Waarom geen Samen op Weg zonder de Bond?

De opiniepagina biedt mensen die daaraan vanwege hun specifieke deskundigheid of persoonlijke betrokkenheid behoefte hebben, gelegenheid in te gaan op (semi-)actuele onderwerpen. De redactie behoudt zich het recht voor aangeboden bijdragen zonder opgaaf van redenen te weigeren. De aanbevolen lengte van een bijdrage bedraagt 750 woorden.

De Nederlandse Hervormde Kerk is vanaf haar ontstaan een brede kerk geweest met vleugels. Bekende namen van Willem van Oranje en Datheen kondigen de verscheidenheid al aan. Het is de kerk van de calvinisten uit het zuiden en de noordelingen, van rekkelijken en preciesen, liberalen en confessionelen, modernen en rechtzinnigen, ethischen en gereformeerden, vrijzinnigen en gekrookte rieters.

Van een kerk die vanouds verworteld is in de cultuur van ons volksleven kan enige verscheidenheid worden verwacht. Dat is nooit zonder spanningen geweest, maar de kritiek, de strijd, de hartstocht om het ware kerkzijn, kwam voort uit verbondenheid en solidariteit. Het was kritiek van binnenuit. Ook nu worden de ferme gesprekken gevoerd op basis van de overtuiging dat we samen ziek zijn en samen gezond moeten worden. Wie zijn stem op deze manier in het geheel van de kerk laat horen, wordt ernstig genomen.

De Gereformeerde Bond staat enerzijds voor een vereniging met leden en een organisatie met belangen, maar vertegenwoordigt anderzijds een stroming die zich inzet voor het belijdend karakter van de kerk. De gereformeerde richting in de Nederlandse Hervormde Kerk is verbonden met de hele kerk en als zodanig breder dan de Gereformeerde Bond. En ook hier moet gezegd worden dat de gereformeerde richting nuances kent.

Liefde en zorg

Wanneer nu de Gereformeerde Bond als vereniging via zijn hoofdbestuur tot uitspraken komt en op deze wijze een tegenover vormt met de generale synode, moet niet worden vergeten, dat hij dan exponent is van een stroming en daarin de liefde en de zorg doorklinken ten aanzien van de hele kerk. De sterke hang naar de kerk der eeuwen geeft voortdurend pijn, maar dit is eerder een signaal tot het stellen van diagnose en therapie dan van amputatie.

De Nederlandse Hervormde Kerk, voor zover zij niet tot de Gereformeerde Bond behoort, is getypeerd door hetzelfde kerkgevoel en zal de Gereformeerde Bond niet willen missen. Gewoon al omdat wat men GB noemt toch wordt ervaren als authentiek hervormd, waar men niet tegenaan kijkt als iets vreemds. Wie zich rekent tot de Gereformeerde Bond wordt integraal als hervormd beschouwd. Men kan zich toch geen synodevergadering voorstellen zonder bonders? We kunnen eenvoudigweg stellen dat de Gereformeerde Bond identiteitsbepalend is voor de Hervormde Kerk. 

Luie vlees

Daarom is vanuit de NHK ook altijd duidelijk gesteld, dat we met de hele kerk Samen op Weg willen en de Gereformeerde Kerken en de Evangelisch-Lutherse Kerk in dit proces dus te maken krijgen met de Gereformeerde Bond. Het is ondenkbaar dat er een Verenigde Kerk zou komen waarvan de identiteit niet mede bepaald wordt door de Gereformeerde Bond. Een Verenigde Kerk zonder Gereformeerde Bond kan niet. We horen bij elkaar, willen naar elkaar luisteren, met elkaar rekenen en proberen elkaars diepste motieven te verstaan.

In onze cultureel zo ongelijktijdige situatie verloopt dit niet rimpelloos, maar het wordt niet uit de weg gegaan. Hierachter gaat ten diepste de overtuiging schuil, dat wij in deze kerk niet elkaar hebben gekozen, maar elkaar zijn gegeven. En dat het er dus niet om kan gaan of ik de Gereformeerde Bond nu wel of niet kwijt wil, maar dat de God van het verbond ons in Zijn trouw samen roept en wij daarom op elkaar zijn aangewezen.

Het zou zonder Gereformeerde Bond wel eens wat rustiger zijn, maar het somtijds luie en gemakkelijke hervormde vlees heeft de prikkelende vragen van de Gereformeerde Bond nodig. Ook de Verenigde Reformatorische Kerk in Nederland is niet gediend met slechts een deel van de Hervormde Kerk.

Samenvattend, naar het kerkgevoel onnauwkeurig maar voor de lezer duidelijk: de Verenigde Reformatorische Kerk in Nederland kan de Gereformeerde Bond niet missen en de Gereformeerde Bond de Verenigde Reformatorische Kerk in Nederland niet. De Gereformeerde Bond heeft een schild nodig, dat afschermt tegen de afgescheiden kerken en moet met het getuigenis in de ruimte van de hele kerk staan.

Dilemma

Door de jaren heen is er een sterk heen en weer in de kerk geweest: kerkleden die de prediking van de gereformeerde richting zoeken en mensen die zich voegen bij een andere modaliteit.

De Gereformeerde Bond is zo verankerd in de Nederlandse Hervormde Kerk dat deze kerk niet zonder de Gereformeerde Bond Samen op Weg wil en de Gereformeerde Bond weet zich zo verbonden met de kerk die God door Zijn genade door de Reformatie in de Nederlanden heeft geplant, dat hij in de continuïteit van deze traditie wil volharden en derhalve niet Samen op Weg wil.

Ontstaat er nu niet een groot probleem? De Hervormde Kerk wil Samen op Weg en de Gereformeerde Bond niet. De Hervormde Kerk wil een Verenigde Kerk met de Gereformeerde Bond, maar de Gereformeerde Bond wil een Hervormde Kerk zonder vereniging.

Voor buitenstaanders blijft er dan nog maar één conclusie over: met dit dilemma moet je uiteen. Voor hervormden ontstaat dan de vraag hoe we in dit dilemma elkaar vasthouden. De paradox "We kunnen niet mee en we kunnen niet weg" en "We willen verder, maar niet zonder u", kan alleen geestelijk opgelost worden. In dit conflict begint dan het intense zoeken en luisteren om op de bodem van Schrift en belijdenis en onder de boog van Gods beloften en de leiding van Zijn Geest zich tot elkaar te keren en zich aan elkaar verplicht te weten.

Het beleid van de Nederlandse Hervormde Kerk, dat langs kerkelijke weg in de ambtelijke vergaderingen is gevoerd, staat gericht op een Verenigde Reformatorische Kerk met gereformeerden en lutheranen. Naar de geloofsovertuiging van hen die positief in dit proces staan, gaat het op grond van de verzoening door het kruis van Christus om een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid om elkaar in de gebrokenheid van de kerk der Hervorming weer te vinden.

Levende omgang

Daarin willen we staan voor een voluit belijdende kerk in traditie met het voorgeslacht. De belijdenisgeschriften staan in het grondslagartikel van de ontwerp-kerkorde, omdat ze een wezenlijke schakel vormen in de karakterisering van het profiel van onze gemeenschappelijke kerkelijke traditie. De opstellers van het ontwerp willen bewust ademen in dit geestelijk beginsel van saamhorigheid. In rapport met de tijd zullen we de geestelijke ontworteling moeten benaderen met de vertaling van het reformatorisch erfgoed.

De gereformeerde richting staat voor de roeping de actuele betekenis van het reformatorsch belijden vruchtbaar te maken voor de gehele kerk. Wanneer zij deze opgave aanvaardt, mag zij geloven daarvoor ook de gaven te ontvangen. De situatie van de kerken in Nederland geeft noch statistisch gezien, noch naar betoon van geest en kracht een opwekkend beeld. En wanneer zij hun roeping blijven verzaken, zal het proces van secularisering en het daarmee samenhangend proces van pluralisering voortgaan. Tenzij we puttend uit de reformatorische traditie mensen in de beweging van hun leven aanspreken met het geloof in Jezus Christus.

Het gaat om een levende omgang met God, Die actief in onze werkelijkheid staat. Zo is de kerk belijdende kerk of ze valt ten prooi aan de tijdgeest of verstart in fundamentalisme. Waar breedte en diepte samengaan, kunnen in het geloofsgesprek alle accenten in de verhouding tussen God, mens en wereld aan de orde komen. In het meerstemmig beraad dat daarvoor nodig is, kan de Verenigde Kerk de Gereformeerde Bond niet missen.

Sterk verzet

De synodevergadering van de Nederlandse Hervormde Kerk met het hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond heeft ons laten zien, dat het mogelijk is vrijuit te spreken en open de verontrusting naar voren te brengen zonder de persoonlijke integriteit geweld aan te doen. We hebben ook geleerd hoe moeilijk het is elkaar werkelijk te verstaan en niet te blokkeren. Maar ook dat kon worden uitgesproken.

Vanuit de Gereformeerde Bond dringt zich de vraag op of deze stijl van vergaderen ook in de Verenigde Kerk mogelijk zal zijn. Daarbij moet ook gelet worden op een sterk verzet tegen een plurale kerk zonder diep geestelijk verband, dat de kerk samenbindt. Ik meen ook, dat het weinig vruchtbaar zal zijn de Gereformeerde Bond een plaats te geven in een van de compartimenten en lippendienst te bewijzen aan de eenheid. Er valt alleen vrucht te verwachten door sterk en moedig ook in de Verenigde Kerk het geding om de waarheid te voeren.

De zaak waarvoor we staan, is het toch werkelijk wel waard en de ruimte is er op basis van het grondslagartikel. Mits we niet het existentiële ombuigen naar het intellectualistische en het bevindelijke naar het leerstellige. Het zou voor de toekomstige kerk goed zijn wanneer de gereformeerde richting in de kerk de ruimte van de meerdere vergaderingen benut om de moderne mens vanuit het belijden zo te benaderen dat deze te weten komt waar het heil geborgen is en wortelvatting gevonden wordt.

Belijdende kerk

Reeds in de zestiende eeuw vertoonden de gemeenten een grote mate van verscheidenheid. De classis was de grondvergadering waar de eenheid in het belijden gestalte kreeg. Ook in de toekomst zal veel van het geestelijk gesprek in de classicale vergadering worden gevraagd, wil de kerk niet uiteenvallen in pluraliteiten. Samen staan we vanuit het gemeenschappelijk centrum voor de roeping gestalte te geven aan een belijdende kerk.

Wij mogen niet uitgaan van hoe het gewoonlijk reilt en zeilt, maar . vanuit de vraag tot welke opdracht Christus als het Hoofd van de kerk ons roept. We staan in de huidige Europese situatie voor grote uitdagingen. In onze postmoderne cultuur hebben we gezamenlijk onze roeping te verstaan en onze verantwoordelijkheid op ons te nemen. Hoe dieper de verworteling is in de omgang met God des te meer wind kunnen we verdragen. 

De auteur is secretaris van de Raad van Deputaten Samen op Weg. Volgende week op deze pagina een reactie van de secretaris van de Gereformeerde Bond, ir. J. van der Graaf.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen