„Onthutsende collaboratie in tweede wereldoorlog^^

Dit zei Dick Houwaart, voorzitter van de Anne Frank-stichting, donderdag in Amsterdam bij de opening van het driedaagse symposium ,,Samenwerking met de vijand", dat door de stichting is georganiseerd ter herdenking van de vijftigste geboortedag van Anne Frank.

,,Collaboratie besluipt ons elk moment in iedere omstandigheid", aldus Houwaart. Volgens hem is er ruim 35 jaar na de oorlog nog steeds geen samenleving ontstaan, waarin verschijnselen als anti-semitisme, racisme en onderdrukking als ongezond, verwerpelijk en niet-acceptabel worden beschouwd. De bedoeling van het symposium is vooral om aan de hand van ervaringen in het verleden te onderkennen in hoeverre er op dit moment sprake is van medeverantwoordelijkheid aan bepaalde vormen van racisme en fascisme.

Illusie

De historicus A. J. van der Leeuw, medewerker van het Rijksinstituut voor oorlogsdocumentatie, voerde aan dat de collaboratie gedeeltelijk voortkwam uit de illusie, dat men invloed zou kunnen uitoefenen op de positie van Nederland binnen het Duitse Rijk. Deze illusie werd volgens Van der Leeuw veroorzaakt door het gematigde optreden van Duitsland in de eerste tijd van de bezetting. Duitsland zag Nederland als onderdeel van het Germaanse rijk, dit in tegenstelling bijvoorbeeld tot Polen, waar vanaf het begin veel straffer werd opgetreden.

Volgeas Van der Leeuw moet een samenleving als de Nederlandse zich in een bezettingssituatie aanpassen, als men niet bereid is het normale leven drastisch te wijzigen. In dit verband haalde Van der Leeuw een uitspraak aan van de voormalige procureur-generaal bij de Hoge raad, mr. Langemeyer, die eens gezegd heeft dat Nederland collaboratie met de Duitsers alleen had kunnen voorkomen door op 15 mei 1940 collectief zelfmoord te plegen.

Weerzin

Het is buitengewoon moeilijk precies aan te geven, wanneer de grens van de collaboratie werd overschreden, aldus Van der Leeuw. De collaboratie die zich voordeed werd volgens hem veroorzaakt door de weerzin om uit de gewijzigde verhoudingen de juiste consequenties te trekken, of zoals Van der Leeuw het omschreef; „Business as usual" en de behoefte van de burger om met rust gelaten te worden.

Burgermansrust, dienstklopperij, domheid en gebrek aan fantasie zijn funest in een dergelijke situatie, aldus Van der Leeuw.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen