Naar zelfstandigheid en samenwerking
Dr. E. Rhoodie: Het derde Afrika Boekbespreking
Ieder die wat dieper graaft in de achtergronden van het nieuws over Zuidelijk Afrika en vooral over de op dat subcontinent gelegen Republiek Zuid-Afrika, moet wel onder de indruk komen van het bijzonder eenzijdige karakter der voorlichting door pers en andere communicatie-media Zuidelijk Afrika wordt ons voorgesteld als een gebied dat zwaar gebukt gaai onder blank-Zuidafrikaanse aparlheidsterreur. schandelijke economische en geestelijke uitbuiting der niet-blanken en bruut Portugees kolonialisme. Door blanke onderdrukking gedwongen hebben zich "bevrijdingsbewegingen" gevormd en zouden de massa's der niet-blanke volken elke kans willen aangrijpen het gehate blanke juk van zich af te werpen. Bijna dagelijks kunnen we horen of lezen dat de situatie in Zuidelijk Afrika zeer explosief is en een rechtstreekse bedreiging van de wereldvrede.
Gedurende de onlangs afgesloten „vredesweek", georganiseerd door kerkelijke organisaties in ons land, bereikte de agitatie tegen ..gewelddadige blanke overheersing" een hoogtepunt. Dat anti-Zuid-Afrika-acties, uit linkse hoek afkomstige anti-Zuidelijk Afrika en anti-Zuid Afrika-acties, hun uitwerking op de openbare mening niet hebben gemist is verklaarbaar, omdat de Nederlandse publieke opinie zelve een wending naar links heeft gemaakt, maar evenzeer doordat een grondige en evenwichtige berichtgeving over Zuid-Afrika oor en hart van de bevolking doorgaans niet haalt.
Het gevolg is dat veel omtrent werkelijk belangrijke ontwikkelingen aldaar ons dreigt te ontgaan en het beeld dat wij hebben, in toenemende mate vervormt.
HET DERDE AFRIKA
Om verbetering te brengen, In augustus 1964 voorspelde de lain de geringe kennis van de politieke en economische gang van zaken in Zuidelijk-Afrika, heeft de voorlichtingsambtenaar dr. E. Rhoodie, tot voor kort Zuidafrikaans persattaché te Den Haag enkele jaren geleden een belangrijk boek geschreven, getiteld: „Hel Derde Afrika". De Nederlandse vertaling ervan kwam pas begin dit jaar gereed; één der redenen waarom het boekwerk tot op heden in ons land nog niet veel bekendheid verwierf. "Het Derde Afrika" is alleszins de moeite van het lezen en bestuderen waard. Niet alleen omdat het een geheel ander en meer geloofwaardig licht werpt op Zuidelijk Afrika, dan dal der neurotische Zuid-Afrika haters, die ons hun mening pogen voor te .schrijven, maar ook omdat men er conclusies uit kan trekken betreffende politieke en economische samenwerking in ons eigen werelddeel: Europa.
Met „Het Derde Afrika" bedoelt Rhoodie zijn eigen land de republiek Zuid-Afrika en de andere landen van het Zuidelijk Afrikaanse subcontinent, waarvan de economische en politieksirategische republiek steeds meer parallel gaan lopen. Rhotxlie constateert dat met de Republiek Zuid-Afrika als belangrijkste partner, in Zuidelijk Afrika verstrekkende internationale samenwerkingsvormen aan het groeien zijn, waarbinnen de politieke zelfstandigheid van de verschillende deelnemende nationale groeperingen gehandhaafd blijft of zelfs wordt versterkt.
Deze samenwerking geeft een enorme stimulans aan de bestrijding der armoede onder fiiet-blanken. De landen, die tot „Het Derde Afrika" behoren zijn zeer uiteenlopend van omvang en betekenis: Allereerst de voormalige Brit.se protectoraten Lesotho (geheel omsloten door Zuidafrikaans grondgebied), Swaziland en Botswana alsmede Zuid-West Afrika (eigenlijk een provincie van Zuid-Afrika), die reeds zeer nauwe economische banden met de republiek onderhouden. Verder de landen van de voormalige CentraalAfrikaan.se Federatie: Rhodesië. Malawi en Zambia. Rhcxlesië en Malawi sloten reeds omvangrijke handelsverdragen met Zuid-Afrika, terwijl Zambia zich door een politiek vijandige houding niet laat verleiden tot opheffing van voordelige economische contacten met de republiek. Tot „Het Derde Afrika" behoren eveneens de Portugese overzeese provincies Angola en Mozambique. Op velerlei terrein helpt Zuid-Afrika de regering van Portugal deze gebieden tot ontwikkeling te brengen. De republiek ZuidAfrika is reeds lang geïnteres-seerd geweest in economi.sche samenwerking tussen de landen van Zuidelijk Afrika Niet om eigen economische en politieke machtswellust te botvieren, zoals de beschuldiging veelal luidt, maar om te bouwen aan vrede, materiële welvaart en geestelijke welzijn in geheel Zuidelijk Afrika. Mede door economi,sche ontwikkeling van de zwarte volken binnen en buiten zijn grenzen, gepaard gaande aan herstel en stimulering van het recht tot politieke zelf beschikking, kan Zuid-Afrika een belangrijke bijdrage leveren tot de strijd tegen communistische invloeden, die vanuit Moskou en Peking; Zuidelijk Afrika binnendringen
GEMEENSCHAPPELIJKE MARKT
In augustus 1964 voorspelde, de later vernoorde Zuidafrikaanse premier dr. H. F. Verwoerd de stichting van een Zuidelijk Afrikaanse gemeenschappelijke markt. De voorgestelde markt zou alle landen van het Derde Afrika omvatten. Deze gedachte die toentertijd nog niet veel levensvatbaarheid scheen te hebben, is nu bezig gemeengoed te worden onder de leidende politici in Zuidelijk Afrika. Een eventuele Zuidelijk Afrikaanse gemeenschappelijke markt zal in belangrijke mate verschillen met het Europese economische eenheidsstreven. dat resulteerde in de Europese economische gemeenschappen. Terwijl het uiteindelijke doel van de Euromarkt ook politieke eenheid is, „streeft ZuidAfrika naar economische samenwerking als middel om het evenwicht te bewaren en de politieke onafhankelijkheid van alle staten in Zuidelijk Afrika zinvol te handhaven of te bereiken" (p 44).
Deze vergelijking met Europa is bijzonder waardevol en leerzaam voor de leidende politici in ons werelddeel. Zowel in het kader van de Europese economische gemeenschappen als daarbuiten komen steeds meer samenwerkingsvormen tot stand die de politieke zelfstandigheid der landen beperken. Volgens de mening van velen, ook die der Nederlandse regering, moet de nationale souvereiniteit van de landen zo spoedig mogelijk ondergeschikt worden gemaakt aan supranationale Europese organisaties. Zuidelijk Afrika en vooral de republiek Zuid-Afrika heeft echter ondervonden dat streven naar politieke éénword ina van uiteenlopende volken en nationale groeperingen op een mislukking uitloopt.
GESCHEIDEN ONTWIKKELING
Daarom is in Zuidelijk Afrika de weg ingeslagen naar economische samenwerking en politiek regionalisme. Dat het Zuid-Afrika ernst is met zijn wens tot politieke zelfstandigheid voor alle nationale groeperingen en volken blijkt onder meer uit het beleid van gescheiden ontwikkeling, dat binnenslands wordt gevoerd. De Zuidafrikaanse bevolking is multi-raciaal, doch vooral ook multi-nationaal van samenstellins. Naast de blanken leven er vele tientallen niet-blanke volken en nationale groepen.
Zuid-Afrika ziet zich geplaatst voor de enorme taak het nu nog geringe ontwikkelingspeil van de niet-blanken bevolking omhoog te brengen.
Het verwacht daarbij veel van herleving der nationale krachten, die door de Britse politiek van samensmelting der bevolkingsgroepen dreigden te verdwijnen. Elk volk binnen de Zuidafrikaanse grenzen heeft recht op de ontplooiing van eigen nationale krachten en op een eigen nationale identiteit.
Zuid-Afrika wordt dikwijls heftig bekritiseerd omdat het aan zijn «nietblanke bevolking geen volwaardig stemrecht verleent. Rhoodie dient als volgt van repliek: „De één-man-één-stem-oplossing voor Zuid-Afrika, volgens de opvatting dat alle mensen gelijk zijn, wordt krachtig bepleit door onwetende redactionele commentatoren en nagebauwd door leiders van nog maar kort geleden onafhankelijk geworden staten. Zelfs het algemene geloof in de biologische en psychologische gelijkheid van mensen, rassen en volkeren, is op wetenschappelijk niveau beroemde geleerden betwist.
Men schijnt zich in het geheel niet bewust te zijn van het feit dat de vraagstukken die voortvloeien uit een veelheid van rassen en nationaliteiten, zoals die in het Derde Afrika bestaat. ook zouden kunnen worden opgelost door andere, zij het theoretisch minder eenvoudige methodes.
De vrijzinnige gelijkheidsleer van machtige politieke personen en krachten, poneert dat vijfduizend Bosjesmannen in de wildernis van de Kalahari-woestijn gelijk zijn aan vijfduizend studenten aan de Amsterdamse universiteit. Men stelt dat aan de wensen van de meerderheid onder alle omstandigheden moet worden tegemoetgekomen, onafhankelijk van haar vermogen om onderscheid ie maken tussen politiek goed en kwaad en onafhankelijk van haar gemis aan de meest fundamentele eis lot stemrecht: geletterdheid. Deze opvatting staat bekend als: „nieuwe menselijkheid" (p. 37),
Omdat wij in Europa niet meer worstelen met de ontwikkelingsproblemen, zoals die in het huidige Afrika bestaan, spreekt de ongelijkheid die kan bestaan tussen mensen, ons niet zo zeer aan. Niettemin zijn ook de volkeren van Europa zeer verschillend. Europese leidslieden die in hun blind politiek eenheidsstreven de neiging hebben dit te vergeten, zouden van het Zuidafrikaanse regeringsbe. leid en van Rhoodic's boek veel kunnen leren.
Dr. E. Rhoodie: Het Derde Afrika: Buijten en Schipperheijn, Amsterdam, 1971; prijs ƒ 15,90.
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van zaterdag 9 oktober 1971
Reformatorisch Dagblad | 14 Pagina's
Bekijk de hele uitgave van zaterdag 9 oktober 1971
Reformatorisch Dagblad | 14 Pagina's