Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Het kort geding tegen de NVSH

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Het kort geding tegen de NVSH

4 minuten leestijd Arcering uitzetten

Om als eiser in een rechtsgeding te kunnen slagen moet men — op straffe van niet-ontvankelijkheid — recht op en belang bij zijn eis hebben. Bij het op zondag 31 oktober gehouden kort geding van de Stichting voor het ongeboren kind tegen de NVSH met de eis een verbod te verkrijgen om de voorgenomen uitzending via de beeldbuis van een abortus prorvocatus te doen doorgaan, deden zich eigenaardige moeilijkheden voor. Ken een groep particuliere burgers, die zich verenigt in een stichting ter bereiking van een bepaald doel, gelijk in dit geval, stellen recht te hebben op een verbod als werd geëist en voorts belang te hebben bij zulk een vordering?

De pleiter voor de eisende Stichting heeft deze moeilijkheid kennelijk wel aangevoeld; hij merkte immers onder meer op dat eigenlijk niet zijn cliënte doch het Openbaar Ministerie had moeten optreden. Het Openbaar Min.isterie is er toch om misdrijven te voorkomen en te vervolgen. Dit schijnt geen zaak van privaatrecht. Het Openbaar Ministerie vertctgenwoord'iigt de openbare orde, het aijgetmeen belang. Daarnoast Is er een regering die het beleid bepaalt. Dit beleid mag niet in strijd komen met de geldende wetten.

Onbetwistbaar is dat een uitzending als waarom het hier gaat, niet de strekking had om op verantwoorde wijze een medisch probleem aan de orde te stellen, doch om het misdrijf van abortus provocatus tegen de strafwet in te propageren. Het ging om beïnvloeding van de volksgeest in negatieve zin. Mej. dr. M. Klompé heeft op de valreep de NVSH de zendtijd ontnomen. Zij hsd haar die eerst ook verleend, zodat zij zich door die daad van ontnemtog niet kan schoonwassen. Het was dr. L. J. M. Beel, vice-voorzitter van de Raad van State die op klacht van de NVSH voorlopig Ijepaalde dat de zendtijd moest worden gecontinueerd. Wat hem daarbij geleid moge hebben, is onbegrijpelijk.

Nu alle overheidsinstanties falen doet zich het probleem voor hoe het algemeen belang bescherming kan vinden. Want het algemeen belang vordert zeer duidelijk dat uitzendingen van dien aard niet plaats vinden.

ACTIO POPULARIS

In het oude Rome werden de rechtsvorderingen die de burgers bij de rechter aanhangig konden maken onderscheiden in „actiones priivatae" en „actiones populares", d.w.z. rechtsvorderingen voor private rechten en die voor zaken, het gehele volk betreffende. Later, toen de Romeinse overheid zelf voor de openbare orde opkwam, door de ontwikkeling vanuit het primitieve stadium naar een goed geordend staatsbestel, geraakte deze actie in onbruik. In het Germaanse recht ziet men dezelfde ontwikkeling. Wie door een misdrijf als moord, mishandeling, diefstal e.d. was geschaad, moest zelf een proces instellen om de dader gestraft te krijgen. Karel de Grote heeft het hoog ontwikkelde Romeinse recht in zijn landen doen accepteren voor zover het niet al reeds was geaccepteerd en toen werden dergelijke daders van overheidswege vervolgd en gestraft wegens schending van de rijiksvrede, de openbare orde. De hoogheid van de staat gedoogt niet dat ontoelaatbare zaken geschieden en de staat moet zelf hiertegen waken.

Wie maakt zich nog zorgen om de hoogheid van de staat? Vandaar dat de velschillende staatslichaimen en instanties, als ministers. Baad van State, Openbaar Ministerie, niet volledig meer functioneren. En waar de staat faalt treedt het particulier Initiatief op. Het is niet toevallig dat zich knokploegen vormen ter bescherming van particuliere eigendommen nu de overheid haar grondwettelijke plicht in dit opzicht verzaakt. Uit diezelfde oorzaak moeten particulieren zich wel opmaken om te pogen datgene te doen dat de overheid nalaat: de openbare orde, de goede zeden, het openbaar fatsoen beschermen.

In 1958 overwoog de president der Haagse rechtbank dat de actio popularis geen onbekende figuur in ons rechtstgestel is, doch alleen daar toelaatbaar waar de wet deze uitdrukkelijk geeft: gevallen waarin een particulier ook voor andere belangen kan opkomen in rechten. Doch toen was er nog een goed functionerend openbaar gezag dat excessen als nu vertoond, niet zou hebben geduld. Er was geen behoefte aan een actio popularis buiten de gevallen waarin de wet haar uiidrukkelijk noemde. Nu is die behoefte er wel. En het recht dient zich aan te passen aan de maatschappelijke behoeften. Dit is ook reeds geschied omdat de Hoge Raad sedert 1963 recentelijke beslissingen kan vernietigen op grond van schending van het recht, voordien alleen op grond van schending van de wet. Het aannemen van het bestaan van een actio popularis levert nu geen wettelijke moeilijkheden meer op.

Dit is kennelijk ook het uitgangspunt geweest van de president van de Haagse rechtbank op zondag 31 oktober. Het was niet zo dat de Stichting voor het ongeboren kind niet-ontvankelijk verklaard werd omdat de wet een actie als door hen ingesteld niet zou toelaten; de eis leed schipbreuk op andere gronden. Ondanks het feit dat men deze procedure verloor, staat daar tegenover het winstpunt dat een Nederlandse rechter in beginsel een procedure ten behoeve van het algemeen belang toelaatbaar acht. Deze principiële beslissing betekent de noodzakelijke aanvulling van het vacuüm dat de verzakende uitvoerende macht in ons staatsbestel heeft laten ontstaan. Het beignsel is erkend. Aan het particulier initiatief de taak om de rechter in noodzakelijke gevallen in te schakelen.

Dit artikel werd u aangeboden door: Reformatorisch Dagblad

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 11 november 1971

Reformatorisch Dagblad | 6 Pagina's

Het kort geding tegen de NVSH

Bekijk de hele uitgave van donderdag 11 november 1971

Reformatorisch Dagblad | 6 Pagina's