Een rugschool voor straatmakers

Fysiotherapeut Roel Swijnenburg stond aan de wieg van de succesvolle rugschool. „Enkele jaren geleden deed de Bedrljfegeneeskundlge Dienst In Dordrecht een onderzoek naar de arbeidsomstandigheden van gemeentelijke straatmakers. Aanleiding voor het onderzoek was het grote aantal ziekmeldingen en de lengte van het ziekteverzuim. Gemiddeld waren straatmakers 28 werkdagen per jaar ziek. Rug- en nekklachten werden vaak genoemd als oorzaak van het verzuim". De straatmakers kwamen gemiddeld tussen hun 43e en 47e in de wao terecht. Dordrecht schrok van de cijfers en ontwierp een bedrijfsfitnessprogramma. Loek Huizinga, hoofd van de afdeling personeel en organisatie van de gemeente: „De straatmakers kwamen niet opdagen bij dat programma. Het werd net na werktijd gehouden en dan wilden ze direct naar huis en niet eerst gaan fitnessen". Daarom kreeg de toenmalige iysiotherapiestudent Swijnenburg de opdracht op de praktijk gerichte tips te bedenken die het ziekteverzuim zouden laten terugnemen. De student praatte met straatmakers, werkte mee en ontdekte stap voor stap wat er mis ging en waaraan behoefte was. „De meeste mensen met zwaar werk doen niets aan sport Ze vinden dat hun lichaam al genoeg beweging krijgt Aan de piekbelasting, het bij voorbeeld elke dag weer die 40 kilo sjouwen, is het lichaam al lang gewend. Als ze onverwachts hun lichaam te zwaar belasten, zijn ze daar echter niet op getraind. Dat onverwachte moet uit het dagelijks werk gehaald worden. Ik zag dat er inzicht nodig was in hoe iemand met zijn rug omgaat, ook in al die uren waarop een persoon niet iets zwaars tilt".

Bewust
Swijnenburg werkte driekwart jaar aan zijn scriptie vol ideeën. Leer werknemers die zwaar lichamelijk werk doen bewust om te gaan met hun rug, ook in hun vrije tijd. Dat werd zijn advies. In november 1991 vond de gemeente Dordrecht zijn voorstellen het proberen waard. Zij zorgde voor organisatorische randvoorwaarden: er kwam geld, tijd en ruimte beschikbaar voor een rugschool in 'de baas zijn tijd'. Swijnenburg nam de inhoud voor zijn rekening.

Het unieke experiment begon met een voorlichtingsbijeenkomst waarin de fysiotherapeut zijn plannen aan de straatmakers voorlegde. „Wat een onzin" en „Moet dat nou?" waren de eerste reacties. Toch gaven alle aanwezigen zich aan het einde van de bijeenkomst op. Ze ervoeren het als 'verplicht vrijwillig'. Tijdens de lessen aan het begin of einde van de werkdag groeide het enthousiasme. Ook de hoveniers uit de gemeente mochten mee gaan doen. Nu zijn er zo'n vijftig a zestig personen die deelnemen aan de schooi. „Er zijn er die zelfs komen als ze een hele dag verlof hebben", aldus Swijnenburg.

Zware kisten
Hans Passier (57) is algemeen medewerker op een begraafplaats. In korte broek, T-shirt en met een rood hoofd zit hij even op de bank. Het balspel is net afgelopen, hij heeft niet gescoord. Al lange tijd had Passier last van zijn rug. De dokter constateerde een hernia met pijn die doorstraalt naar zijn linkerbeen. „We hebben nu een stuk of twaalf lessen gehad en ik merk al echt resultaat Bepaalde oefeningen doe ik ook thuis. Door de goede, oefeningen hoef ik nu niet geopereerd te worden. Tijdens mijn werk moet ik vaak zware kisten tillen en moet ik vaak bukken. Je leert hier uit je benen te tillen. Als ik in de tuin bezig ben, steun ik nu op m'n rechterknie om mijn rug te ontlasten". Het laatste stukje van de les, de onspannende sport, vindt Passier het leukste. „Ik ben aan het einde van de les wel helemaal op. Maar na een boterhammetje en een kop koffie kan ik er weer een hele werkdag tegenaan". Tijdens de lessen worden mensen geconfronteerd met de gevolgen van verkeerd tillen en leren ze hoe risicovolle situaties zoveel mogelijk te vermijden. De lessen bestaan uit actief bezig zijn en uit een kwartiertje theorie. In die vijftien minuten worden rugregeis, bouw van de rug, verschillende soorten rugklachten en verkeerde tiltechnieken behandeld. Ook leren de deelnemers wat ze moeten doen bij rugklachten. De rest van het uur wordt gevuld met praktijk. Tiltechnieken, goede houding tijdens werkzaamheden, oefeningen voor thuis, spierversterking voor rug- en buikspieren en ontspanningsoefeningen komen stuk voor stuk aan bod. Als afsluiting van de les wordt er vaak een balspel gedaan. De formule blijkt te werken. De straatmakers en hoveniers komen vrij trouw naar de school. „En wat belangrijker is, het ziekteverzuim is na ruim een jaar afgenomen van 18 naar 11 procent. Dat bespaart de gemeente 200.000 gulden. De kosten van de rugschool zijn hiermee ruimschoots gedekt", aldus Huizinga.

Verkrampt
Sjaak van de Ven (50) zit aan de kant. Zijn knieën zijn overbelast en hij moet een paar lessen rusten. Hij komt wel mee met zijn collega's om niets van de geboden kennis mis te lopen en hen aan te moedigen. „Drie maanden heb ik voor mijn rug gelegen en kon ik niets doen. Nu voel ik me wekelijks iets beter. Mijn conditie wordt opgevijzeld. Ik merk echt dat deze oefeningen perfect werken. Eerst liep ik steeds verkrampt, omdat ik anders bang was weer plat te komen liggen. Roel laat zien dat juist dat verkrampte verkeerd is. Je mag best wat voelen, het zijn gewoon je spieren. Wat goed of verkeerd is, moet je worden geleerd. Je komt er anders pas achter als je last krijgt Heb je geen last, dan doe je namelijk alles. Er zijn bewegingen die je zelf nooit zou bedenken. Tijdens mijn werk houd ik steeds meer rekening met mijn houding. Je loopt geforceerd, denk ik dan: ga anders lopen! Want bij een constant verkeerde houding gaat je rug eraan". Swijnenburg is enthousiast over zijn werk. „Het is wel een verschil met wat voor groep je werkt Dit is een geselecteerd aantal personen die allemaal al rugklachten hebben. Ze weten waarover ik praat en nemen makkelijk iets van me aan. Bij anderen is het wel eens moeilijker. Je wilt preventief werken, maar zij voelen nog niets. Het is alsof je tegen een roker zegt dat roken slecht is voor zijn longen en hart Maar hij gaat gewoon door, want alles verloopt toch prima?"

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen