Predikanten Geref. Bond niet gelijkgezind over Samen op weg

Aldus ds. C. den Boer donderdagmiddag tijdens de predikantenvergadering van de Gereformeerde Bond binnen de Ned. Herv. Kerk in het Dunanthuis te Zeist. De eendaagse, jaarlijkse bijeenkomst, stond ditmaal in het teken van de oecumene tussen de Ned. Herv. Kerk en de Geref. Kerken. Daarom nam ook de Gereformeerde Synode-praeses ds. A. C. Hofland uit Delft deel aan de vergadering. Of de verkieslijke weg van deelname in de geünieerde kerk begaanbaar is, aldus ds. Den Boer, zal in sterke mate afhangen van de ons gelaten vrijheid om naar Gods Woord en met eer en geweten in de geünieerde kerk te leven.

Ons Hervormd-zijn verplicht de Geref. Bond in elk geval tot participatie in een werkelijk fundamentele bezinning. Juist omdat de eenwording zich vooral op plaatselijk vlak zal moeten afspelen roepen wij onze kerkeraden op om tot wezenlijke verkenning van elkaar te komen. Als die verkenning niet tot herkenning en tot erkenning leidt dient ze ertoe om het zwaartepunt van de beslissing over de fusie van beide kerken op het grondvlak te laten vallen.

Positie Geref. Bond

Ds. Den Boer die 's middags een theologische bezinning leverde op „Samen op weg" begon zijn referaat met het kerkelijk standpunt van de Gereformeerde Bond uiteen te zetten. Hij haalde als sleutelwoorden, die in de Schrift functioneren als twee polen van het gemeente-zijn, de woorden „bruid" en „stad op een berg" naar voren. Enerzijds ligt het diepste geheim van Christus' gemeente verklaard in haar unieke verhouding met de hemelse Bruidegom Christus. Anderzijds maakt juist dit de kerk werfkrachtig. Dieper ingroeien in de gemeenschap met Christus verlevendigt de ijver om anderen voor Christus te winnen.

Ds. Den Boer wees op het gevaar van overaccentuering. Zo kan de kerk óf instituut voor ziele-zaligheid worden met egocentrische vroomheidstypen, óf lijden aan horizontalistische vereniging en activisme.

Beide polen, bruid en stad, moeten ten nauwste op elkaar betrokken blijven, aldus ds. Den Boer, want dat bewaart voor beide gevaren.

Een zelfde tweepollgheid zag de inleider bij het instituaire kerk-zijn en het organische kerk-zijn. De gemeente van Jezus Christus is enerzijds gegeven met de levende Christus, krijgt gestalte en structuur door de prediking van het Woord, sacramenten en ambten. Daarin openbaart zich het kerkvergaderende werk van Christus. Zo spreekt ook art. 27 en volgenden van de Ned. Geloofsbelijdenis. Wie het instituaire wegdenkt komt bij dopersen en charismatische groepen terecht. Onze hoogachting voor het instituaire bewaart ons voor een haastige vlucht als Gereformeerde Bond uit de kerk der vaderen, ook al zijn er vele dwalingen.

Anderzijds treedt de kerk nog op een andere manier in de zichtbaarheid, namelijk in de onderlinge gemeenschap, in dezelfde waarachtige geloofsbetiokkenheid van onderscheiden personen op Woord en sacrament. Art. 29 van de Ned. Geloofsbelijdenis spreekt daarover van de merktekenen der christenen. De eenheid van de kerk is dus niet alleen door het instituaire gegeven, maar ook door het organische.

Dat doet de Geref. Bond behalve trouw blijven ook kritisch staan in de Ned. Herv. Kerk, aldus ds. Den Boer, die hier de gevaren van afgoderij met het Hervormd-zijn naast dopers individualisme signaleerde.

Gemeente

Vervolgens, aldus ds. Den Boer, is de gemeente enerzijds de vergadering van ware christgelovigen. Anderzijds is de gemeente geen optelsom van individuele'gelovigen, want er is een in Christus verankerde voor-gegeven gemeenschap. Het geloof daarin zal de enkeling ervoor behoeden de eenheid van de kerk te verbreken.

Deze polariteit tussen gemeenschap en enkeling is o.a. scheefgetrokken door Kuyper die met zijn leer van de veronderstelde wedergeboorte zijn kerkidee heeft gebouwd op het principe van de individualiteit, aldus ds. Den Boer. Maar de Geref. Bond heeft nooit kunnen instemmen met het kerkscheidende beginsel. De diepste wortel daarvan ligt in het geloof in de trouw-houdende Verbondsgod.

Ook hier moet men weer waken tegen het overtrokken individualiteitsbeginsel met een geïsoleerde wedergeboortetheologie en tegen een verobjectiveerde verbondsbeschouwing die de constate verwondering over de rechtvaardiging van de goddeloze overwoekert anderzijds.

Op grond van een typering van de Ned. Herv. Kerk en de Geref. Kerken Jn de vorige eeuw en de in deze eeuw opgetreden verschuivingen gaf ds. Den Boer een prognose van de nieuwe kerk die uit,,Samen op weg" zal ontstaan.

Als kenmerken noemde hij, dat er sprake zal zijn van een geminimaliseerde volkskerkidee in combinatie met een afgezwakte belijdeniskerkidee, wqarin de uitdaging van de secularisatie domineert. De functie van de belijdenis zal er op zijn best een zijn van „in gemeenchap met....", aldus ds. Den Boer. Het pluriformiteitsbeginsel zal echter domineren, terwijl leertuchtprocessen ondenkbaar zijn.

Het theocratische, aldus ds. Den Boer in zijn opsomming van kenmerken van de nieuwe kerk, zal sterk geduid zijn in maatschappij-kritische zin. Er zal minder nadruk vallen op de zondagse eredienst en op het ambt. De nieuwe kerk zal ook sterk oecumenisch geleed zijn en vormt een stap op weg naar één evangelische kerk met Rome. Ps. Den Boer verwachtte het ontbreken van verplichte geloofsbelijdenis voor doop en avondmaal en een grote inbreng van maatschappijkritische groepen.

Is in dit beeld de gemeente van Christus te herkennen, zoals in de positie-bepaling werd geschetst? We hebben niet veel moed dat de nieuwe kerk aan Bijbels en confessioneel gehalte zal winnen, aldus ds. Den Boer, die de Open brief van de vereniging „Schrift en getuigenis" sterk eenzijdig noemde. Het stad op de berg zijn, het instituaire en het kerk-zijn vanuit de voor-gegeven gemeenschap komt in die Open brief immers vrijwel niet aan bod!

We horen de stem van God in de beweging,,Samen op weg" niet, aldus ds. Den Boer.

Discussie

De predikanten gingen na ds. Den Boers beschouwing in een tiental praatgroepen uiteen. Dat leverde tal van vragen op. Overheerst het verdedigen van de waarheid niet de verbreiding van de waarheid bij ds. Den Boer? zo luidde het enerzijds. Een enkeling getuigde daarentegen van de roeping tegen deze hele ontwikkeling zo krachtig mogelijk te protesteren. Verandert de positie van de Geref. Bond wel zo sterk in de nieuwe kerk. houden we niet dezelfde roeping? Willen we niet verdedigen wat ons al ontglipt is en zullen we wel goed onthouden dat er ook in onze kring niet zoveel reden tot juichen is, aldus andere vragen?

Het „opdat zij allen één zijn" is bij ds. Den Boer te weinig aan bod gekomen zo vond een ander. In welke positie verkeer je als er straks een aantal gemeenten zeggen: wie doet ons wat, wij blijven gewoon Hervormd? De kern van het gesprek met de ander moet zijn: jullie willen Gereformeerd zijn, wij ook, wat is dat dan? aldus andere vragen. Maar dan moeten we ons zelf ook afvragen wat er bij ons niet goed is. Was de tendens bij ds. Den Boer niet veel meer het vrahet spreken vanuit het hart van de kerk? aldus andere vragen.

Is zijn prognose niet al te voorbarig? Doet de analyse van de Gereformeerde Kerken die kerken wel voldoende recht? Er ligt toch ook nog wel een groep tussen Kuitert en de verontrusten? Is, aldus een ander, de conclusie „ik hoor Gods stem niet" in „Samen op weg" niet al te hard en in tegenspraak met de oproep tot deelname aan de bezinning? Anderen wilden het gesprek verbreden met ook andere kerken van Gereformeerde signatuur.

Hofland

De Gereformeerde synodepraeses ds. Hofland vond deze geluiden nogal positief. De vraag wordt gesteld: we kunnen elkaar nu aanspreken op de belijdenis, hoe zal dat straks gaan? Maar wij zijn toch Gereformeerd? aldus Hofland. Daarom verwondert die vraag me ten zeerste: ook wij willeni de band met de belijdenis niet kwijt. Datzelfde geldt de leertucht, aldus Hofland, die willen we ook niet kwijt. De Gereformeerde synode heeft immers Wiersinga's leer veroordeeld. Het verschil met Schilder is dat die eruit gezet werd. Maar dat was verschrikkelijk en daar hebben we iets van geleerd. Ds. Hofland prees het door ds. Den Boer opgezette Bijbelse beeld van de kerk, hoewel hij de beschrijving van de nieuwe kerk onjuist vond.

Forum

Een forum, bestaande uit de predikanten G. Spilt, K. Exalto, C. den Boer, J. Vroegindewey en L. j . Geluk, onder voorzitterschap van ir. J. van der Graaf, ging 's avonds op vragen uit de plenaire vergadering in. Ds. R. H. Kieskamp beet het spits af. Dr. Zwanenburg was tijdens de vergadering van de beide synodes gezamenlijk erg geïmponeerd door het in de stukken voorkomende element van de „rechtvaardiging van de goddeloze", aldus ds. Kieskamp.

De toelating van homofielen echter later in de Gereformeerde synode tot ambt en sacrament gebeurde vanuit dezelfde notie, zonder dat daarbij een oproep tot het breken met de zonde gehoord werd. Hoe kan dat? Dr. Zwanenburg verantwoordde zich voor zijn gedrag in de synode. Er waren stukken bij die dwingende taal spraken als wij willen luisteren naar de Schrift, zo betoogde hij. Drs. Exalto was door het bewuste besluit echter geschokt; het ging niet alleen om homofilie, het ging om het gezag van de Heilige Schrift. Je kunt wel zéggen wij willen ook Gereformeerd zijn en de belijdenis vasthouden. Maar de rechtvaardiging van de goddeloze houdt waarachtige bekering in en een jagen naar de heiligmaking.

Ds. Spilt toonde zich weinig kritisch ten aanzien van het Gereformeerde besluit. Ds. L. Trouwborst bracht echter in dat rechtvaardiging altijd gepaard gaat met schulderkenning. Johannes de Doper gaat Jezus vooraf.

Praktijk

Praktisch blijkt alles nog lang niet op rolletjes telopen. Waarom staan de Gereformeerde kansels in Vlaardingen niet open voor Hervormd-Gereformeerden? aldus ds. C. Trouwborst. Ds. W. H. van Kooten en ds. P. Kolijn hadden soortgelijke ervaijngen. Maar, aldus dr. Zwanenburg, zulke situaties heb je toch binnen de Hervormde Kerk ook? Ds. Hofland gaf de raad om maar eens met ds. B. Aalbers te gaan praten, de secretaris van de Raad van deputaten ,,Samen op weg". Hij is ervoor om in dergelijke situaties te adviseren.

Drs. C. Blenk pleitte voor gesprek met andere kerken. Als we straks Kuitert erbij krijgen wil ik Velema ook wel hebben. Ds. Den Boer wees erop dat achter het „Vader, geef dat zij een zijn" staat „gelijk Wij een zijn". Drs. Exalto vroeg zich af of het gevolg dat gegeven is aan het jarenlang roepen van „meedoen, meedoen", uit het midden van de Ned. Herv. Kerk, wel zoveel vruchten geleverd heeft. Maar ds. Spilt vond de vraag naar hoe het straks zal gaan met ambt en belijdenis veel te belangrijk om die aan anderen over te laten. Als je de waarheid verbreidt, kunnen er dan ooit teveel bijkomen? Vroegindewey onderstreepte dat.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen