Milieuorganisaties zijn lozen gif in Rijn en Noordzee zat

De heer J. Dogterom van de Friese Waddenvereniging heeft een complete dagtaak aan de organisatie van het Internationaal Water Tribunaal. Hij vertelt dat het vrij gemakkelijk is geweest om via het Europees milieubureau in Brussel milieuorganisaties in Europa te mobiliseren. Het resultaat is dat 73 organisaties uit alle landen van Europa op zoek zijn naar lozers van zware metalen en gechlooreerde koolwaterstoffen.

De heer Dogterom betreurt het dat alle inspanningen om het waterverontreinigingsprobleem op te lossen bijna niets uitgehaald hebben. „Het probleem heeft wel veel bekendheid gekregen, maar van een werkelijke verbetering van de kwaliteit van het Rijnwater is geen sprake",aldus Dogterom. Acties van milieugroepen om via de publiciteit, ambtelijke en politieke lobby en processen het gif in de Rijn tegen te gaan blijven zonder resultaat. Het zuurstofgehalte in de Rijn is sinds 1972 gestegen. ,,Maar", zegt hij, „dat gaat om biologisch afbreekbare stoffen. De hoeveelheid cadmium bijvoorbeeld en gechlooreerde koolwaterstoffen is niet afgenomen.

Buik van vol

Internationale verdragen zouden volgens Dogterom voldoende moeten zijn om het water te beschermen. „Sinds het Rijn-chemie-verdrag op 1 februari 1979 van kracht werd, is er nog helemaal geen verbetering van de waterkwaliteit te bespeuren. Er is wel een verdrag, maar het wordt niet uitgevoerd. Nou, en dat waren we zat", zegt Dogterom lakoniek. „We hadden er onze buik van vol."

Dogterom vindt dat in het Handvest voor het Water van de Raad van Europa en de verklaring van de milieuconferentie van de Verenigde Naties voldoende staat om de watervervuiling aan banden te leggen. Die verdragen zijn volgens milieugroepen echter zonder enige kracht. „In het Rijn-chemie-verdrag staat dat de watervervuiling moet stoppen. Men heeft er alleen niet bijgezet wanneer", aldus Dogterom.

Vorig jaar hebben Nederlandse milieugroepen overlegd wat zij kunnen doen tegen de giflozingen op de Rijn, en Noordzee. Rond de vergadertafel werden Greenpeace-achtige acties besproken. Het eindresultaat was een tribunaal. „Dat is ook het beste voor latere acties." Volgens onze woordvoerder heeft het Internationaal Water Tribunaal al heel wat losgemaakt. Nu al „snuffelen" regionale groepen naar verdachte lozers. Wij krijgen ook aanbiedingen van laboratoria om onderzoek voor ons te doen: de universiteit van Bremen, het analytisch chemielaboratorium in Delft, het laboratorium voor milieuchemie in Amsterdam. Een professor van het chemisch laboratorium van de universiteit in Leuven bood zijn hulp aan. Die onderlinge samenwerking vind ik een van de meest positieve zaken."

Tien aanklachten

Op dit moment worden tien aanklachten voor het tribunaal voorbereid. Het gaat om industrieën in Zwitserland, West-Duitsland en Nederland. Namen van bedrijven wil hij nog niet geven. Wel vertelt hij dat de papierindustrie, kunstmestindustrie, kleurstofindustrie en andere chemische bedrijven hierbij betrokken zijn.

De Waddenvereniging is zelf begonnen aan een aantal aanklachten tegen PCB-lozers. (PCB is een zeer gevaarlijke chemische verbinding, die het water sterk verontreinigt.) Dogterom denkt dat de vereniging in deze aanklacht heel goed de gevaren voor de Waddenzee naar voren kan brengen. „Kijk maar naar de zeehondenstand. Als het even kan — dat maakt een aanklacht ook veel sterker — willen wij ook alternatieven voor een bepaald produkt, proces of grondstoffen aandragen. Dit aspect geldt bij de lozingen met PCB's heel sterk. In de Verenigde Staten en in Zweden is het gebruik van PCB's verboden. De Zwitserse tegenhanger van onze keuringsdienst van waren heeft ontdekt dat in moedermelk van vrouwen in Bazel in 16 procent van de gevallen teveel PCB's voorkomen. Als je je kind borstvoeding geeft, geef je het tegelijk gifstoffen. Dat was iets wat wij nog helemaal niet wisten. Wij stonden daar wel van te kijken."

De jury die volgend jaar april de aanklachten moet gaan beoordelen zal uit elf tot vijftien onafhankelijke deskundigen bestaan uit Frankrijk, Zwitserland, West-Duitsland, Nederland en België. De jury moet bestaan uit rechters, economen, ecologen, journalisten, theologen en artsen. Verschillende deskundigen zijn al benaderd. Er wordt van hen geëist dat zij geen directe bindingen met milieuorganisaties hebben

Miljoenen

Het tribunaal wordt in Rotterdam gehouden. Dat gebeurt niet zonder reden: de gemeente Rotterdam schonk 100.000 gulden aan de stichting Internationaal Water Tribunaal, op voorwaarde dat het hele gebeuren in de havenstad zou plaatshebben. Behalve de 100.000 gulden die de gemeente Rotterdam geschonken heeft, kreeg het Internationaal Water Tribunaal vorig jaar 40 mille subsidie van het ministerie van Volksgezondheid en Milieuhygiëne en 75.000 gulden van het ministerie van Verkeer en Waterstaat. Behalve morele steun gaven de Nederlandse waterleidingbedrijven 5000 gulden voor het tribunaal. Waterleidingbedrijven uit Nederland en West-Duitsland overleggen over een vorm van samenwerking, speciaal voor het tribunaal. De totale kosten van het tribunaal zullen volgens Dogterom rond de 900.000 gulden liggen. Vooral de internationale vergaderingen kosten handenvol geld.

Monstertocht

Volgende maand zal de stichting Internationaal Water Tribunaal haar eerste monstertocht ondernemen. Mét een klein reizend laboratorium zakken enkele leden van milieuorganisaties de Rijn af. Het startpunt ligt in Zwitserland. Met kleine bootjes op de rivier zullen lozingsmonsters genomen worden. Het is de bedoeling dat deze monstertocht in de toekomst herhaald wordt.

Vanuit het bedrijfsleven is vrijwel geen reactie gekomen op het te houden tribunaal. Van vervuiling verdachte bedrijven krijgen voor het tribunaal gelegenheid zich te verdedigen. Dogterom denkt dat de discussies voor het tribunaal zich vooral zullen uitspinnen over de gevolgen van de giflozingen. „Over zakelijke gegevens zal waarschijnlijk niet getwist worden."

De stichting verwacht dat ongeveer twintig aanklachten voor de jury in 1983 aangedragen zullen worden. Waarschijnlijk kunnen de ene week dat het tribunaal gehouden wordt, niet meer dan vier of vijf aanklachten behandeld worden. Na een uitspraak van de jury kunnen milieuorganisaties processen gaan voeren tegen de giflozers.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen