Vroegere Urker visser preekt voor kleurlingen in Dopperkerk

Prof. Floor had hem al gezegd, contact met de man van het RD te zoeken, want in Nederland is men ds. Wakker uit het oog verloren met als gevolg dat er allerlei vreemde geruchten de ronde doen. Wakker wil ons dan ook op ons verzoek graag opening van zaken geven. Hij vertelt zijn verhaal nu eens zittend, dan staande, dan heen en weer lopende. Niet omdat hij zo'n opgejaagde indruk maakt, maar omdat hij last heeft van ernstige bloedvatenvemauwing, vooral in de benen, zodat hij ze telkens moet strekken.

Geen dweper

Wie is de „Urker visser", die jaren geleden naar Zuid-Afrika toog en daar met zijn gemeente een aards paradijs trachtte te vinden, zoals hem destijds door bepaalde persverhalen in de schoenen werd geschoven?

Is hij een romantische dweper, die meende het zondige Sodom van Overijssel te moeten inruilen voor een nog alleszins gekerstende natie, waar God en gebod nog in ere worden gehouden? Zó werd er destijds over hem gepraat en geschreven, door mensen die niets begrepen of moesten hebben van wat hij als een duidelijke leiding Gods in zijn leven ervoer.

Nee hij is in ons gesprek volstrekt geen ongenuanceerde dweper en meent zeker niet, in Zuid-Afrika een „paradijselijke" toestand te hebben aangetroffen. Dat is op deze aarde onmogelijk zegt hij, en bovendien mag de mens niet klakkeloos wegvluchten van de plaats, waar hij gesteld is.

Wat is er dan aan de hand geweest met deze eenvoudige man, die tot omstreeks zijn dertigste jaar met de Urker vissersvloot uitvoer en die op dit moment als visser van mensen mag arbeiden onder de kleurlingen-bevolking van de Gereformeerde Kerk van Zuid-Afrika te Grassypark, een 25 kilometer van Kaapstad? Wat is zijn verhaal?

Gods leiding

Dat is het verhaal van de wonderbare leiding Gods, tegen vlees en bloed en alle menselijke beraadslagingen in, zegt ds. Wakker.

Hij werd op 18 oktober 1912 op Urk geboren en deed als ieder ander in die dagen: ging mee ter visvangst. Vanaf 1943 tot 1947 studeerde deze jonge Wakker, die tot de Ned. Hervormde Kerk behoorde, onder leiding van de Hervormde ds. Pietersma voor godsdienstonderwijzer. Tot februari 1951 was de heer Wakker als zodanig in de Hervormde Kerk werkzaam, overal in het land predikend.

Maar in dat jaar kon hij het niet meer in de vaderlandse kerk uithouden. Via contacten met de bekende nu overleden ds. H. Visser werd hij voorganger in Aalburg van een vrije gemeente, die Oud Gereformeerde Kerk werd genoemd. Samenspraken met de Oud Gereformeerde Gemeenten in Nederland en later met de inmiddels ontstane Geref. Gemeente in Ned. leverden niet een hechter samengaan op.

Wakker wil er wel dit van zeggen, dat hij het toen voor 98 procent met die kringen eens was, maar dat het vast zat op die twee procent: „Jullie leren altijd: mocht er nog maar eens iets gebeuren, maar ondertussen gebeurde er nooit iets", zo zegt hij, daarmee toch een voor hem wezenlijk theologisch verschil verschil van opvatting aanduidend.

Afscheiding

Hij zocht het dus liever in de hier en daar bestaande vrije gemeenten met verschillende namen, zoals Oud Geref. Kerk e. d. In 1953 ging Wakker naar IJsselmuiden. Zijn opvolger in Aalburg was de door hem bevestigde ds. C. P. Groenewegen, die later de bekende gemeente aan de Gaslaan in Den Haag diende en daarna enige tijd voorganger was van de „groep-Meijering" der Geref. Gemeente in Ned. te Rijssen.

In IJsselmuiden werd Wakker predikant van de Vrije Hervormde Gemeente, maar daar beleefde hij naar eigen zeggen zoveel drama's, dat hij zich in 1959 afscheidde en in Kampen op 11 januari van dat jaar een Oud Geref. Kerk institueerde, een naam die hem veel dierbaarder is dan die van Vrije Hervormde Gemeente.

Drie jaar ging Wakker in Kampen zwaar gebukt onder Gods oordelen. Na een door hem meegemaakt auto-ongeluk en een slapeloze nacht van 30 op 31 december 1966 kwam God echter zo duidelijk tot hem met het woord uit Jeremia 6: „vlucht met hopen, gij kinderen Benjamins", dat hij wist, zijn weg elders te moeten zoeken. Het was hem ook al enige tijd klaar, dat die weg naar Zuid-Afrika zou voeren. Zo preekte hij op Oudejaarsdag 1966 over diezelfde tekst en hij riep de gemeente op, dat wie volgen wilde, ook volgen moest.

Maar — zo benadrukt hij tegenover ons — ik heb ze niet gedwongen en ze uitdrukkelijk gewaarschuwd voor de grote stap, die ze zouden ondernemen. Ze moesten ook zelf goed weten, dat ze werkelijk mee moesten gaan. Welnu, hij erkent het nu ronduit: de ongeschoolden hebben zich niet of nauwelijks kunnen aanpassen, op een uitzondering na, en voor hen werd de emigratie een fiasco.

Emigranten

In die zin hebben de raadgevers gelijk gekregen. Nu ging Wakker niet helemaal halsoverkop weg. In december 1967 volgde een grote oriëntatiereis naar zijn nieuwe land. Na zijn terugkeer in februari 1968 volgden vele besprekingen en in mei 1968 vertrok ds. Wakker definitief. Er gingen, met tussenpozen, een aantal grote gezinnen mee zodat hij meent, dat er ongeveer 120 personen waren, die hem zijn gevolgd. Een deel van hen die als ongeschoolden niet aan de slag kwamen, is na drie jaar naar Nederland teruggekeerd.

Wakker en de zijnen hadden vooral contacten met een familie Majoor en ze belandden mede daardoor in Silverton, een voorstad van Pretoria. De emigratie werd vergemakkelijkt door de flnanciële tegemoetkoming van regeringswege in de overtocht. Toch zijn er ook later nog weer gezinnen gerepatrieerd, van wie ds. Wakker nu zegt, dat hij ze altijd gewaarschuwd heeft, niet achteloos te volgen, maar eerst goed te overleggen. Sommigen, zoals een ouderling Van Riessen, een schoonzoon van Wakker e.a., hebben het door omscholing echter prima getroffen.

Dopperkerk

Hoe komt echter ds. Wakker, die in Silverton voorganger werd van de Hollandstalige Oud-Gereformeerde Kerk, nu als bijna-emeritus in de Dopperkerk terecht; dat scheelt toch theologisch ook nog wel wat? Hij zegt er dit van. Predikanten op artikel 8 laten ze gewoonlijk in die Gereformeerde Kerk in Zuid-Afrika niet toe; anderzijds waren er van meet af aan goede contacten, ook omdat men mij beschouwde als een belangrijke immigrant. Ik had immers een groot aantal orthodoxe christelijke immigranten uit Nederland "meegebracht", en die mensen willen de Zuidafrikaanse Gereformeerden steeds graag hebben.

(Dat correspondeert met het feit, dat de Dopperkerk vele jaren achtereen in Nederland predikanten stationeerde om a.s. immigranten voor te lichten. Men herinnert zich onze vraaggesprekken met mannen als ds. C. Hattingh, ds. S.P.B. Buys, prof. B. Spoelstra en anderen, v. As).

De contactpersoon met de Dopperkerk was niemand minder dan prof. dr. L. Floor, de man, die naar Wakkers woorden buitengewoon veel voor hem, zijn gemeente in Silverton en nu ook zijn nieuwe werkterrein heeft betekend. Prof. Floor ging ook van tijd tot tijd in de Hollandse gemeente voor. Als Chr. Gereformeerde kon hij dat doen zonder in conflict te komen met bijv. de plaatselijke predikant van de Geref. Kerk. Overigens heeft ds. Wakker met die dominee Vorster prima contacten gehad in Silverton.

Naar de Kaap

Kortom, het leek daar, na de moeizame „start" in Silverton, goed te gaan. „Maar toch", zegt ds. Wakker, „wist ik na enige tijd, dat het niet mijn einddoel zou zijn. Dat zou aan de Kaap leggen, al weet ik niet hoe". God had toch andere wegen met hem voor. Ondertussen trof hem een zware slag; zijn vrouw was blind en werd enstig ziek. In 1974 ging het echtpaar naar Nederland om te trachten, baat te vinden bij de bekende Vlaardingse kankerspecialist dr. Moerman, maar mevr. Wakker is in 1974 in Nederland overleden.

In de afwezigheid van Wakker was de gemeente weer wat gegroeid en adviseur prof. Floor had de zaken goed opgevangen. Na Wakkers terugkeer voelde hij a.h.w. toch steeds de Kaap trekken, maar het hoe en waarom was hem niet duidelijk. Hij kreeg echter een duidelijk woord van God uit Spreuken 9. Er volgde wel een periode van geestelijke en lichamelijke geknaktheid,' maar — om de rest wat samen te vatten — op 27 juli van het vorige jaar preekte ds. Wakker toch afscheid in Silverton.

Hollanders

Hij zou — op weg gegaan met een diaken van hem, die ook naar de Kaap zou verhuizen - in Kaapstad en omgeving zich vooral belasten met het vergaderen rond de Schrift van Nederlandse immigranten, die het bij een van de bestaande kerken toch niet konden vinden. Wakker had gehoord, dat een groot deel van hen maar niet meer ter kerke ging en thuis godsdienstoefeningen hield.

Maar ds. Wakker liep weer vooruit op Gods bedoeling, zo zegt hij het zelf, want er bleek hier in Kaapstad en omgeving, dat die geruchten niet klopten. Toen hij na veel moeite een zaaltje had gevonden en een bijeenkomst belegd, waar een veertigtal mensen kwamen luisteren, bleek hem dat zij overwegend tot de kerk, vooral de Dopperkerk alhier, behoorden. En Wakker wist zeker, dat het niet Gods weg was, nog weer een nieuwe kerk te stichten en onder de duiven van iemand anders te gaan schieten.

Kleurlingen

Toch kwam er uitkomst, ditmaal via de contacten met de Nederlandse professor Van der Meulen, die aan de Universiteit van Stellenbosch, niet ver van Kaapstad doceert, en via ene heer Van den Dool, die in Pinelands woont en werkzaam is bij het dochterbedrijf van de Apeldoomse Nettenfabriek in Kaapland. Van den Dool zei Wakker, dat men al geruime tijd uitzag naar iemand, die als emeritus of als deeltijdse predikant preek- en hulpdiensten kon verrichten in de Dopper-kleurlingenkerk.

En zo kwam ds. Wakker, die in de voorstad Thornton woont, in aanraking met de kleurlingpredikant ds. De Leeuw en zo is hij nu regelmatig prediker in de stad Grassypark op het Schiereiland. Tijdens de GOS stond hij een van zijn ochtenddiensten af aan de Apeldoomse prof. dr. J. P. Versteeg. De eerste preek van Wakker, in het Afrikaans, over 1 Kon. 8 vers 46: „Want daar is geen mens wat nie sondig nie", was nu al weer een jaar geleden.

Nog is de zaak van zijn „overname" door de Dopperkerk als emeritus niet helemaal rond — in december valt daarover de beslissing — maar hij weet, dat hier nu zijn werkterrein ligt. Bovendien zet een man als prof. Floorer vaart achter. Wakker zal dan — terwijl hij nu nog zonder honorarium preekdiensten leidt — een bijlage kunnen krijgen uit de zendingskas der Geref. Kerk in Suid-Afrika.

Eenvoudig preken

Ondertussen rest nog die ene vraag: kan iemand, die zich nauw verwant voelt met bepaalde Oud-Gereformeerde kringen in Nederland, zich geestelijk thuisvoelen bij de Dopper (zendings) kerk? Ds. Wakker meent volmondig, dat dit kan. Hij heeft namelijk in theologisch opzicht volle vrijheid, als hij maar niet ter linkerzijde zou aiiwijken. Men respecteert zijn eigengeaarde prediking. En dat is dezelfde ervaring als van de Chr. Geref. prof. Floor en ds. L. Huisman van de Geref. Gemeenten, die beiden onder de "paraplu" van de Dopperkerk zendingsarbeid verrichten. Nee, ds. Wakker heeft in dat opzicht geen problemen.

Zijn prediking is, zo vertelt hij tenslotte, zeer eenvoudig: deze kleurlingen weten vaak nog niets van de Schrift en ze behoeven de melk vóór ze aan de vaste spijze toe zijn. Ik moet wel anders, meer verhalend, minder dogmatisch, preken dan ik in Silverton deed, maar het is een prachtig werk. Voor mij bestaan geen kleurverschillen. Allen zijn Gods schepselen. En het is een grote vreugde, te zien hoe deze mensen aan je lippen hangen, als je in alle eenvoudigheid Gods Woord mag verkondigen, aldus ds. Wakker, die er geen behoefte meer aan heeft, naar Nederland terug te keren.

---------------------------------------------------------------------------------------

Tijdens de bijeenkomsten van de Geref. Oecumenische Synode komt men tussen de vele gedelegeerden en waarnemers uit alle windstreken natuurlijk ook Nederlanders of oud-Nederlanders tegen, die al vele jaren elders arbeiden, hetzij als immigranten in Zuid-Afrika, hetzij als zendingsmedewerkers e.d. Met enkelen van hen hadden wij gesprekken, die met enige tussenpozen worden gepubliceerd.

Wij noemen bijv. ds. C Jongeleen, in Nederland vroeger Hervormd, neef van de bekende Chr. Geref. predikant van die naam, en thans predikant van de Afrikaanstalige Presbyteriaanse gemeente van Kaapstad. Verder ds. B. A. van Donkersgoed, die namens de Geref. Zendingsbond uitgezonden is naar Kenya en daar aan de Bijbelschool van Platau verbonden is als hoofd en docent. Hij is in Kaapstad als waarnemer van de Hervormde Kerk van Oost-Afrika.

En tenslotte, en daar beginnen wij ditmaal mee, ds. T. Wakker, wiens naam velen zich nog zullen herinneren omdat hij destijds predikant van de Vrije Hervormde gemeente te IJsselmuiden was en later voorganger van de Oud Gereformeerde Kerk te Kampen met een deel van zijn gemeente naar Zuid-Afrika emigreerde.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen