Hervormd- gereformeerd Overleg Grote Steden stelt synode theologische bezinning op "stadsnota" voor

Eind deze maand buigt de hervormde synode zich over Nota II inzake de grote steden. Tevens zal dan de nota "Kerkzijn in een tijd van Godsverduistering" aan de orde komen. Het hervormd-gereformeerde Overleg Grote Steden (OGR) schreef een aantal kanttekeningen en overwegingen bij deze tweede nota. Enerzijds is er waardering maar anderzijds is er kritiek. Waardering is er omdat de officiële nota geschreven is vanuit het besef dat er sprake is van een pastorale en financiële noodsituatie. „Daarin is een aantal goede beslissingen genomen", zo zegt de hervormd-gereformeerde commissie over de nota. Kritische, opbouwende kanttekeningen plaatsen de hervormd-gereformeerden echter wel bij bepaalde punten. Zij doen daarbij ook suggesties om tot een (in het licht van Schrift en belijden) meer principiële invulling te komen. Verder bepleiten beide gereformeerde bonders in ons gesprek (niet in de mede door hen samengestelde nota) een hervormd-gereformeerd solidariteitsfonds om andere bondsgemeenten in de steden te steunen. Dat fonds kan ook ruimer ingevuld worden. Het hervormd-gereformeerde beraad ontstond in 1984 nadat het officiële hervormde Beraad Grote Steden (BGS) in het leven geroepen was. Men wilde in hervormd-gereformeerde kring een principiële bijdrage leveren aan de discussie. Het is namelijk op zijn minst opmerkelijk dat bij het doorlezen van de huidige deelnemerslijst (met vijftien namen) van het officiële hervormde overlegorgaan niet één lid van hervormd-gereformeerde signatuur te vinden is.

Alle synodeleden

In het hervormd-gereformeerde Overleg Grote Steden nemen ambtsdragers uit Amersfoort, Amsterdam, Den Haag, Loosduinen, Leiden, Rotterdam, Utrecht en Voorburg deel. Het zijn allemaal ambtsdragers die in hun vrije tijd aan het overlegorgaan deelnemen, dit in tegenstelling tot de veelal professionele 'vrijgestelden' die de officiële nota samenstelden. Ds. Dekker en ouderling Verburg verduidelijken daarmee dat zij in hun nota slechts van overwegingen en kanttekeningen spreken. Zij hebben het stuk ter informatie overigens wel toegestuurd aan alle synodeleden. Het OGS vindt naar aanleiding van de nu verschenen en op de synode te bespreken nota dat over de gehele breedte van de kerk een diepgaande bezinning op gang moet worden gebracht over de vragen van Evangelie en cultuur. Dat moet ook gebeuren over de secularisatie en vooral over de roeping en plaats van de christelijke gemeente in een ontkerstende samenleving.

Gevaar van aanpassing

Zonder een dergelijke bezinning loopt men het gevaar te blijven steken in vraagstukken van sociale, culturele en organisatorische aard waardoor het gevaar van aanpassing dreigt. Het OGS werpt de vraag op of de kerk zich dan alleen nog maar inzet voor verbetering van het klimaat waarin geleefd wordt.

Men signaleert het gevaar dat op deze wijze een sociaal-politieke strijd ontstaat waardoor het Evangelie op de achtergrond raakt. De inhoudelijk theologische vragen blijven dan rusten. Ds. Dekker en ouderling Verburg benadrukken dat de bijbelse opdracht is en blijft, ook in de grote stad: Verkondiging, gemeenschap en dienstbetoon. „Wij geloven niet in de gemeente maar in de God van de gemeente", zo merkt men als kritische kanttekening op.

De hervormd-gereformeerden zijn er van overtuigd dat een gemeente niet bestaat bij de gratie van eigen bezieling, al dan niet gestuurd door ambtelijke nota's, maar bij de gratie van het gezaghebbende Woord van God dat tot haar komt in de prediking. „Niet de geestdrift van de gemeente maar de Geestdrift moet vernieuwing werken". Daarom vinden de hervormd-gereformeerden de officiële nota inhoudelijk schraal en te optimistisch.

NGB en de kerk

Het OGS verwijst concreet naar de 6 artikelen over de kerk zoals die in de Nederlandse Geloofsbelijdenis staan. „Wij zullen ambtelijk en kerkelijk moeten denken, de kerk is evenzeer een geloofsartikel als de belijdenis van de Drieënige God of het Schriftgezag", zo schrijft men.

Men constateert dat juist in de grote steden laagkerkelijk gedacht wordt. „Dat uit zich in gemakkelijke overgangen van de ene kerk naar de andere (dikwijls om de dominee), het vele zwerven van de ene gemeente/kerk naar de andere (consumerend christendom) en het lage ambtsbesef". Men ziet in de officiële nota ook het gevaar van episcopalisme. Tot zover een korte samenvatting van de hervormd-gereformeerde reactie.

Om welke concrete punten- gaat het nu eigenlijk? Daarbij moet in de eerste plaats opgemerkt worden dat in de officiële nota voorgesteld wordt dat in de kerkorde, en wel in ordonnantie 2, een hoofdstuk opgenomen moet worden getiteld: "Grootstedelijke gebieden". Ds. Dekker en ouderling Verburg gaven in ons gesprek weer hoe de reactie van het hervormd-gereformeerde OGS is op de globale strekking van de officiële nota en de verdere inhoudelijke voorstellen die deze maand ter synode behandeld worden.

Gemeentelijke structuur

Het OGS pleit vooral voor een geografische structuur van de gemeente met niet-hermetisch gesloten grenzen. De mentale gemeente zal zich dienen in te zetten voor de geografische bearbeiding, de zogenaamde apostolaire taak. Het OGS valt de officiële nota bij dat niet te ontkomen valt aan regelingen voor de opzet van het werk in de steden.

De voorgestelde kerkordewijzigingen wijst men echter af. Men ziet liever incidentele regelingen dan structurele, liever plaatselijke regelingen dan kerordewijzigingen, zo stelt het hervormd-gereformeerde OGS.

De hervormd-gereformeerden pleiten voor het vasthouden van geografische grenzen, ook in de steden. „Wij menen dat zo het beste recht gedaan wordt aan de gereformeerde visie. Het gaat ons daarbij vooral om doorslaggevende bijbelse motieven. Beter is het een bijbelse weg te bewandelen die het nodige kost, dan een gemakkelijker weg te kiezen die echter niet naar de Schrift is", zo motiveren de beide OGS-ledèn. Zij wijzen op het gevaar dat een aantal achtereenvolgende kerkordewijzigingen langzaam tot een andere kerkvisie en kerkstructuur verwordt.

Van hervormd-gereformeerde zijde voegt men daar wel aan toe dat nauwkeurig omschreven moet worden wat grootstedelijke gebieden nu eigenlijk zijn. Wie gaat dat bepalen? Verder zullen de te hanteren criteria niet zonder meer op elk groot stedelijk gebied van toepassing zijn, zodat er ruimte moet komen voor verdere regelingen. De vraag rijst in hoeverre de te hanteren criteria onveranderlijk zijn.

Urban Mission/Anoniem

Het OGS krijgt de indruk dat in de officiële nota het woord gerechtigheid alleen sociaal en economisch is ingevuld. Men spreekt in dit verband over een eenzijdige kijk op apostolaat. Dit houdt in dat er sprake is van een haast anonieme presentie van de kerk onder de kansarmen. Letterlijk zegt de officiële nota over Urban Mission: „Het komt er op aan zo creatief mogelijk in te spelen op de soms wisselende problemen en belangen van mensen in de buurt".

Armen/Evangelie

Het OGS zegt dat de kerk weliswaar op moet komen voor deze armen, maar dat dat voor de' kerk geen primaire taak is. „Wij moeten vanwege sociaal-politieke schermutselingen het Evangelie niet uit het oog verliezen. Al onze inspanning wordt inhoudloos als de relatie tot de dienst van Christus Zelf aan ons, geen rol meer speelt". In dit verband wordt opgemerkt dat de Hervormde Bond voor Inwendige Zending (IZB) in de officiële hervormde nota ten enenmale gemist wordt. Het OGS voert een pleidooi daar verandering in te brengen.

Verder stelt het OGS dat niet de mens centraal dient te staan —zoals men in de nota proeft- maar dat het om Jezus Christus en Dien gekruisigd gaat. „De opdracht is en blijft: Verkondiging, gemeenschap en dienstbetoon". In de term Urban Mission, een term uit de wereldraadtheologie, mist men deze diepere theologische betekenis.

Keuze lidmaatschap

Het OGS onderschrijft in grote lijnen de hervormde nota wat betreft de keuze van de gemeenteleden voor een gemeente. Het lijkt het OGS goed dat mensen buiten de oude stadswijken lid kunnen worden van een gemeente binnen de oude stadswijken maar niet andersom. Wel signaleert men het gevaar van het ontstaan van een keuzekerk en wel zo dat het nadelig werkt voor zwakkere gemeenten. Als kanttekingen bij deze eigen stellingname zegt het OGS: „Enerzijds bevordert dit niet bepaald het kerkelijk besef, anderzijds houdt men mogelijk op deze wijze het kerkelijk leven (in de oude wijken) op gang, ook al is het met mensen van buitenaf". Dit betekent echter een beperking van wat in de officiële nota is voorgesteld, want daarin is sprake van volledige keuzevrijheid.

Kiesrecht

Zeer veel moeite hebben de hervormd- gereformeerden met voorstel 4 zoals dat aan de synode zal worden voorgelegd. Men wil namelijk in de kerkorde een bepaling opnemen die het mogelijk maakt doopleden het actieve en het passieve kiesrecht te verlenen.

„Waarom", zo vraagt men, „worden grootstedelijke gebieden uitgezonderd?" Het OGS is van mening dat het belang van de openbare belijdenis des geloofs sterk wordt afgezwakt. De verbinding belijdend lidmaat - ambtsdrager wordt losgelaten. Het OGS wijst dit met beslistheid af.

„Wordt het belijdend-lid-zijn wel genoeg nagestreefd in de praktijk van de grote stad", zo vraagt men zich af. „Zijn de mensen die wel bereid zijn de bevestigingsvragen als ambtsdrager te beantwoorden niet te bewegen tot antwoord op de belijdenisvragen?"

Sacramentsbediening

Het OGS noemt het riskant het voorstel over te nemen dat ouderlingen en diakenen sacramenten kunnen gaan bedienen. „Daar moet een andere oplossing voor zijn. Te denken valt aan de inzet van emeriti-predikanten". Het OGS is van mening dat deze en voorgaande zaken principiële kwesties zijn want ze raken de betekenis van de openbare belijdenis en de ambtsopvatting. „Dat vraagt om doordenking in het geheel van de kerk", zo benadrukken ds. Dekker en ouderling Verburg.

Gematigd positief staat het hervormd-gereformeerde OGS tegen het voorstel om het bestaan van een wijkgemeente niet gebonden te laten zijn aan een predikantsplaats. Opheffen van een predikantsplaats betekent dan niet noodzakelijkerwijs opheffing- van een wijkgemeente. Samenvoeging levert immers ook grote problemen op. Anderzijds bestaat het gevaar dat predikantsplaatsen nogal makkelijk wegbezuinigd kunnen worden. „Daarom moeten noodzakelijke zekeringen ingebouwd worden om niet het tegendeel van het beoogde te veroorzaken", zo meent men.

Herziening taakopdracht

Eveneens met gemengde gevoelens kijkt het OGS aan tegen de voorgestelde mogelijke periodieke herziening van de taakopdracht van predikanten. Predikanten van wie de wijk wordt opgeheven kunnen dan elders ingezet worden. Men beseft dat enige' flexibiliteit betracht moet worden, maar de hervormd gereformeerden zijn bang voor de dreiging van een specialistische management-achtige invulling van het predikantschap. Het "gewoon predikantzijn" komt in het gedrang, zo is hun vrees.

Verder doet zich de vraag voor wie er dan beroept. „Hier wordt teveel episcopaal gedacht. (De gedachte dat de kerk van bovenaf door de episcopos, de opziener of bisschop geregeerd wordt, SCB). Er moet in onze Hervormde Kerk echter presbyteriaal gedacht worden". Het OGS voegt er echter aan toe dat de rechtspositie van de predikant wel mede bezien moet worden in het belang van de gemeente.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen