Geschiedenis joodse leven in Nederlandse provincie

„De Mediene" is een begrip dat tot nu toe alleen bij de Nederlandse joden en vanuit Nederland geëmigreerde joden bekend was. Het woord Mediene betekent letterlijk „staat". In het Nederlands-Jiddisj spraakgebruik is het de benaming geworden voor de „provincie", dat wil zeggen „Nederland buiten Amsterdam".  

Door de jaren heen is het contrast Mokum, als centrum en hoofdstad van het joodse leven en de Mediene met zijn vele kleine joodse gemeenten, altijd erg scherp geweest. In deze expositie wordt uitgewerkt dat er een zeer actief joods leven bestond in de Mediene. Zowel in de grote provinciale steden als Groningen, Oss of Zwolle als in de kleine plattelandsgemeenten als Borculo, Enkhuizen of Züidbroek.

Na de oorlog

De moord op de meerderheid van de joden heeft gevolgen gehad voor de Mediene. Na de oorlog kon het leven van de joden slechts in enkele gemeenten hervat worden. Dan ook nog op veel kleinere schaal.

Prof. dr. I. Schöffer, voorzitter van de Commissie voor de geschiedenis van de Nederlandse joden van de Koninklijke academie voor wetenschappen verrichtte gistermiddag de officiële opening. Het speciale van deze tentoonstelling is niet alleen dat het gaat over joden uit de Mediene. Ook de benaderingswijze is apart, men bekijkt de geschiedenis vanuit traditionele waarden van het jodendom.

Die traditionele waarden betreffen het dagelijks leven, de feesten en rituelen. Problemen die overwonnen moesten worden om een joodse gemeente te vormen worden in de expositie uitgelegd aan de hand van de zcstiende-ceuwse codificatie van de joodse wetten, de zogeheten Sjoelchan Arocch. Hierin staan in bondige zinnen de basisvoorwaarden voor het joodse leven beschreven.

Ieder hoofdstuk van de tentoonstelling, waarvpor het gehele Waaggebouw in Amterdam in gebruik is, begint met een citaat uit deze zestiende, eeuwse wetcode. De opgang en neeriVfl U6 oorlog gang van de joodse gemeenten wordt in de expositie getoond door middel van een elektronische landkaart en een aantal demografische kaarten kaarten.

Onderzoek

Het Joods Historisch Museum heeft speciaal voor de tentoonstelling een onderzoek naar de geschiedenis van de ongeveer 168 joodse gemeenten in alle dorpen en steden van Nederland gedaan. Die geschiedenis kan tijdens de tentoonstelling door iedere bezoeker worden opgevraagd aan de computer van het museum.

In de verschillende afdelingen van de expositie zijn voorwerpen, schilderijen, prenten en foto's van de meest uiteenlopende aard te zien. Koning Willem I heeft door zijn regering een grote invloed gehad op de Nederlandse joden. Hij stelde in 1814 het Nederlands-Israëlietisch Kerkgenootschap in. Het schilderij vervaardigd door J. A. Kruseman van Willem I neemt een belangrijke plaats op de tentoonstelling in.

De beroepen, die joden in de Mediene uitoefenen zijn door middel van foto's en voorwerpen uitgebeeld. Een van de veel voorkomende beroepen was veehandelaar. Louis van Zwanenbergh uit Uden, veehandelaar, werd door de Nederlandse schilder Piet Mondriaan getekend. Mondriaan liet van deze tekening honderd prentbriefkaarten maken. De vrouw van Van Zwanenbergh was echter za ontstemd over de afbeelding van haar man, dat zij de meeste van die kaarten verscheurde. Een is er bewaard gebleven en is nu in het Joods Museum' te zien. Bij alle voorwerpen, die op deze tentoonstelling te zien zijn, wordt een uitleg gegeven.

Bij bezoek aan de tentoonstelliijg door groepen kan na afspraak vooraf voor een speciale rondleiding gezorgd worden. De tentoonstelling is op maandag gesloten. Verder op werkdagen (dinsdag tot en met zaterdag) geopend van tien tot vijf uur. Op feestdagen van één tot vijf uur. Het gelijknamige boek kwam uit bij Meulenhoff te Amsterdam. De tentoonstelling loopt tot 25 november van dit jaar.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen