Bekend politicus en auteur tegen apartheid overleden

Alan Stewart Paton werd in 1903 in een Engelstalig presbyteriaans gezin te Pietermaritzburg geboren. Hij studeerde wis- en natuurkunde in Natal, was leraar en werd in 1935 directeur van een tuchtschool voor jonge zwarte delinquenten, Diepkloof Reformatory. Van deze gevangenis' maakte Paton een soort open inrichting. Toen zijn kritische roman zo'n groot succes had in Zuid-Afrika en daarbuiten -15 miljoen stuks in 20 talen- gaf Paton deze baan eraan en ging hij zich toeleggen op literatuur en politiek. Hij was in 1953 een van de oprichters van de niet aan enig ras gebonden Liberale Partij van ZuidAfrika en bleef tot de onwettigverklaring en opheffing ervan in 1968 voorzitter.

Christelijk humanisme

Ook als schrijver heeft hij het bewind van Verwoerd en Vorster aangevochten. Hij zocht de oplossing van de grote problemen in geweldloosheid en christelijke naastenliefde. Het succes van zijn proza, ook in eigen land, is misschien mede te verklaren door zijn gedragen, bijna bijbels taalgebruik en zijn christelijke belijdenis van en visie op de vragen van goed en kwaad in mens en wereld. Dat hij daarbij tot een andere keuze kwam dan veel Afrikaner Boeren medeburgers is duidelijk. De Nasionale Party zag hem als verrader van de blanken. Maar later vonden de extremisten van de apartheidsbestrijding zijn houding juist veel te behoudend en te mild liberaal-christelijk.

Zo bestreed hij de Wet op de raciaal gemengde huwelijken met zijn tweede roman, "Too late the Pharalope" ("De ijzeren wet") uit 1953. De blanke politieluitenant Pieter van Vlaanderen doorbreekt daarin het taboe op de blank-zwarte gemeenschap. Na het verbod van zijn Liberale Partij zweeg hij een tijdlang als romancier. Hij geloofde niet meer in de mogelijkheid om via proza of poëzie

De Zuidafrikaanse schrijver en liberale politicus Alan Paton (1903-1988) op een archieffoto uit 1963. de politiek öm te gooien. Pas in 1981 kwam zijn derde roman uit, "Ah, but your land is beautiful". Ook daarin stelde hij zaken als de Wet ter bestrijding van het communisme, >de.r Groepsgebiedenwet, de Registratiewet, de 'Ontugwette' aan de kaak. Onder P. W. Botha heeft de sinds veertig jaar onafgebroken aan de macht zijnde Nasionale Party voor een deel deze wetten afgeschaft of de werking ervan sterk beperkt.

Autobiografie

Naast romans schreef Paton ook biografieën, essays en korte verhalen, zoals de bundel "Debbie, go home" ("Verhalen uit een verscheurd land"), waarin autobiografisch getinte vertellingen over een blanke tuchtschooldirecteur die toch faalt in zijn pogen om jonge zwarte misdadigers weer in het rechte spoor te krijgen. Nog in januari jl., toen hij 85 werd, verscheen een bundeling van zijn artikelen en redevoeringen, "Save the beloved country". Paton werkte ook aan zijn autobiografie. Het deel "Toward the mountain" is al verschenen en later dit jaar komt het vervolg, "A brave company", uit.

Maar Paton blijft toch vooral de man van "Tranen over Johannesburg". In zijn land werd deze roman na de Bijbel het meest verkochte boek. Er werd ook een musical van gemaakt. De roman gaat over de zwarte dominee Kumalo, wiens zoon een dief en de moordenaar van een blanke werd. Maar de vader van de vermoorde 'witman' en de 21oeloegeestelijke leren elkaar de hand te reiken. In lyrische en gedragen taal beschrijft Paton ook zijn liefde voor het Zuidafrikaanse landschap, maar centraal staat het uiteenvallen van de zwarte stammen en families door de aantrekkingskracht van de (verderfelijke) grote stad, in dit geval het economisch machtscentrum Johannesburg.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen