Alleen synode spreekt namens de kerken

Uitspraken van de Raad van kerken of van andere interkerkelijke of internationale organen kunnen alleen namens de Geref. Kerken gedaan worden, als de synode daaraan instemming heeft gegeven. Daar is slechts één uitzondering op: als de synode niet in staat is die instemming te geven of te onthouden is het moderamen of het breed moderamen bevoegd. Maar die organen kunnen natuurlijk altijd door de synode ter verantwoording geroepen worden.

Mening uiten

Wel kunnen deputaatschappen, zo besloot de synode, ten aanzien van het hun toevertrouwde werkterrein, hun mening naar voren brengen bij organen en instanties, ook buiten de kerk, waarmee zij in het kader van hun werkuitvoering in relatie staan of komen. Maar daarmee spreken zij nog niet namens de Gereformeerde Kerken.

Bovendien moet een mening of uitspraak van een deputaatschap die niet uitdrukkelijk gebaseerd is op door de synode vastgesteld of goedgekeurd beleid, niet afzonderlijk in de publiciteit gebracht worden. Het moet aan de synode gerapporteerd worden.

Publikaties waarin standpunten of beleidslijnen worden aangegeven, die controversen zouden kunnen oproepen, behoeven, zo besloot de synode, overleg met het moderamen van de generale synode.

Problemen

De synode besloot een bijzonder deputaatschap te benoemen voor de bestudering van een aantal vragen die er liggen over het spreken van de kerk in. de samenleving, met name over het gezag en de frequentie daarvan. Wel zijn de besluiten van maandag genomen naar aanleiding van een rapport (van de deputaten werkwijze synode) over „het spreken van de kerk over politieke en economische vragen en de verhouding kerk en samenleving." Maar dat rapport ging eigenlijk alleen in op de organisatorische aspecten van dat sproken van de kerk.

Aan de benoeming van zo'n deputaatschap liggen grote problemen ten grondslag. De kerkorde zegt namelijk dat „besluiten van de (kerkelijke) vergaderingen een bindend karakter dragen" (art. 31). Daarom werd de vraag gesteld: als de kerk straks - en nu alreeds - spreekt over politieke en economische vraagstukken, wat is dan het gezag van zo'n uitspraak?

Een ander probleem is dat de kerkorde zegt: „deze (kerkelijke) vergaderingen zullen geen andere dan kerkelijke zaken behandelen." Ongewijzigd handhaven van dat artikel vereist, als de kerk uitspraken over samenlevingsvraagstukken gaat doen, een zeer „rekkelijke" interpretatie, waarbij het maar zeer de vraag is of de opstellers van de kerkorde daarmee akkoord zouden gaan.

Weliswaar maakt de kerkorde het mogelijk dat ,,in voorkomende gevallen de kerken tot overheid en volk hun getuigenis zullen doen uitgaan." Maar uitspraken over samenlevingsvraagstukken, gericht t9t de eigen kerkleden, worden hier niet bedoeld. In hoevere, zo meende de commissie die de ingediende rapporten van deputaten werkwijze synode e.a. van advies voorzag voor de synodale behandeling, in hoeverre gaat de frequentie van het kerkelijk spreken het gezag van dat spreken nadelig beïnvloeden? Het maakt daarbij niet uit of het nu over ethiek of over dogmatiek gaat. Maar een te veelvuldig spreken zou kunnen maken, dat deze uitspraken aan gewicht verliezen.

De uitspraak van de synode dat de Raad van kerken in Nederland zomaar niet namens de Gereformeerde Kerken kan spreken, is ingegeven onder andere door een opmerking van de deputaten oecumene binnenland tegenover de vorige synode, die van Zwolle. Die deputaten uitten de vrees dat de Raad van kerken, door aan de Gereformeerde kerkelijke weg voorbij te gaan, gemakkelijk de indruk kan wekken een superkerk te zijn.

De Raad van kerken mag redelijkerwijs niet verwachten, dat kerken met een presbyteriaal-synodale structuur als de onze, alle uitspraken van de Raad stilzwijgend voor hun rekening nemen, vooral niet wanneer die uitspraken gedaan zijn, zonder dat de aangesloten kerken eerst geraadpleegd zijn, zo schreef ds. E. Overeem in zijn adviserende commissierapport.

Contactraad

De synode heeft nu dan maandag besloten om ten behoeve van de interne coördinatie van de werkzaamheden op het gebied van kerk en samenleven per 1 januari 1980 een ,.Contactraad" in te stellen. Er zijn immers zoveel deputaatschappen die ieder op hun eigen wijze met samenlevingsvragen worden geconfronteerd.

De Contactraad voor kerk en samenleving zal bestaan uit vertegenwoordigers van de deputaatschappen Gemeente-opbouw, Oecumene binnenland. Oecumene buitenland. Oorlogsvraagstuk, Toerustingscentrum, Werelddiakonaat en Zending.

Tien jaar

De Gereformeerde synode is overigens al tien jaar bezig te trachten uit de problematiek van de samenlevingsvraagstukken te komen. Toen de synode van Sneek (1969/1970) het lidmaatschap van de Wereldraad van kerken aanvroeg, benoemde die synode tevens deputaten die moesten adviseren over de bevoegdheid en roeping van de kerk, te spreken over politieke en economische vraagstukken.

De synode van Dordrecht - volgend op die van Sneek - stelde een deputaatschap in, dat als opdracht kreeg, het signaleren van maatschappelijke vraagstukken, het overleggen met oecumenische instanties, het deelnemen aan een gesprek over deze vraagstukken, conceptuitspraken over deze vraagstukken aan de synode voor te leggen etc. Die veelomvattende opzet heeft niet gefunctioneerd.

Na veel vijven en zessen zijn dan de nu gedane uitspraken en genomen besluiten eerste stappen om aan het spreken van de kerk,,organisatorische vorm" te geven, gedaan.

Multidisciplinair

De synode heeft maandag ook een bijzonder deputaatschap gezegd te willen benoemen om de doelstelling, de werkwijze 'en het werkplan van de Stichting Multidisciplinair centrum voor kerk en samenleving inhoudelijk nader te bestuderen. Een beslissing om toe te treden tot dat centrum wordt pas na rapportage uit dat deputaatschap genomen.

In dat Multidisciplinair centrum zou ten dienste van de kerken gezamenlijk, de samenlevingsproblematiek bestudeerd moeten worden. De commissie van advies vond deelname in zo'n centrum niet zo vanzelfsprekend. Komt het accent niet teveel op het wetenschappelijk bezig zijn te liggen?

Ouderling Kranenborg wees de synode in de discussie op de „macht van de deskundigen". Het spreken van de kerk moet tot uitdrukking komen in het plaatselijk vlak, zo waarschuwde hij, in het leven van de gemeente van Christus.

Ds. Schoep toonde zich eveneens afkerig van een Multidisciplinair studiecentrum. De kerk moet vrij blijven van de wetenschap, mag geen schaduwkabinet worden, zo zei hij. De christen heeft zelf, midden in de seculiere samenleving, te spreken. Moderamenlid mevr. E. Eikerbout trachtte via amendering tóch toetreding te bewerkstelligen. Haar amendement haalde het echter niet.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen