bij de Gereformeerde Gemeenten werd gezocht. Overigens meldt Van den Berg dat het respect en de liefde voor ds. Venema bij allen die destijds lid van zijn gemeente waren, niet verminderd waren.

In 1984 werd ds. A. F. Honkoop aan deze gemeente verbonden. We lazen dat de goede band tussen predikant en jeugd onder meer naar voren kwam door zijn liefde tot het catechiseren. Eind 1990 werd de gemeente opnieuw herderloos.

Johannes de Heer

De auteur heeft zijn boek in een vlot leesbare stijl geschreven. Het anekdotische element ontbreekt daarin niet, maar het stichtelijke is er óók in opgenomen, zoals een brief van Jacob Oosterwijk en enkele korte levensbeschrijvingen, waaronder die van Cornells Spreeuwenberg.

Zo lazen we over een ouderling die lid was van een vakbond, een jaarvergadering van de turnvereniging bezocht en zijn gebed voorlas; over een fluitende jongen op de gaanderij en over een pastoraal gesprek met een lid dat per rijtuig naar de kerk kwam. Over het besluit om kaarten in de kerk op te hangen om het op de grond spuwen door pruimende kerkgangers tegen te gaan, èn over een juffrouw die bezwaar aantekende tegen het feit dat op de naaivereniging onder begeleiding van een mondharmonica liederen van Johannes de Heer werden gezongen.

Al dit soort voorvallen en gebeurtenissen zijn zodanig beschreven, dat dit met veel interessante citaten uit de kerkeraadsnotulen gelardeerde boek naar mijn mening behoort tot de betere herdenkingsbundels.

Helaas is de schrijver enkele malen gestruikeld over de juiste voorletters van persoonsnamen; wij willen er in deze recensie niet over vallen. Het zijn slechts kleine vosjes, die deze wijngaard niet verderven. Ook het feit dat er hier en daar een historische onjuistheid is ingeslopen, is zeer ondergeschikt aan onze grote waardering voor deze overdenking van de oude dagen! 

N.a.v. "d' Oude dagen overdacht", door drs. C. R. van den Berg; Uitg. gereformeerde gemeente Zwijndrecht; besteladres: L. Rook, Zonnestein 201, 3332 NZ Zwijndrecht, tel.: 078 122945; 199 bIz.; prijs 27,50 gulden exclusief verzendlijsten. 

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen