Militair-industrieel complex van Eisenhower na 25 jaar

DW EIGHT EISENHOWER

Nu, 25 jaar na die waarschuwende afscheidsrede, proberen historici, onder wie zijn kleinzoon David Eisenhower, er achter te komen wat de soldaat-staatsman nu precies heeft bedoeld en waarom hij het gezegd heeft. Andere mensen, inclusief zakenlieden, proberen uit te zoeken of hij gelijk heeft gehad en wat er eventueel aan te doen valt.

Eisenhower nam het presidentschap in 1953 over op het hoogtepunt van de Koreaanse oorlog. De Verenigde Staten leefden nog in een roes door de nasleep van de Berlijnse crisis en de schok die was ontstaan door de lancering van de Russische Spoetnik. Dat laatste werd toentertijd door de Amerikanen ervaren als een nederlaag in de ruimte. Toespraak

Tegen die achtergrond — een land dat technisch gesproken in vrede leefde maar op militair en wetenschappelijk gebied al in een koude oorlog met de Sowet-Unie was verwikkeld — sprak Eisenhower over zijn verontrustende visioen van een bewapeningsindustrie die zichzelf niet in bedwang kon houden, maar — louter door haar omvang — wel in staat was de natie te domineren. In zijn toespraak zei hij: „Tot aan het jongste wereldconflict hadden de Verenigde Staten geen wapenindustrie. Amerikaanse makers van ploegscharen konden, op z'n tjd en zo nodig, eveneens zwaarden maken. Maar tegenwoordig kunnen we niet langer riskeren in noodgevallen te improviseren met de nationale defensie. We zijn gedwongen tot het creëren van een permanente wapenindustrie van grote omvang. Daarbij zijn drie en een half miljoen mannen en vrouwen direct op het gebied van defensie werkzaam.

„Jaarlijks geven we aan militaire veiligheid meer uit dan het netto-inkomen van alle Amerikaanse bedrijven. Dit samengaan van een reusaciitige militaire gevestigde orde en een omvangrijke bewapeningsindustrie is een nieuwe ervaring voor de Amerikanen. De totale invloed — economisch, politiek en zelfs in geestelijk opzicht — is voelbaar in elke stad, in elke statenzaal, in elk kantoor van de federale overheid. Wij erkennen de verplichte noodzaak van deze ontwikkeling", zo zei Eisenhower. bestaan zijn er allemaal bij betrokken. Hetzelfde geldt voor de hele structuur van onze samenleving. Binnen de regeringsinstellingen moeten wij ervoor waken dat het militair-industrieel complex, bewust of onbewust, onverantwoorde invloed krijgt. De mogelijkheid van groei van macht in verkeerde handen is aanwezig en zal aanwezig blijven".

Defensiebegroting

Statistisch gezien lijkt het erop alsof de wereld niet zo gevaarlijk is geworden als waarvoor Eisenhower heeft gewaarschuwd. Maar alleen toekomstige historici zullen kunnen bepalen of het zijn waarschuwing is geweest die dat heeft helpen voorkomen.

Toen Eisenhower in 1953, op het hoogtepunt van de Koreaanse oorlog, president werd, had de Amerikaanse defensiebegroting een historische hoogte van 283 miljoen dollar (omgerekend in de waarde van de dollar in 1986). Dit bedrag werd zelfs in de Vietnamoorlog niet gehaald en zal ook voor 1987 niet bereikt worden. Op het moment dat Eisenhower het Witte Huis verliet, was de Koreaanse oorlog weliswaar beëindigd maar . was ook als onderdeel van de Koude Oorlog een wedloop in intercontinentale raketten begonnen. De Amerikaanse uitgaven voor defensie bedroegen op dat moment 214 miljoen dollar.

Weerspiegeling

Volgens David Eisenhower, de kleinzoon van president Eisenhower, was de redevoering een nauwgezette weerspiegeling van het denken van zijn grootvader in die periode. Hij had in 1960 de verkiezingen verloren, hij was erin geslaagd de omvang van de conventionele strijdkrachten te verminderen en tevens had hij zijn hoop gesteld op een akkoord met de Sowjet-Unie waardoor een kostbare bewapeningswedloop met intercontinentale ballistische raketten kon worden vermeden.

Door de lancering van de Spoetnik in 1957 kwam de president echter onder zeer grote druk van binnenuit te staan, waardoor hij in de verdediging werd gedrongen, aldus David Eisenhower. De lancering leidde tot veel overspannen reacties en een vorm van ongehoorzaamheid binnen het Pentagon, „waar de militaire leiders bang waren de technologische race met de Russen te verliezen".

Volgens David Eisenhower heeft zijn grootvader niet voorgesteld het militair-industrieelcomplex te ontmantelen. „Naar zijn mening was het onontkoombaar, gegeven de situatie in die tijd. Hij zei alleen, pas er voor op."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen