300 jaar Portugese synagoge

In de zeventiende eeuw werd de synagoge (snoge) opgezet door een groepje Joden afkomstig uit Portugal en Spanje, die in hun moederland aan de inquisitie waren ontkomen. Na enige omzwerving door Europa belandden zij in Amsterdam, van oudsher bekend vanwege de grote tolerantie van de bevolking. In het jaar van de inwijding van synagoge telde het kerkgenootschap 559 gezins-lidmaten, afstammelingen van de verdreven Joden, die nog geen 80 jaar daarvoor in Amsterdam aankwamen. Het was een soort buitenlandse kolonie met eigen scholen, instellingen, rederijkerskamers en zelfs een theater waar de nieuwste stukken uit Madrid werden opgevoerd.

Tegelijkertijd met de inwijding van de snoge breekt het gulden tijdperk aan. De inwijdingsplechtigheid geschiedt in tegenwoordigheid van burgemeester en schepenen van de stad Amsterdam. Spoedig wordt de snoge middelpunt van politici, handelaren en wetenschappers, en de buurt ten noorden van de snoge ontwikkelt zich tot een hechte jodengemeenschap.

De Pinto
Eén van de Joden, die uit het Iberische schiereiland naar de lage landen vlucht is Isaac de Pinto, een rijk bankier. Hij koopt in 1651 een huis aan de St. Anthoniesbreestraat, dat hij laat verbouwen en vorstelijk inricht. Het huis kreeg al spoedig de naam "het hof van de edele heer Pinto". „Zo rijk als De Pinto" is eeuwenlang een spreekwoord geweest, zichtbaar gemaakt in het huis aan de Breestraat.

De naam betekende meer dan rijkdom alleen. De „nieuwe christelijke" families uit Spanje en Portugal, die in het protestantse deel van Europa de weg terugvonden naar het Jodendom, onderhielden de traditie dat zij maatschappelijk en cultureel tot de toonaangevende kringen behoorden, en medeverantwoordelijk waren voor de openbare zaak in de landen waar zij zich vestigden. De De Pinto's hebben deze reputatie lange tijd hoog gehouden, met hun huis als middelpunt.

Ongeveer een eeuw geleden verloor het huis echter de woonbestemming en geraakte langzamerhand in verval. Dit verval werd versneld, toen na de Tweede wereldoorlog het grootste deel van de Joodse bevolking in de wijk rondom het De Pintohuis vernietigd was. Ook de Portugees-Israëlitische gemeente was danig uitgedund. De eens zo volle synagoge wordt tijdens de wekelijkse diensten nu nog maar door zo'n 70 Joden bezocht.

Toen de gemeente in 1953 het wederopbouwplan van de buurt bekend maakte, bleek dat het De Pintohuis plaats zou moeten maken voor een kantoorgebouw. Dit wekte de protesten van velen, die het uniek huis niet verloren wilden zien gaan. Zij hadden succes. Terwijl rondom de huizen werden afgebroken, bleef het De Pintohuis overeind staan, zij het in een deplorabele toestand.

In 1971 werd de stichting De Pinto opgericht, aanhakend bij de herinnering aan de historische betekenis van de Portugees- Joodse gemeenschap voor Amsterdam. Opzet van de stichting was om niet het ene bijzondere gebouw op zichzelf te restaureren, maar om het herstelwerk een functie te geven in en voor de buurt. Een passende bestemming werd gevonden door een openbare leeszaal in het huis te vestigen. Begin vorig jaar startte men met het herstel van het huis. Anderhalf jaar later was de verbouwing voltooid.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen