IS EUROPA NOG CHRISTELIJK?

De laatste tyd komt hoe langrer hoe meer de term „post-christelijk tijdperk" voor in boeken en kranteartikelen. De auteurs bedoelen hiermee dat we in een tijd leven, waarin de overheersende invloed van de christelijke beschaving:, die eeuwen lang heeft geduurd, heeft afgedaan. Is dat waar?

Een poosje geleden stond er in het Italiaanse dagblad La Stampa een artikel over dit onderwerp. Omdat het hier eigenlijk geen theologische maar culturele vraagstukken betreft, gaan we niet in op de talrijke roomse ideeën, die u in het onderstaande uittreksel zult vinden.

Boven het artikel stond: „Als Europa nog christelijk was..." Hiermee haakte de redacteur in op een kort geleden verschenen boek van een zekere La Valle, dat tot titel droeg „Het Christelijke Europa". Deze La Valle was van mening dat men Europa nog wel degelijk een christelijk werelddeel kon noemen. La Stampa kwam tot de tegenovergestelde conclusie: Europa is niet christelijk meer. Hier volgen enige citaten uit het artikel.

„Een christelijk stempel draagt de Europese beschaving van tegenwoordig niet meer, ondanks het feit dat Raneiro La Valle in zijn laatste boek beweert van wel. Ik wil er hier de nadruk op leggen dat ik alleen spreek over Europa en dat er nog miljoenen echte christenen in ons werelddeel zijn.

Waarschijnlijk wordt het meningsverschil veroorzaakt doordat onze opvattingen over het wezen van het christendom uiteenlopen. La Valle meent dat het meest essentiële van de christelijke boodschap daarin bestaat dat het er niet op uit is om bekeerlingen te maken, maar dat het broederschap sticht op aarde, dat het, geen nieuwe orde schept, maar aan de bestaande orde een andere naam g.eeft en ze zo verandert, dat het geen redding brengt; maar deze voor ons onthult.

Is dat werkelijk het wezen van het christendom? De elementen die opgesomd worden door La Valle kunnen wij ook reeds terugvinden in de oude Griekse wijsbegeerte.

Maar het wezen van het christendom - ik weet hoe slecht het sommigen, zelfs priesters, bevalt als ik dit releveer en zij proberen er zo min mogelijk over te spreken bestaat in het geloof in het leven hiernamaals. Oit de Evangeliën kan men de hel niet schrappen. Al evenmin het woord dat Christus sprak tot de moordenaar dat hij dezelfde dag nog met Hem in het Paradijs zou zijn. Hij zei ook: „Zalig zijt ge, wanneer de mensen u zullen haten, u in de ban zullen doen, u zullen beledigen, en uw naam te schande zullen maken om de Zoon des Mensen, verblijdt u in die dag en weest vrolijk, omdat dan uw beloning groot zal zijn in de hemel". Hier spreekt Jezus niet zomaar van een gewone gevoelsovertuiging en evenmin van de komst van een Messiaans rijk, maar van het eeuwige leven.

Tegenstelling

Dat de slechte christenen die aan Gods geboden niet gehoorzaamden, altijd groter in aantal geweest zijn dan de goede, dat er in het teken van het kruis veel onrecht gebeurd is, dat is zeker. Maar de slechte, de zeer slechte wijze waarop het onderwijs van Christus in praktijk gebracht werd, nam niet weg dat zij die in Hem geloofden, vreesden voor de verdoemenis of hoopten op een beloning in het hiernamaals.

 De wereld is ontkerstend op het ogenblik dat zij geloof verloren heeft, een geloof dat nog meer bij sommigen voortleeft.

Als Europa christelijk was... Maar het spreken over een Europa dat vast en bidt, dat alle mensen liefheeft, dat armoede zou willen aanvaarden om volken te redden die niets hebben om te eten, is het oproepen van een beeld dat niet aan de werkelijkheid beantwoordt. Een christelijk Europa zou zijn ideeën over de wereld willen uitdragen. Christenen zijn altijd zeer actief geweest op het gebied van de zending. Sociologen en etnologen betitelen dit tegenwoordig smalend als het maken van proselieten.

Welnu, dit maken van proselieten is al bijna tweeduizend jaar één van de meest kenmerkende eigenschappen van het christendom, ondanks het feit dat La Valle dit ontkent, ondanks het feit dat het tegenwoordig netjes is de meest primitieve godsdiensten intact te laten, uit eerbied voor de veel geprezen stammencultuur.

Ik constateer alleen maar een feit, ik ga niet in op de kwestie of het christendom op waarheid berust of niet. De banden die onze maatschappij bijeenhouden, zijn puur economische groepsbelangen. Toen de christelijke leer in de 18e en 19e eeuw reeds zwaar bestreden werd, stelde het liberalisme er nog een eer in zich op te werpen als de verdediger van de christelijke moraal.

Ook dat tijdperk is voorbij. Dat kan men zien aan de stemmingen van de Verenigde Naties over Israël; de veroordelingen van dit land, de lafhartige onthoudingen van stemming, zouden ondenkbaar geweest zijn als de zogenaamde Uberale regeringen nog een heel klein beetje christelijke inspiratie overgehouden hadden, zoals vroeger".

Slot

Tot zover het voornaamste gedeelte van het artikel uit La Stampa. Er volgt nog een slot, waarin de redacteur zijn sceptische gedachten over de toekomst van christelijk Europa nader uitwerkt. Hij roert zelfs nog dé erfzonde aan en memoreert nog even dat in sommige christelijke kringen de nadruk gelegd wordt op de vele geroepenen en de weinige uitverkorenen.

Heeft dit artikel ook betekenis voor ons? Ik dacht van wel. Als men wat nauwkeurig leest, ziet men dat La Valle een modem rooms-katholiek is. Hij probeert de oude leer wat aan te passen bij de moderne beschaving. Op deze manier is hij niet echt modem en evenmin goed rooms. De liberale redacteur van- La Stampa is minder omzichtig. Hij grijpt terug op, het orthodoxe katholicisme en vindt dat een christen die niet aan een hemel en een hel gelooft, de naam christen eigenlijk niet waard is. Hier in Nederland is het al evenmin overbodig in protestantse kring zulke dingen te zeggen. Zoals bij de roomsen worden ook bij de protestanten de orthodoxen schaars. In God geloven, dat doen heel veel mensen. Maar in een hel?

Alles wel beschouwd, heeft het er veel van weg dat La Stampa gelijk heeft: de tijd van het christelijke Europa is voorbij. '

 Ver. Staten

 Nu stond er aan het begin van het lange citaat dat deze beschouwing alleen Europa gold. Terecht. Juist in deze tijd lezen we in alle kranten over de presidentsverkiezingen in de Verenigde Staten. Er is daar voor ons gevoel wat plotseling een serieuze kandidaat naar voren gekomen, Jimmy Carter. Deze man boekt in zijn campagne vooral veel successen doordat hij tegen iedereen zegt dat hij baptist is, veel in de Bijbel leest en 25 keer per dag tot God bidt. Dit alles bij wijze van referentie. Hij treft hiermee brede lagen van de bevolking.

Het is natuurlijk makkelijk het Amerikaans protestantisme terzijde te schuiven als oppervlakkig, als horizontalistisch. Het lijkt ook wel of in Amerika verschillende kandidaten een beroep op de Bijbel als het beste middel beschouwen om in het Witte Huis te komen. Toch schijnt het christendom daar nog een kracht te zijn die de beschaving van het land doortrekt. De Verenigde Staten leven nog vanuit een liberale traditie waarin veel christelijke elementen zijn opgenomen. Daarom stemmen zij in de Verenigde Naties ook voor Israël. Vrijwel als enige.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen