Vervnkkelingen rond Teheran

Nog steeds heerst in de wereld verbijstering over de onmenselijke gijzeling in Teheran. De krasse schending van het internationale recht heeft velen kennelijk lam geslagen. Een dergelijk optreden achtte men in deze ontwikkelde wereld niet meer mogelijk.

De verbijstering nam nog toe, toen bleek dat Chomeiny elke waarschuwing van Carter met een tegenwaarschuwing beantwoordde. Wanneer Carter bevel geeft om een deel van de Amerikaanse vloot posities rond de Arabische Golf te laten innemen, laat ' Chomeiny zijn vloot klaar maken. Uit Carter dreigende woorden voor het geval dat er iets met de gijzelaars in de ambassade zou gebeuren, Chomeiny blijft niet lang het antwoord schuldig. Hij antwoordt met het verlangen om Carter voor het gerecht te krijgen en, alsof dit niet genoeg is, „ook zijn voorgangers", zoals Nixon en Johnson.

Toch kan de dag niet ver meer zijn dat er iets moet gebeuren. Menselijkerwijze hangt dit af van de situatie In de ameaesade in Teheran, Zodra daar gijzelaars onder de imnense druk bezwijken, ontstaat een nieuwe situatie. De nu reeds stijgende druk op Carter in de Verenigde Staten kan op dat moment een explosieve kracht . krijgen.

De eerste tekenen zijn er reeds. Steeds luider worden de stemmen, die van Carter maatregelen vragen. Daartoe geeft Carter ook zelf aanleiding. Eerst deze week sprak hij indringend over de zorgelijke situatie waarin de gijzelaars in de ambassade zich bevinden. Dit heeft hij op een dergelijke wijze nog niet eerder gedaan.

Tot nu toe zijn de Amerikanen wat in onwetendheid daarover gelaten. Hun getal bleef ook wat in het duister. Nam men eerst aan dat het er negenenveertig zouden zijn, geloofwaardige Engelse bronnen beweren nu dat er minstens 100 Amerikanen onder erbarmelijke omstandigheden in de ambassade zich bevinden.

Ondertussen nemen in Teheran de demonstraties tegen het verderfelijke Amerikaanse volk en zijn leiders in intensiteit en omvang toe. Zij willen daarmede hun steun betuigen aan de door Chomeiny uitgezochte studenten die de ambassade nu reeds enige weken bezet houden. Daarbij komt echter ook Chomeiny onder spanning te staan. Want ook in Iran kunnen demonstranten niet leven van het demonstreren. Om te kimnen eten en drinken, daar is meer voor nodig. Ook voor Chomeiny komt het moment dat «ril het verzet door hem opgeroepen, hem niet overspoelen, Uj moet handelen.

Om dit goed te verstaan, moeten we terug naar het be^ van het nieuwe universitaire schcToijaar. Het begon met een verbod van Chomeiny 'op het houden van politieke debatten. Een verbod dat tot dagelijkse demonstraties leidde. Gebruikmakend van deze lust tot demonstreren, schoof Chomeiny de in Iran fel levende afkeer van de Amerikanen naar voren. De Amerikaanse ambassade in Teheran werd de bliksemafleider, die de aandacht van de studenten van Chomeiny's verbod zou moeten afleiden. En zo geschiedde. Staf en docenten Israël gevallen. Dit land, met verbindingen en havens aan zowel de Middellandse Zee alsook - en dat is van zeer groot belang - met de Indische Oceaan, ligt oj. een strategisch belangrijke plaats. Bovendien is het in dit gebied de meest trouwe bondgenoot van de Verenigde Staten. .

Dat alles kan betekenen dat de Amerikanen weer meer belang In Israël graan stellen. Gebruik van dit land als schakel in de Amerikaanse militaire strategrie zal Israël vanzelfsprekend geen windeieren le^sren. Dat het er naar toe s>aat bleek vorlsre week toen vice-president Walter -Mondale een toespraak hield tydens een diner met vooraanstaande Joodse persooniykheden. Als _ grewooniyk stelde \tii daar dat Israël en de Verenigrde Staten toegrewijde bondgrenoten van elkaar waren. Mondale stopte daarna echter niet maar ging verder met te zegrgen dat «,het land steeds van het Islamitisch centnun in Qom kwamen in beweging, richting Teheran. Al snel gevolgd door duizenden andere studenten. De Islamitische revolutie tegen het verderfelijke kapitalisme was in beweging gezet.

Zal ze in Teheran haar graf 'vinden? Het is een vraag, waarop nog lang geen positief antwoord kan worden gegeven. Dat volgt ook uit de wat schrikachtige houding van de landen rondom Iran. Op de Arabische topconferentie in Tunis kreeg de delegatie uit Iran niet de gelegenheid officieel het woord te voeren. De afwerende houding tegenover de beweging die Chomeiny in eigen land op gang gebracht heeft, komt ook tot uitdrukking in de nauw verholen weigering van de Golfstaten om aan de oproep van Chomeiny om het oliewapen te hanteren, gehoor te geven. Die afwerende houding is nog versterkt door de bezetting van de Grote Moskee in Mekka. Want de parallel met de revolutie in Iran is snel getrokken. Dat gevaar in eigen huis is het Huis van Saoed in Saoedi-Arabië zich reeds lEmg bewust. Eerder dan de Sjah heeft men hier onderkend, dat het toestromen van dollars niet automatisch een verhoging van het welvaartspeil met zich meebrengt. Integendeel, slechts de rijken werden rijker, en de armen armer. Het zou uiteindelijk tot zijn val lelden.

Hardnekkig tracht de koninklijke familie in Riad deze situatie te vermijden. Wetend, dat gezien de fanatieke tegenstellingen binnen de Islam zelf en met honderdduizenden gastarbeiders in him midden, slechts een minimale vonk nodig is, om het geheel in een explosie te doen ontploffen.

Zo nadert snel de dag, waarop Carter tot handelen zal moeten overgaan. Militair ingrijpen lijkt onmogelijk. De afstanden zijn te lang, dat dit bij verrassing kan gebeuren. Wanneer echter gijzelaars in 'Teheran in de ambassade zullen sterven is echter een overval op het Islamitisch centrum in Qom niet uitgesloten. Op het Pentagon liggen in dat geval de plannen klaar.

Anderzijds rekenen de Amerikanen - of laten we liever schrijven - hopen de Amerikanen op verzet tegen het theocratisch streven van Chomeiny. De ontwikkelingen in Teheran maken duidelijk, dat een ommezwaai in een ogenblik, binnen enkele dagen kan plaatsvinden. Het probleem is echter, dat de V.S. hun verbindingen binnen Iran verloren hebben en Chomeiny op dit moment naar een betere verstandhouding met de Koerden streeft. Daarbij worden de Amerikanen, maar ook Chomeiny, met toenemende marxistische geluiden in de vrijdagse preken in de moskeeën geconfronteerd. Zullen ze zo sterk worden, dat Chomeiny tot een compromis gedwongen wordt? Om daardoor het Salt-II verdrag zonder problemen door het Congres te loodsen en de modernisering van de Europese nuclaire bewapening te vertragen, dat is de Sovjet-Unie veel waard.

Niet waarschijnlijk is echter dat Chomeiny zich daarvoor zal lenen. Of het moet al zijn, dat zijn vaste greep op Iran een ogenblik verslapt. Op dat moment zou de toenemende SovjetRussische invloed voor Carter wonderen kunnen doen. deel uitmaakt van onze huidige strategische Interesse".

Alleen lokker1(fe?

Sommige waarnemers hebben de laatste opmerking van Monidale afgedaan met de opmerking dat ze slechts bedoeld was als lokkertje teneinde de joden in 'Amerika te bewegen zich achter Carter op te stellen bij de presidentsverldezinngen van volgend jaar. Anderen, zij hebben waarschijnlijk meer gelijk, wijzen erop dat het wel heel onvoorzichtig zou zijn om nu het strategisch belang van Israël te benadrukken. Immers dan lopen de Amerikanen het gevaar militante staten als Iran nog meer tegen zich in het harnas te jagen door de vriendschap met Israël te benadrukken. De Amerikaanse interesse voor het strateg^isch belang van de bondgenoot Israël moet dus wel bestaan.

Diplomaten weigeren echter om dat te erkennen. In ieder geval lijkt het duidelijk dat de Amerikaanse regering iets van Israël terugverlangt alvorens dit land in het openbaar te begunstigen. Men wil dat Begin, in ieder geval in woorden, toegeeft ten aanzien van de bezette gebieden. Hij zou moeten verklaren dat de Palestijnse Arabieren in de Gazastrook en op de Westelijke Jordaanoever zo snel mogelijk volledig zelfbestuur zullen krijgen. Ook zouden Begin en zijn ministers zich in de besprekingen met Egypte over deze zaken bereidwillig moeten tonen.

Geldig: aUbi

Zou men Begin inderdaad tot concessie kunnen dwingen en een nieuwe doorbraak In het vredesproces kunnen bewerkstelligen dan zouden de Amerikanen een geldig alibi hebben om het strategisch belang van Israël militair te benutten. Zover is het echter nog niet, al bl^ft een nauwe samenwerking tussen Jeruzalem en Washington van het grootste belang. De Soijet-Unie, na vertrek uit Egypte de bondgenoten Irak en Syrië steeds meer volstoppend met wapens, is de enige werkelijk belanghebbende by een breuk tussen Israël en de Verenigde Staten.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen