Hinderwet oudst bekende milieuwet

Hoewel de huidige betekenis van het woord milieu pas dateert van de laatste decennia, kan de Hinderwet worden beschouwd als de oudste milieuwet die ons land kent. Al sinds de Franse bezetting onder Napoleon bestaat een administratieve regeling die gezien kan worden als de voorloper van de Hinderwet. Hierdoor is de Hinderwet ook één van de oudste administratieve regelingen in ons land. Een groot deel van de thans bestaande milieuwetten is ontstaan omdat bleek dat de Hinderwet niet meer toereikend was om de huidige, grote problemen van de milieuvervuiling te lijf te gaan. Anderzijds is juist door het ontstaan van talloze nieuwe milieuwetten de Hinderwet in haar functie uitgehold.

In de praktijk is echter de Hinderwet nu juist de enige wettelijke regeling op milieugebied waarmee bedrijven te maken hebben. In de afgelopen jaren heeft men een aantal wettelijke wijzigingen van de Hinderwet ingevoerd orri de aan bloedarmoede lijdende wet nieuw leven in te blazen. Sommige daarvan waren inderdaad een echte verbetering. Toch blijkt ondanks alle goede wil dat er nog grote hiaten zitten in de functie van de Hinderwet en de handhaving daarvan. Bedrijven kunnen daar in positieve maar ook in negatieve zin riiee te maken hebben. Opmerkelijk is in ieder geval wel dat van alle betrokkenen die te maken hebben met de Hinderwet klachten zijn te vernemen. ,,De slechtst nageleefde en

Vandaag starten wij een serie artikelen over de Hinderwet. Deze oudste milieuwet is al jarenlang onderwerp van discussie en kritiek. Per 1 november zal de gewijzigde Hinderwet in werking treden. Een aantal oneffenheden uit de oude wet wordt hiermee' weggepoetst. De wezenlijke basis van de wet is echter nog steeds niet bij machte om de enorme problemen van milieuvervuiling enigszins te beteugelen.

De serie zal ingaan op de voorgeschiedenis, het functioneren en de problemen van de Hinderwet. Daarnaast zal de serie worden besloten met een tweetal artikelen waarbij wordt ingegaan op praktijkvoorbeelden van de Hinderwet. Hierbij komt duidelijk aan het licht dat de toepassing van de Hinderwet op z'n zachtst gezegd leidt tot rechtsongelijkheid en de machteloosheid aantoont van de overheid. gehanteerde milieuwet die er is", zo zeggen velen.

Onder Stof

De voorgeschiedenis van de Hinderwet zit in ieder geval dik onder het stof. Vanaf 15 oktober 1810 is er een Napoleontisch, keizerlijk decreet van kracht onder de veelzeggende titel: ,,relatif aux Manufactures et Ateliers qui réparident une odeur insalubre ou incommode, dont la formation ne pourra avoir lieu sans une permission de l'Autorité administrativ" (Betreffende fabrieken èn werkplaatsen die een ongezonde of hinderlijke lucht verspreiden, waarvan de bouw of ontwikkeling niet mag plaatsvinden zonder toestemming van de autoriteiten). Door het decreet worden de vergunningsplichtigen in een drietal klassen onderverdeeld: # Bedrijven die niet in de bebouwde kom of bij woningen mogen liggen. De vergunning wordt verleend door de Franse Raad van State. # Bedrijven waarbij de afstand tot de woningen minder ver behoeft te zijn, maar waarbij zekerheid moet bestaan dat de bedrijven door hun vestiging geen hinder of schade toebrengen bij omliggende gebouwen en landerijen. De vergunning wordt verleend door de prefect van het arrondissement. # Bedrijven die zonder bezwaar in de buurt van woningen kunnen worden gevestigd, maar waarbij wel politietoezicht noodzakelijk is. De vergunning wordt verleend door de sous-prefect, hoofd van het district.

Het zal duidelijk zijn dat voor bedrijven die geen politietoezicht nodig hebben, de regeling niet van toepassing was. Volgens verschillende Nederlandse onderzoekers draagt het uitgevaardigde decreet sporen van haast en, hoe opmerkelijk, ook in die tijd voldeed het niet. Interessant is in ieder geval wel dat er tussen de hinderwetvergunning (in zover als daar al sprake van is) en de omgeving, de ruimtelijke ordening, een duidelijke relatie ligt. Terwijl daarnaast een onderverdeling is gemaakt op grond van mogelijke schade aan het milieu. Het is\ des te opmerkelijk wanneer men beseft dat juist nu één van de grote discussiepunten in het milieubeleid de vraag is in hoeverre je ruimtelijke ordening en milieubeleid op elkaar kunt afstemmen. Bovendien wordt ook nu nog steeds gezocht naar een mogelijkheid om vergunningsplichtigen in te delen naar de mate waarop men het milieu door de (industriële) activiteit belast. Hoe het ook zij, in het keizerlijk decreet had men daar een modus voor gevonden. In dat licht bezien kan men stellen dat er nog steeds „niets nieuws onder de zon is".

Koninklijk Besluit

Aangezien wij in de dagen van het keizerlijk decreet deel uitmaakten van het Franse rijk gold de regeling ook voor ons land. Net als zovele wettelijke en administratieve regelingen bleef het decreet na de Franse overheersing hier in Nederland hangen. Koniijg Willem de Eerste verving het decreet van Napoleon, in 1824 door een Koninklijk Besluit. In grote trekken bleef de regeling gelijk. Tot 1875, wanneer er een aantal wijzigingen worden ingevoerd. Een van de belangrijkste was wel dat het vergunningverlenend gezag werd toebedeeld aan de gemeenten. Daarnaast werd de mogelijkheid geschapen om ook in een later stadium voorwaarden waaraan het bedrijf moest voldoen, nog aan te scherpen. Blijkbaar had de praktijk toen ook al geleerd dat dat noodzakelijk was.

Meer dan driekwart eeuw gebeurde er toen niets met de Hinderwet. Op zich is dat een wat bevreemdende situatie wanneer men beseft dat gedurende die 75 jaar de industrie een enorme opleving Kende en er tal van nieuwe processen werden uitgedacht maar ook in de praktijk werden gebracht. Toch werd in 1952 getracht door een wijziging de zaak enigszins recht te trekken. Veranderingen waren bijvoorbeeld: in de voorwaarden van de vergunning moest nauwkeurig worden aangegeven met welke middelen gevaar, schade en hinder moest worden voorkomen, de mogelijkheid om een vergunning in te trekken werd geschrapt. Wel kregen de gemeentebesturen de verplichting de fabriek of inrichting te sluiten wanneer niet aan de voorwaarden werd voldaan. Het karakter van de wet werd door deze wijzigingen echter niet aangepast.

Geen overzicht

Bij het vaststellen van de middelen om gevaar, hinder en schade te voorkomen, kregen veel gemeenten grote problemen. Zij misten in veel gevallen de kennis om dergelijke zaken te kunnen overzien. Bovendien hield dat het gevaar in zich dat men niet op technische vernieuwingen kon reageren. De Hinderwet bleef een stiefkind binnen het gemeentelijk apparaat omdat er in het kader van de wederopbouw en de gemeente-uitbreidingen op een geheel ander gebied aandacht werd gevraagd. Dat is waarschijnlijk ook de reden geweest waardoor veel gemeenten de plicht tot sluiting maar terzijde schoven. Ondanks alle goede bedoelingen bleef ook de gewijzigde Hinderwet niet meer dan een mi

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen