Historisch orgel Nieuwdorp

Het betreft hier een orgeltje dat oorspronkelijk gemaakt is als tingen (Dld.). „Het is niet onmogelijk dat dit instrumentje (samen met dat van de N.H. Kerk te Meliskerke) in 1742 aan Weidtmann te Middelburg (en Vlissingen) werd opgedragen" (Gierveld).

Een ervan werd in 1767 te koop aangeboden, blijkens een advertentie in de Middelburgse Courant van 21 febr. 1767. (Zie p. 336, 337 en 415 van: Het Nederlandse Huisorgel in de 17e en 18e eeuw, door dr. A. J. Gierveld.) Het Weidtmann-positief kwam via de N. H. Kerk te Aagtekerke en de R. K. Kerk te Lewedorp in ld43 in de kerk van de Geref. gemeente te Nieuwdorp terecht, waar het in 1953/54 op een toen gebruikelijke wijze door de firma Koppejan werd gerepareerd. Karton, triplex, ondertapijt en zink waren toen de materialen waarmee het werd opgelapt. Geen wonder dat het de laatste jaren zeer gebrekkig en haast onbespeelbaar was. Gelukkig is daar thans verandering in gekomen.

Reparatie

De fa. Nijsse heeft het instrumentje thans ingrijpend aangepakt. Op pag. 193 van 't in 1976 verschenen boekje „Historische orgels in Zeeland" schrijft de Middelburgse historicus drs. J. H. Kluiver, dat het instrumentje een liefdevolle restauratie verdient (in '76!). Of er thans van een restauratie, zoals daar bedoeld wordt, gesproken kan worden, kan ik niet in alle opzichten bevestigen. Er kan in ieder geval gezegd worden, dat het orgeltje nu weer uitstekend functioneert, dank zij reparatie van windlade en mechaniek. Het is echter jammer dat er authentieke, weliswaar beschadigde onderdelen, zoals stijlen en pijprooster, eenvoudig verwijderd werden. Gelukkig werd dit materiaal opgeslagen.

Zo werd ook het lang niet meer originele klavier' door een nieuw vervangen, doch het berust niet op enig onderzoek naar het werk van Weidtmann. Gelukkig werden wel de inferieiu'e materialen en toevoeging uit 1954 verwijderd. Het aangehangen Pedaal dat in '54 zelfstandig was gemaakt met een pneumatische Subbas 16', open achter het orgel opgesteld, werd vervangen door een nieuw klavier, nieuwe lade, nieuw mechaniek en een nieuwe eiken Subbas 16'. Deze werd in een nieuwe kas achter het orgel geplaatst. Ter verbetering van de klankuitstraling werd een massief eiken dak op de kas aangebracht. daar het originele verdwenen was. Op de kap van de middentoren kwam het jaartal 1744, dat in antieke letters werd aangebracht.

Door de jaren heen is een groot gedeelte van het pijpwerk onaangetast gebleven. De Prestant 8' werd in 1954 tot in de bas uitgebouwd. Men gebruikte daarvoor pijpwerk van zink. Van die zinken pijpen werd indertijd een frontje-gemaakt op de balustrade, waardoor de oude orgelkas aAn het oog werd onttrokken. Dit is nu verwijderd. Enkele zinken pijpen van de Octaaf 4' zijn thans ook vervangen door nieuwe van dezelfde legering als het overige van dit register. Verder kwam er een nieuwe Mixtuur. Tot 1954 behoorde dit register ook tot de originele dispositie maar werd toen veranderd in een Quint 1 l/3'. Alhoewel de samenstelling van deze Mixtuur volgens het oude rooster is, berust de factuur ervan niet op enig onderzoek naar het werk van Weidtmeum. Op de plaats waar in eerste aanleg het tongwerk Dulciaan 8' heeft gestaan, bleef de hiervoor in de plaats gekomen Fluit 4' gehandhaafd. Naar de factuur te oordelen moet deze Fluit 4' in 1844 door Mennes en Preuniger zijn aangebracht (Kluiver, pag. 192).

Kort samengevat kimnen we zeggen dat de junioren Nijsse in Nieuwdorp hebben laten zien van goede wil te zijn. Wel moet mij van het hart dat er wat al te lichtvaardig authentiek materiaal werd vervangen, terwijl het nieuwe niet kan bogen op enig onder zoek naar het werk van Weidtmann.

In zekere zin treft hiervoor Monumentenzorg blaam, omdat het instrument niet tijdig op de lijst van monimienten geplaatst is.

De huidige dispositie luidt: Prestant 8' (disc), Holpijp 8', Octaaf 4', Fluit 4', Octaaf 3', Sesquialter disc. 2 st.. Mixtuur 1 1/3' 3 St. Pedaal: Subbas 16'. Pedaalkoppel, Tremulant en Ventiel.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen