Moeilijke tijd voor taaipurist door opkomst van computer

 Door  Het is interessant eens na te gaan wat de opkomst van de computer op het gebied van onze taal teweeggebracht heeft. Natuurlijk brengt elke tijd zijn eigen uitdrukkingen mee. Evenzo zal elke uitvinding een aantal nieuwe woorden aan onze woordenschat toevoegen. Erg opvallend is dat de laatste tientallen jaren gebeurd na het volledig ingeburgerd raken van de auto in de maatschappij. Over de uitdrukkingen die aan het verkeer ontleend zijn zou een krant vol te schrijven zijn: We rijden elkaar al jaren in de wielen —vrijwel sinds de tijd dat het wiel werd uitgevonden — maar van recenter datum is de frontale botsing die we met die of gene hebben, waarna we in een hogere versnelling een of ander station passeren. Welke taaipurist gaat hiervoor niet door de bocht?

Taaipurisme

De echte puristen maken overigens moeilijke tijden door. Het aantal aan het Engels ontleende woorden is sinds de personal computer een jaar of vijf geleden zijn intrede deed, drastisch gegroeid. Uiteraard is de televisie in dezen ook niet zonder schuld, maar toch niet in dezelfde mate als elektronica en automatisering. Deze laatste hebben beslag gelegd op talrijke levensterreinen. Arno Schrauwers merkte enige jaren terug in "Onze Taal" op dat de uitdrukkingen van zogenaamde deskundigen braaf nageblaat werden: „Software wordt bij deze stoomcursusdeskundologen in één adem genoemd met hardware, terwijl die termen in het geheel niet eeneiig zijn". De gevolgen van het overnemen van uitdrukkingen uit het Engels kunnen groot zijn. Schrauwers waarschuwt terecht dat als de indringing van de Amerikanen in ons taalgebied aanhoudt, „het Nederlands in 20 jaar zal zijn verworden tot een mariginale primitieve taal, onbruikbaar voor wetenschappelijk en intellectueel gebruik". Hij neemt de Zweden als voorbeeld om aan te tonen dat een klein taalgebied wel degelijk de snelle ontwikkelingen van de technologie taalkundig kan bijsloffen. „Daar geen computers, interfaces, software en computer aided manufacturing (laat staan courseware, zoals laatst in een advertentie van de TH Twente stond waar cursusmateriaal werd bedoeld)".

Toch is er weinig hoop dat er Nederlandse synoniemen zullen komen voor de vele computertermen. Zou het interessanter staan om te kunnen zeggen system manager te zijn dan de functie van systeembeheerder te bekleden? Een bijkomend effect hiervan is zeker dat op zich alledaagse discussies niet gevolgd kunnen worden door mensen die de automatisering aan zich voorbij hebben laten gaan.

Verschuivingen

Verschuivingen zijn er overigens wel te constateren in de computertaal. Aanvankelijk werd er vooral gesproken over het geheugen van de computer, maar dat woord is op z'n retour. De verwondering die erin besloten ligt (een machine met een geheugen!) heeft plaatsgemaakt voor zakelijkheid. Opslag, zegt de computerfreak nu. Kuitenbrouwer, die een onderzoekje deed naar het gebruik van computertaal, voorziet meer veranderingen: „Hèt adjectief voor zowel hardware als software is "krachtig'.', al voorspel ik dat woord geen lang leven meer. Net als "geheugencapaciteit" verraadt het woord te veel verbaasd ontzag, terwijl voor computergesprekken tegenwoordig de haast verveelde, blaséë toon de juiste is, zoals onder andere blijkt uit het veelvuldig gehanteerde verkleinwoord. „Ik heb dat machientje van Henk laatst es aan de tand gevoeld en ik moet zeggen: Samen met Easy Writer is het een (...) leuk pakketje"".

Opvallend is tevens de frequentie waarmee de computer functies toebedeeld krijgt die alleen bij de mens horen: „Wat is tie weer traag, vandaag!", „Hij werkt foutloos" of „De baas lag weer vreselijk overhoop met z'n printer". Over het geheugen is hierboven reeds gesproken.

Een computergeneratie duurt een jaar of vier. Het is te hopen dat onze Nederlandse taal vele jaren langer mee zal gaan.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen