En verder

Componisten

"Verdi", onder redactie van Jos van Leeuwen; uitg. Gottmer, Haarlem; gebonden; 206 bIz.; prijs intekening 32,50 gulden (bij op gehele reeks 27,50 gulden); "Haydn", door Neil Butterworth en Jos van Leeuwen; uitg. Gottmer, Haarlem; gebonden; 224 blz.; prijs 37,50 gulden (bij intekening op gehele reeks 32,50 gulden).

De omvangrijke nieuwe Componistenreeks van Uitg. Gottmer te Haarlem is met de verschijning van het deel over Giuseppe Verdi voor de helft voltooid. Het boek biedt zoals gebruikelijk in deze reeks een openhartig beeld over leven en werk van componist/dirigent. Aan de hand van brieven, recensies en ooggetuigeverslagen volgt de lezer Verdi's onstuimige levensloop. Een complete oeuvre-catalogus, een uitvoerige bibliografie, een chronologisch overzicht van Verdi en zijn tijd (1813-1901) maken van dit boek wederom een lezenswaardig uitgave. Deel 9 uit de Componistenreeks (vervangende de bekende, oude, blauwe bandjes) gaat over Joseph Haydn, een legendarisch componist, die desondanks een onopvallend bestaan leidde in een klein uithoekje van Oostenrijk. De musicus wordt in geuren en kleuren belicht: een complete oeuvre-catalogus, een bibliografie, een chronologisch overzicht dat Haydn in zijn tijd plaatst en een uitvoerig personenregister. De Componistenreeks bevat 16 delen. De nu nog volgende delen gaan over Schumann, Schubert, Wagiier, Liszt, Handel, Debussy en Stravinsky.

JvtH

Soldaat van Oranje

"Soldaat van Oranje", door Erik Hazelhoff Roelfzema; uitg. Het Spectrum, Utrecht; 395 blz.; prijs 39,90 gulden (gebonden) of 29,90 gulden (paperback).

„Binnen stonden ze mij op te wachten, de loeders". Jammer dat deze pakkende openingszin moet worden gevolgd door veel ruwe en soms godslasterlijke taal. Dat maakt het spannende en niet ten onrechte vermaarde boek "Soldaat van Oranje" van door de nu op Hawaï levende Erik Hazelhoff Roelfzema aanmerkelijk minder aanbevelenswaardig.

Dat geldt zowel voor het oorspronkelijke boek als voor de geheel herziene herdruk, waarin zaken worden vermeld die destijds te gevoelig lagen of door later bekend geworden gegevens in een ander licht zijn komen te staan.

Onverbloemd geeft de "Soldaat" zijn mening over onder meer de oorlog, de geheime dienst, de Indonesië kwestie en zijn jeugd in Indië. Uitgebreid komt ook zijn enerverende studententijd in Leiden aan bod. Mooie aanleiding om het boek op te dragen en aan te bieden aan prins WiHem-Alexander, wat dan ook gebeurd is.

AV

Inculturatie

"Het zaad, het zout, de zuurdesem... De ontmoeting van evangelie en cultuur", door prof. dr. P. Leenhouwers o.f.m., prof. dr. A. Pfeperzak o.f.m. en prof. dr. A. Houtepen; Radboudstichting, Wetenschappelijk Onderwijsfonds, Vught, 1987; 54 blz.

In de publikatiereeks van de Radboudstichting verscheen een boekje over de ontmoeting van evangelie en cultuur. Een centraal begrip is de „inculturatie", de doorwerking van het christendom in de concrete culturen. Het boekje bevat een drietal artikelen van de hoogleraren P. Leenhouwers, A. Peperzak en A. Houtepen. De toonzetting is abstract en moderntheologisch. Typisch rooms-kathoUek is de opmerking dat men vanuit het geloof in de Schepper moet geloven dat alle mensen op grond van hun geschapen-zijn een innerlijke goedheid en gevoeligheid voor het goede in zich meedragen.

De nadruk ligt op de onophoudelijke vernieuwing van het geloof in het vinden van steeds nieuwe uitdrukkingswijzen. De wil om het zoeken te beëindigen, wordt een vorm van bijgeloof genoemd (namelijk alsof de Geest zich in een dogma of systeem zou laten vangen).

Prof. Houtepen zet uiteen dat secularisatie en oecumene verre een bedreiging vormen voor de kerk. Ze zijn veelmeer de eigentijdse voorwaarden voor een waarachtige katholiciteit. Hij zegt dat historisch gesproken de secularisatie de voorwaarde is voor de oecumenische beweging en dat de secularisatie daarom ook alleen door de oecemenische beweging gecorrigeerd kan worden. Houtepen spreekt over de kerk als de gestalte van het verlangen naar God, „het visioen van God lichtend en het gerucht van God ruisend". Dergelijk taalgebruik is schering en inslag in het boekje.

KvdZ

Stilte

"Luisteren naar de stilte. Kapellen", door Libert Vanderkerken; De Nederlandsche Boekhandel/Uitgeverij Pelckmans, 1987; 179 blz.; prijs 32,50 gulden.

Libert Vanderkerken, emeritushoogleraar aan de Universitaire Fakulteiten Sint-Ignatius te Antwer-, pen, bundelde een aantal essays die daarvoor verscheen in de Standaard der Letteren. Ze concentreren zich op het fundamentele begrip stilte, vanwaaruit het diepe mysterie van de mens opbloeit. Het verhevene en schone in het leven is in de stilte te vinden. Veel rake psychologische en filosofische opmerkingen zijn er in de essays te lezen, verder ook aardige uitspraken over de verwondering, de taal en de droom. „Wie nooit dromen heeft gekoesterd, zal van het leven weinig terecht' brengen". Een veelzijdig boek, aardig om bij voorbeeld op vakantie in een gemakkelijke stoel en liefst in de buitenlucht te lezen.

De schrijver laat zich kennen als een verdediger van humanistische geleerdheid. Hoewel zelf niet godsdienstig, neemt hij geen vijandige houding aan ten opzichte van het christendom. De mens moet volgens de schrijver kiezen tussen een geloof in een rede die zich opsluit in zichzelf en een geloof in een rede die zich opstelt voor „het mysterie van het Oneindige". De dood zal de mens bevrijden van zijn innerlijke schaduw en hem in het volkomen Licht doen intreden. „De dood wordt overwonnen door het Licht, dat haar voorgoed verblindt". „Elke avond is een klein sterven, een vooroefening, een voorbereiding op een nieuwe Morgen". Dit is de religieuze grondovertuiging van de schrijver. Het boekje is overigens wel duur voor een paperback waarvan het papier niet van al te beste kwaliteit is.

KvdZ

Neo-marxisme

"De mythe van de totale beheersing. Adorno, Horkheimer en de dialektiek van de vooruitgang", door dr. J. Baars; uitg. SUA, Amsterdam, 1987; 254; prijs 35 gulden. Het boek van dr. J. Baars geeft een grondig overzicht van de maatschappijtheorie van de Duitse neomarxisten M. Horkheimer (1895- 1973) en Th. W. Adorno (1903- 1969).

Beide filosofen stelden dat de westerse traditie van rationaliteit en humaniteit, de zogenaamde idealen van de Verlichting, zijn omgeslagen in het tegendeel, namelijk van de moderne barbarij van de totalitaire systemen van de twintigste eeuw. Dat wordt bedoeld met de term "Dialektiek der Verlichting", het grote thema van de neomarxistische school. Een boek onder deze titel verscheen in 1947 in Amsterdam en vormde sindsdien de basis van de Frankfurter Schule, de officieuze naam van de neo-marxisten. Neomarxisme wil zeggen dat de typische marxistische stokpaardjes als de klassenstrijd, de rol van het proletariaat en de heilstaat als achterhaald beschouwd dienen te worden, gezien de totale inkapseling van de westerse mens (inclusief de arbeider!) in de rationalistische en totalitaire systemen van kapitalisme of communisme. Volgens Baars is het werk van de "Dialektiek der Verlichting" niet als een klaagzang te interpreteren over een onveranderlijk en noodlottig historisch gebeuren, waarvan de kiemen al in de oergeschiedenis zouden aangetroffen zijn. Vanuit de bezinning op de voorgeschiedenis zou een kwalitatieve verandering ten goede geconstrueerd moeten worden. Het boek biedt een duidelijke uiteenzetting van de belangrijkste denkbeelden van Adorno en Horkheimer. Het is bovendien het eerste Nederlandstalige overzicht van Adorno. Dr. Baars is werkzaam bij de vakgroep sociologie aan de Vrije Universiteit, waar hij promoveerde op een dissertatie die in dit werk voor niet-deskundigen bewerkt is. Evenwel blijft het boek voor een doorsnee-lezer pittige kost, gezien het uitermate ingewikkelde taalgebruik van beide filosofen.

KvdZ

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen