Spreidingsbeleid rijksdiensten: te veel van groei uitgegaan

Het is aan het eind van de jaren zestig. De industrie en de dienstverlening zien maar één doel voor ogen: groei. De Randstad dreigt vol te raken. Het idee vat post dat de Rijksdiensten, die ook steeds groter worden en nieuwe afdelingen krijgen, naar andere delen van het land moeten verhuizen. Met name naar die gebieden waar problemen zijn. In eerste instantie denkt de regering aan Limburg en de drie noordelijke provincies. Aan de eerste vanwege de sluiting van de kolenmijnen, aan de tweede omdat het daar nog nooit zo goed is gegaan.
In 1972 verschijnt de eerste nota hierover van het Rijk. Maar liefst 16.000 ambtenaren krijgen werk in het uiterste noorden en zuiden van ons land. En alles moet per 1 januari 1985 zijn afgerond. Twee jaar na de oliecrisis - dus in 1975 - blijkt al dat alles niet volgens het vastgestelde schema zal verlopen. In 1990 zal de hele operatie voltooid zijn.

Limburg
In Limburg verloopt alles wel redelijk volgens plan. Bij elkaar worden daar enkele duizenden arbeidsplaatsen gerealiseerd. Zo verhuizen er enkele diensten van het ministerie van defensie naar Heerlen. Ook het Centraal Bureau voor de Statistiek wordt in het zuiden gehuisvest.

Moeilijk
In het noorden gaat het moeilijker. Daar zal de spreiding tot 1990 10.000 arbeidsplaatsen moeten opleveren. Dat is inclusief de verhuizing van de PTT (goed voor 3400 arbeidsplaatsen). Voor dit jaar zouden daarvan - exclusief de PTT-verhuizing - 3000 banen moeten zijn gerealiseerd. Dat zijn er nu 1300. Zo werden in Emmen enkele onderdelen van Defensie gehuisvest en in Zwolle een bureau van Financien. In november vorig jaar werd nog besloten dat een militaire apotheek in dit verband in Heerenveen wordt gevestigd.
Nu staan die 1700 arbeidsplaatsen voor dit jaar en de overige 3600 tot 1990 op de tocht. Het kabinet heeft namelijk besloten dat het noorden alleen nog in aanmerking kan komen voor nieuwe diensten. En aangezien het ambtenarenkorps eerder krimpt dan uitbreidt betekent dat in feite een stopzetting van het spreidingsbeleid. Het enige lichtpuntje is de bouw van twee gevangenissen, die samen 500 arbeidsplaatsen opleveren. De reden voor stopzetting zijn de moeilijkheden bij overplaatsing van bestaande diensten en de werkloosheid in de regio Den Haag. De plannen van 1972 waren gebaseerd op een tekort aan ambtenaren in het westen.
Van alle zijden is fel gereageerd op de kabinetsbeslissing. Burgemeester Buiter van Groningen voelde zich zelfs bestolen.
De drie grote fracties in de Tweede Kamer staan ook afwijzend tegenover de plannen. PvdA'er Van der Doef vindt dat de gedane toezegging gehandhaafd moet blijven. CDA-fractieleider De Vries vindt dat van de 1700 voor dit jaar toegezegde banen tenminste de helft ingevuld moet worden. Evenhuis (VVD) wil zich niet vastprikken op een getal, maar het hele spreidingsbeleid overboord zetten vindt ook hij niet verantwoord. Verwacht wordt dat CDA en VVD volgende week, als de Kamer zich over de regeringsplannen uitspreekt, een compromisvoorstel op tafel zullen leggen.

PTT
De grootste operatie binnen het spreidingsbeleid, de verhuizing van een groot deel van de PTT-directie, verloopt ook niet vlekkeloos. In 1975 toen hiertoe definitief werd besloten ging het om 3400 arbeidsplaatsen. Vierhonderd naar Leeuwarden en 3000 naar Groningen. Voor 1980 moest de verhuizing een feit zijn.
Vijf jaar later weten we dat er een kleine 800 PTT-ambtenaren in het noorden werken. Er moeten er nog 2200 naar Groningen. Het totale aantal werd aangepast. In het afgelopen jaar is gebleken dat het overplaatsen op onvoorstelbaar veel moeilijkheden stuit. Bij de PTT'ers omdat ze niet willen verhuizen en bij het kabinet omdat het zoveel geld kost.
De Kamer blijft echter vasthouden aan gedane toezeggingen aan het noorden. Toen het kabinet in april vorig jaar besloot om de PTT-directie niet naar Groningen te laten om zo een bedrag van 350 miljoen te besparen, ging de Kamer niet akkoord. Alsnog werd de regering opgedragen de verhuizing van de gehele directieraad voor 250 miljoen (50 miljoen meer dan het kabinet wil) te realiseren. Adviesbureau Berenschot kreeg de opdracht een onderzoek in te stellen of dat mogelijk was. Complete overplaatsing voor 250 miljoen kan niet, zo concludeerde Berenschot vier maanden later. Het rapport toonde ook aan dat de PTT die voor een complete verhuizing van de directieraad meer dan één miljard nodig achtte, schromelijk overdreef. Hoe nu verder?

Onenigheid
Grote onenigheid binnen de VVD. Minister Smit-Kroes van verkeer en waterstaat wilde met het kabinet de directieraad splitsen (vier van de zes directieleden naar Groningen). Staatssecretaris Scherpenhuizen, ook van verkeer en waterstaat en eveneens lid van de VVD hield met commissaris der Koningin in Groningen, Vonhoff, (ook een VVD'er) vast aan de verhuizing van de hele directieraad, zoals toegezegd. Dat zou volgens Berenschot echter meer dan 400 miljoen gaan kosten. Na een partijraad in Hoogeveen sloten de VVD-gelederen zich en ging men akkoord met een „halve" verhuizing voor 250 miljoen.

Feuilleton
Vorige maand startte een volgend deel van het PTT-spreidingsfeuilleton. Hoe dat af zal lopen is nog niet bekend. De PTT-spreidingscommissie concludeerde namelijk dat het bijna onmogelijk is om het besliscentrum van de PTT in Groningen te huisvesten en dat de verhuizing geen 250 maar 270 miljoen gaat kosten. Vorige week werd duidelijk dat het kabinet de zorg om in Groningen een daadwerkelijk besliscentrum te maken met de commissie deelt. Wel is de regering bereid de twintig miljoen extra voor de verhuizing beschikbaar te stellen.
Blijkt dat de hele operatie meer gaat kosten dan 270 miljoen, dan moeten er minder dan 2200 PTT'ers naar Groningen. Commissaris Vonhoff heeft al laten weten tevreden te zijn met de kabinetsbeslissing.

Zuur
Volgende week zal de Kamer met de regering van gedachten wisselen over dit besluit. Eversdijk (CDA) en Van der Doef (PvdA) hebben in een eerste reactie al laten weten de manier waarop minister Smit-Kroes over de splitsing van de directieraad spreekt „een beetje zuur" te vinden. Zij proeven dat Smit-Kroes eigenlijk geen verantwoording wil nemen voor de gesplitste verhuizing. Van Smit-Kroes is al langer bekend dat zij liever helemaal geen verhuizing wil.
De ambtenarenbonden hebben van de gelegenheid gebruik gemaakt de regering nog eens duidelijk te laten weten dat ze zich op onverantwoorde wijze bemoeit met de besturing van het PTT-bedrijf. De bonden vinden dat de PTT nu de gelegenheid moet krijgen een eigen spreidingsplan te maken dat de werkgelegenheid garandeert.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen