Onmisbaar naslagwerk voor de kerkgeschiedenis na 1834

Laat ik beginnen met een stuk waardering uit te spreken voor de schrijver van deze boeken, die met bewonderenswaardig doorzettingsvermogen kans heeft gezien de serie tot een goed einde te brengen. Het is me bekend dat hij veel onderzoek in bibliotheken en archieven heeft gedaan, waarbij enkele malen de oversteek naar Nederland moest worden gemaakt. Het is een goede zaak dat deze serie kon worden afgerond. Heel wat seriewerken hebben helaas de aanduiding "unvollendet" meegekregen. Mede gelet op de toch wel gevorderde leeftijd van De Haas, is zijn werk een prestatie te noemen.

Naoorlogs

Besloegen de eerder verschenen delen -die elk afzonderlijk in alfabetische volgorde biografische gegevens bevatten- de periode vanaf 1834 tot 1945, de twee laatste delen lopen respectievelijk van Aalberts tot en met Kuijvenhoven en van Laan tot en met Zijlstra.

Predikanten van afgescheiden kerken die na 31 december 1985 zijn overleden, werden niet meer vermeld. Dat betekent dat er enkele 'bekenden' ontbreken die in de periode tot heden het tijdelijke met het eeuwige verwisseld hebben. Dat deze categorie gemist wordt, is een door de schrijver aangegeven feit. Daarnaast heb ik nog enkele andere namen gemist van predikanten die wel binnen de beschreven periode zijn ontvallen, zoals ds. J. J. Ruijs, M. H. A. van der Valk, D. Rustige en J. la Roy, die gemeenten of groeperingen dienden in respectievelijk Alkmaar, Rotterdam, Hierden en Rotterdam (Slachthuiskade). Ook wordt de naam van Woutherus Bekker tevergeefs gezocht in de delen die eerder verschenen zijn, evenals die van ex-ledeboeriaan M. P. V. Riveaux en kandidaat Joh. van Dijke te Tholen.

Toegevoegde waarde

Het weergeven vanspersoonlijke elementen in biografische schetsen vereist grote zorgvuldigheid. Het is begrijpelijk dat te midden van de veelheid van gegevens het wel eens een moeilijke afweging voor De Haas is geweest welke feiten nu wel en welke niet vermeldenswaard zijn. Zo las ik over een gereformeerde predikant met een dubbele familienaam die twaalf jaar in de gevangenis heeft doorgebracht om een andere reden dan de apostel Paulus of ds. Ledeboer. Naderhand is hij toegetreden tot de Rooms-Katholieke Kerk.

Er wordt ook geschreven over ene ds. R. Petersen, die tijdens zijn ambtsbediening in Roden mede-oprichter was van de plaatselijke voetbalvereniging. Over de zoon van een bekend christelijk gereformeerd hoogleraar wordt meegedeeld dat deze op latere leeftijd rooms geworden is. Dit soort gegevens heeft geen primaire, maar een toegevoegde waarde, waarbij het waarom niet altijd even duidelijk verklaarbaar is.

In deel 4 trof ik op bladzijde 168-169 een vermelding aan waarmee ik niet uit de voeten kan. Kennelijk is er een stuk tekst weggevallen. Het gaat over de eerste vrouwelijke predikant in de Gereformeerde Kerken...

Citaten

De wijze waarop de biografische schetsen werden samengesteld is een persoonlijke keuze van de schrijver geweest. In veel gevallen werd geciteerd uit wat in kerkelijke bladen en jaarboekjes over personen werd geschreven. Dat verklaart de lengte van de schetsen, die onderling zeer verschillend is. Naast alle waardering die ik voor deze serie kan opbrengen, heb ik, behalve het reeds genoemde, nog enkele punten van kritiek. In de eerste plaats betreft dat de schrijfwijze van de naam Heere. De schrijver doet deze Naam een letter tekort.

Vervolgens zijn er in de schetsen wat onvolkomenheden geslopen. Ds. P. Honkoop sr. heeft nimmer de gereformeerde gemeente van Gouderak als ouderling gediend; in deze plaats heeft nooit een dergelijke gemeente bestaan. Bedoeld werd Gouda. Dat hij aldaar „geruime tijd" in het ambt heeft gediend, is wat overtrokken. Hij was daar slechts drie jaar ouderling. De achternaam van de moeder van ds. J. Fraanje was niet Opmeer, maar Openneer. Ook in de bibliografische gegevens trof ik een aantal onjuistheden aan, onder andere bij ds. G. Schipaanboord en ds. A. Vergunst. Bij laatstgenoemde staat vermeld dat het jaar van uitgave van de rouwpredikatie van Joh. Duister 1952 zou zijn. Dat moet dertig jaar later zijn. De voorletter van ds. Vergunst staat in de schets over ds. W. C. Lamain onjuist vermeld. Zo zou ik nog even door kunnen gaan.

Bij ds. D. Henstra las ik dat hij reserve-veldprediker was. Bij ds. G. H. Kersten heb ik deze vermelding niet aangetroffep. Antinomlalisme (bladzijde 140) zal antinomianisme moeten zijn. Of werd daar een citaat gebruikt?

Ondanks deze punten van onvolkomenheid is een woord van waardering aan de schrijver zeker op zijn plaats en kan ik zijn boeken aanbevelen als een onmisbaar naslagwerk op het terrein van de kerkgeschiedenis na 1834. Dit lexicon in domineesland is een onbetwist nuttige bron. Laat overigens de titel niet suggereren dat slechts voorgangers gedachtenis moeten ontvangen. De apostel heeft in Hebreen 13 méér bedoeld!

N.a.v. "Gedenkt uw voorgangers", door Joh. de Haas, delen vier en vijf; uitg. Vijlbrief, Haarlem, 1989; respectievelijk 360 en 420 pagina's; prijs 34,50 gulden per deel.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen