CPN kreeg geld uit Rusland
Ruim 50.000 documenten uit Nederland in Moskous archief
VEENDAM - De Communistische Partij Nederland heeft voor de Tweede Wereldoorlog vanuit Rusland geld gekregen, onder andere voor het in stand houden van het partijblad. De in Rusland verblijvende Nederlandse revolutionair Rutgers, die een goede vriend van Lenin was, heeft geld en kostbaarheden voor zijn "partijwerk" ontvangen.
Dat onthulde drs. G. Voerman van het Documentatiecentrum Nederlandse politieke partijen zaterdag in Veendam. Dat gebeurde bij de presentatie van het boek "Tussen Moskou en Finsterwolde - Over de geschiedenis van het communisme in Oost-Groningen", waarvan Voerman mede-auteur is. In het Veenkoloniaal museum in Veendam is over dit onderwerp tot maart 1994 een tentoonstelling te zien.
Voerman is deze zomer naar Moskou gereisd en heeft daar in het archief van de Kommunistische Internationale gegrasduind. De Kommunistische Internationale (KI), die in 1918 werd opgericht, had tot doel de nationale communistische partijen internationaal te organiseren. De partijen die toetraden, werden secties van de "wereldpartij".
De macht van de Kommunistische Internationale was groot. De aangesloten partijen gaven een stuk van hun zelfstandigheid prijs. De secties moesten de besluiten van het congres van de Kommunistische Internationale volgen, evenals die van het uitvoerend comité.
De KI werd onder Stalin steeds meer een verlengstuk van de buitenlandse politiek van de Sowjet-Unie. Dat bracht de Russische leider tijdens de Tweede Wereldoorlog in zijn contacten met de geallieerden in steeds grotere moeilijkheden. Daarom werd in 1943 besloten de KI op te heffen.
Vernietigd
Volgens Voerman liggen in het archief van de KI honderdduizenden, zo niet enkele miljoenen documenten. Ongeveer zeventig partijen waren lid. Volgens een schatting van de historicus liggen er in Moskou ongeveer 50.000 documenten van de CPN.
De Nederlandse communistische partij is vanaf 1918 tot 1943 lid geweest van de KI. Vrijwel alle belangrijke stukken, brieven, verslagen en notulen gingen in die periode naar Moskou. Voerman concludeerde in zijn toespraak dat het belang van dit archief erg groot is omdat het eigen archief van de CPN net voor de oorlog werd vernietigd.
Naast het uitwisselen van stukken werden op gezette tijden de resultaten van de CPN in mondelinge gesprekken kritisch bekeken. Goede zaken werden geroemd, maar zaken die anders moesten, werden zeer nadrukkelijk onder de aandacht gebracht, zo memoreerde Voerman. In 1932 kreeg de CPN-leiding de wind van voren omdat er te veel intellectuelen in de partijtop zaten. Vanuit Rusland vond men dat er meer arbeiders bij betrokken moesten worden. Daarom moest de partij zich vooral richten op Amsterdam en Rotterdam, omdat daar veel industrie was.
Verder moesten de Nederlandse communisten zich feller verzetten tegen het Japanse imperiahsme. Kameraad Knorin vroeg zich af of er in Amsterdam niet een aantal zeelieden waren te vinden die vertegenwoordigers van Japanse bedrijven in het water konden gooien. ,J)at betekent meer dan een goede resolutie", aldus Knorin.
Budgetcommissie
Een belangrijk onderdeel van de Kommunistische Internationale was de budgetcommissie. Naoorlogse steun voor de CPN vanuit Rusland is er niet geweest, zo heeft minister Dales van binnenlandse zaken onlangs aan de Tweede Kamer laten weten. „Voor de Tweede Wereldoorlog lag dat anders. Het KI-archief bevat documenten waaruit blijkt dat de CPN en het partijblad de Tribune financieel werden ondersteund. De CPN verkeerde van meet af aan in geldnood", aldus Voerman.
Reeds in 1919 wordt vanuit Nederland om steun verzocht voor de instandhouding van het partijblad. „Zonder geregelde hulp van een paar duizend gulden per maand zullen we er niet meer komen", zo schreef de toenmalige secretaris-penningmeester van de Nederlandse communisten aan zijn kameraden in Rusland.
„Gezien het feit dat de Tribune gewoon bleef uitkomen, mag aangenomen worden dat Moskou de reikende hand heeft geboden. Inderdaad maken de verslagen van 1919 melding van de toewijzing van grote bedragen roebels aan Nederland", zo zei Voerman.
Ook in de jaren twintig kreeg de CPB geregeld financiële ondersteuning vanuit Moskou. Er werd gevraagd om duizenden guldens. Of deze wensen allemaal zijn gehonoreerd, kon de historicus nog niet zeggen. Daarvoor is nog te weinig onderzoek in de archieven gedaan. Ook de situatie in de jaren dertig is nog niet duidelijk. Wel heeft de CPN in 1930 300 dollar ontvangen voor de raadsen statenverkiezingen.
Spionnen
Overigens werden de aanvragen voor steun buiten de geregelde correspondentie gehouden, uit angst voor pottenkijkers. „In 1926 schreef de partijsecretaris aan de CPN-vertegenwoordiger in Moskou om in zijn brieven niet over geldelijke donaties te schrijven „om te voorkomen dat spionnen er gebruik van kunnen maken", zo zei Voerman zaterdag.
De onderzoeker heeft deze zomer weinig banden kunnen ontdekken tussen Moskou en het Oostgroninger communisme. Rusland had meer interesse in de arbeiders in de grote havensteden. Wel was de vrouw van de in Rusland verblijvende Nederlandse revolutionair Rutgers afkomstig uit Veendam. Deze vriend van Lenin bleek allesbehalve een armoedige arbeider. Hij ontving juwelen. Het uitvoerend comité van de Kommunistische Internationale had namelijk besloten tot „het uitbetalen aan kameraad Rutgers van 40.000 roebel reisgeld en voor partijwerk 500.000 roebel aan kostbaarheden".
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van maandag 29 november 1993
Reformatorisch Dagblad | 16 Pagina's
Bekijk de hele uitgave van maandag 29 november 1993
Reformatorisch Dagblad | 16 Pagina's