Mandela vrij

De Zuidafrikaanse regering heeft, sneller dan gedacht, een tweede belangrijke stap gezet op de weg naar nieuwe politieke verhoudingen. Na de legalisatie van het ANC, nu anderhalve week geleden, werd gisteren ANC-leider Mandela vrijgelaten. Zowel In Kaapstad, waar Mandela in de gelegenheid werd gesteld vanaf het balkon van het stadhuis zijn aanhangers toe te spreken, als in Soweto en elders in Zuid-Afrika, toonde de zwarte bevolking een groot enthousiasme.

In ons land gingen in Amsterdam, waar het ANC-hoofdkwartier voor de Benelux gevestigd is, duizenden mensen de straat op. Het Leldsepleln werd door burgemeester Van Thijn voor een week omgedoopt tot Mandelaplein. Vanaf het stadhuis hing de ANC-vlag, ook de trams en bussen waren versierd met de kleuren van het ANC. Het is de bedoeling om voor aanstaande zaterdag in Amsterdam een nog veel groter feest te organiseren.

Ook al is men van mening dat president De Klerk er verstandig aan gedaan heeft om Mandela vrij te laten, dan is er nog geen reden —en zeker niet in Nederland— om hem als een soort van zwarte messias te verwelkomen. Het valt zeker ook te betreuren dat de Zuidafrikaanse regering de zondag uitkoos om Mandela vrij te laten. Het was immers te verwachten dat dat èn in Zuid-Afrika zelf èn daarbuiten, zou leiden tot allerlei vormen van zondagsontheiliging. Maar de Zuidafrikaanse gereformeerden zijn helaas op het punt van de zondagsrust nooit zo strikt geweest.

Zowel Mandela als De Klerk staat voor de vraag wat nu de volgende stap moet zijn. Allerlei verwachtingen zijn gewekt, maar dat houdt ook het risico van frustraties in. Mandela moet zich na 27 jaar van gedwongen afzondering weer met de praktische politiek bemoeien.

In die jaren is er veel veranderd In Zuid-Afrika, onder blanken en onder zwarten. Een belangrijk deel van de zwarte jeugd is geradicaliseerd en het is de vraag of Mandela daar greep op kan krijgen. Zal de in Lusaka zetelende illegale ANC-leiding bereid zijn een stapje terug te doen en zich te schikken in de lijnen die Mandela gaat uitzetten?

De binnenlandse positie van het ANC lijkt sterker dan ooit te voren. Anderzijds ontbreekt het aan sterke bondgenoten die bereid zijn het ANC te steunen in een grootscheepse gewapende strijd tegen de Zuidafrikaanse regering, zeker nu die tot compromissen bereid is.

De Sowjet-Unie heeft tegenwoordig immers de handen vol aan haar eigen problemen. De omwenteling in Oost-Europa en het feit dat zelfs in de Sowjet-Unie de leidende rol van de communistische partij uit de grondwet wordt geschrapt, moet toch ook de marxisten in het ANC geschokt hebben.

Mede daardoor is de positie van de blanken in Zuid-Afrika sterk genoeg om een onvoorwaardelijke capitulatie voor het ANC te kunnen afwijzen. Maar bij de onderhandelingen die hopelijk gaan komen, zullen ze wel het een en ander moeten inleveren. Zowel in politieke zeggenschap als in welvaart.

Maar ook Mandela zal zijn aanhangers niet alles kunnen geven wat zij van hem verwachten. De geschiedenis van de onafhankelijke zwarte staten laat wel zien dat een zwarte president en zwarte ministers geen garantie betekenen voor sociale stabiliteit en economische groei.

In de Zuidafrikaanse economie nemen de hooggeschoolde blanken een centrale plaats in. Zij zijn daar —althans voorlopig— onmisbaar. Het zijn veeleer de minder geschoolde blanken die in de knel dreigen te komen. Vandaar dat onder hen de Conservatieve Partij en de Afrikaner Weerstandsbeweging de meeste aanhang vinden. Met name ook om deze groep van 'arme blanken' te beschermen, is destijds de apartheid ingevoerd.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen