Schemelli, Bach en Pieter Vis

Uitgeverij Breitkopf te Leipzig gaf in 1736 een verzameling uit van geestelijke liederen, onder redaktie van George Christian Schemelli, cantor van het slot te Zeitz. Aan het slot van het voorwoord, door de predikant Friedrich Schultze op 24 april 1736 geschreven, wordt vermeld dat de opgenomen melodieën in dit gezangboek „ van Sr. Hochedl. Hernn Johann Sebastian Bach, Hochfürstl. Sachss. Capellmeister und Directere Chor Musici in Leipzig, theils ganz neu componiret, theils auch von Jhm im General-Bass verbessert, und beym Anfang eines jeden Liedes gleich beygedrucket worden".
Op grond van deze mededeling werd lange tijd - en wordt nog wel - gemeend, dat het merendeel van de in totaal 69 in dit gezangboek opgenomen melodieën van Bach zijn. Dat is stellig niet juist. Bach wijzigde slechts in bepaalde gevallen reeds bestaande melodieën. Van slechts drie melodieën staat vast, dat ze van Bach zijn, daar ze ook voorkomen in zijn „Notenbüchlein" voor Anna Magdalena, Bachs tweede vrouw.
In andere gevallen kan het auteurschap van Bach worden aangenomen op grond van het feit dat een bepaalde melodie niet eerder ergens is te achterhalen. Aldus de musicoloog ds. Bernard Smilde in het Compendium bij het Liedboek voor de Kerken.

Niveau
Pieter Vis gaf de lp de titel „Bist du bei mir", naar de Aria uit het „Notenbüchlein" van Anna Magdalena Bach. Niet minder dan 34 liederen zijn er op de plaats terecht gekomen, afkomstig uit Schemelli's Gesangbuch en uit het Notenbüchlein. Pieter Vis en de jongenssopraan Jeroen de Vaal zingen ze afwisselend begeleid door Addie de Jong op een clavecimbel van Hugo van Emmerik uit Heukelum of door Jelte Veenhoven op kerkorgel (Doopsgezinde Lokhorstkerk te Leiden en in de N.H. Kerk in Kerk-Avezaath) of op zijn cantorij-orgeltje, gebouwd door Gerrit Klop (1981). Dat gebeurt allemaal op een behoorlijke niveau.
De hoestekst doet daar echter nog een schepje bovenop. De Belg Flor Peeters noemt daar deze plaat: zeer boeiend van uitvoering en een ware verrijking voor de Bachliefhebbers. „Zowel de muzikale leek als de fanatieke Bachspecialisten kunnen hiervan genieten" schrijft hij. En verder: „De jongenssopraan zingt met kinderlijk gratie en muzikale zuiverheid". Lovende woorden voor alle deelnemers, en ten slotte: „Het musiceren van deze kunstenaars is een ware eenheid geworden die mij zeer ontroerd heeft!"
De Duitse prof. dr. G. W. Velt zet het nog wat scherper aan. Hij noemt het allemaal „sehr imponierend" en roemt de „Vokaltechnik". Wat hij echter met een „nicht in alter Auffassung", d.i. „streng Reformatorisch aufgeführt" voor heeft, wanneer hij de afwisseling van de gegroepeerde liederen noemt, ontgaat mij.
Eerlijk gezegd krijg ik een beetje de indruk dat de luisteraar zelf nauwelijks in staat wordt geacht een indruk van deze plaat te vormen. De roem wordt er zo dik opgelegd, dat het al goed moet zijn voor je iets'gehoord heb. Dat stoort mij, ondanks het feit dat ik het een hele mooie plaat vind.

Regie
Bij de presentatie in Papendrechts Morgensterkerk moest de organist Jelte Veenhoven zich wegens ziekte laten vervangen door organist Arie de Bruijn. Ook de aangekondigde ds. Bernard Smilde was aan het ziekbed gekluisterd. Maar datgene wat hij had willen zeggen, werd voorgelezen.
De deelnemende musici zorgden voor een goede prestatie. Een twintigtal liederen passeerde in afwisselende samenstelling de revue, waarbij het kleine aandeel van de kinderlijke gratie kordaat door de meester werd geregisseerd.
Deze Vista-plaat onder het nummer VRS 1715, voorzien van een uitgebreid tekst- en notenboek, ligt voor 25 gulden in de winkel te koop. Wie niet naar de winkel kan, kan de plaat bestellen bij Pieter Vis, Kervelhof 6, 3991 GK Houten, tel. 03403-72455. Met verzend- en portokosten meegerekend wordt het dan 30 gulden.
N.a.v.: „Bist du bei mir" Geistliche Lieder und Arien aus „Schemelli's Gesangbuch" (1737) und aus dem „Notenbüchlein von Anna Magdalena Bach" (1725); Uitg.: Vista Record Brakel, Vista VRS 1715; Prijs: 25 gulden.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen