Het protestantisme in Frankrijk

Tienduizenden Nederlanders trekken elk jaar met vakantie naar Frankrijk. Daar zijn ook vele protestantse christenen onder. Velen hebben echter nauwelijks weet van het kerkelijk leven in Frankrijk en van het Protestantisme in dit grote land.

Frankrijk is op de Sovjet Unie na het grootste land van Europa en telt 53 miljoen inwoners. Daarvan zijn er ca. een half miljoen protestant. Dat is minder dan 1%. Van deze protestanten is ongeveer 10 ä 20% min of meer meelevend. 37% van de franse protestanten leest nooit de Bijbel en onderzoek heeft aangetoond dat ± 35% zelden of nooit bidt. Er zijn in Frankrijk tweemaal zoveel moslims als protestanten: ongeveer 1 miljoen.

De secularisatie heeft, mede door de vervolgingen van de Hugenoten (vele tienduizenden werden vermoord of vluchtten het land uit), het daarop volgende rationalisme en modernisme, en de franse revolutie, hard toegeslagen. Ook de rooms-katholieke kerk in Frankrijk is grotendeels geseculariseerd. Het overgrote deel van Frankrijk is nauwelijks religieus.

Geschiedenis

De geschiedenis van de hervormde kerk in Frankrijk begint in 1559. In dat jaar kwam de eerste Nationale Synode in Parijs bijeen. In 1571 werd de geloofsbelijdenis van La Rochelle opgesteld, te vergelijken met de Nederlandse Geloofsbelijdenis. De kerk kreeg een presbyteriale-synodale kerkorde. Het edict van Nantes (1598) verleende vrijheid van godsdienst. In 1685 werd dit edict ingetrokken. In de hevige vervolgingen kwamen meer dan 30.000 protestanten om, later gevolgd door nog eens duizenden. Meer dan 200.000 protestanten namen de wijk naar Nederland, Engeland, Zwitserland, Amerika of Zuid-Afrika.

Na de franse revolutie werd het protestantisme weer erkend (1815). Inmiddels was er echter van het erfgoed van de Reformatie weinig overgebleven. Het rationalisme beheerste veler theologie. De staat had een groot aandeel in de regering van de kerk en stelde de bestuurders van de plaatselijke kerken aan. In 1872 kwam een wending. De synode nam een verklaring aan, die verwees naar de Geloofsbelijdenis van La Rochelle en de andere reformatorische belijdenisgeschriften, waarin de onfeilbaarheid van de Heilige Schrift en de zaligheid door het geloof in Christusalleen beleden werd.

In 1905 volgde een nieuwe wending: De 'Wet op de scheiding van kerk en staat' eiste van de franse protestanten de plaatselijke gemeenten in te richten als 'geestelijke verenigingen". Een meerderheid bleef trouw aan de synode van 1872 en vormde de Union Nationale des Églises Réformées Évangéliques (Nationale Unie van geref. evangelische kerken). Anderen behielden de naam Églises Réformées. In 1938 kwam het tot een samengaan van de Églises Réformées, enkele Methodistenkerken en vrije kerken en een gedeelte van de gemeenten van de Union Nationale des Églises Réformées Évangéliques tot de 'Nationale Unie van geestelijke verenigingen van de hervormde kerk van Frankrijk', de huidige Église Réformée de France (E.R.F.). Dit samengaan berustte op een compromis: er was geen binding aan de belijdenis der Reformatie. Een dertigtal gemeenten en predikanten ging daarom niet met de nieuwe kerkfusie mee en vormde de Union des Églises Réformées Évangéliques Indépendantes (E.R.E.I., Unie van onafhankelijke geref. evangelische kerken). Daarnaast bleef nog een aantal onafhankelijke, voor het merendeel Baj^tisten-, gemeenten apart staan, evenals enkele Églises Évangéliques die te vergelijken zijn met de Pinkstergemeenten in ons land.

Église Réformée de France (E.R.F)

Deze kerk, in zeker opzicht te vergelijken met de Ned. Hervormde Kerk, is de grootste protestantse kerk in Frankrijk. Ze kent rechtzinnige en vrijzinnige predikanten en telt ± 300.000 leden. De predikanten worden rechtstreeks benoemd door de nationale synode voor een periode van zeven jaar. Er is geen binding aan de belijdenis. Door de regering is bepaald (wet van 1905), dat de kerken 'associations cultuelles' (geestelijke verenigingen) zijn en in overeenstemming daarmee moeten worden ingericht. Wat in onze protestantse kerken een kerkeraad is heeft daarom in de franse kerk het karakter van een 'verenigingsbestuur', waarin mannen en vrouwen zitting hebben. Het is door de franse wet niet toegestaan scheiding tussen mannen en vrouwen aan te brengen. Dit geldt voor alle kerken, ook voor de E.R.E.1. Het is voor de Fransman daarom moeilijk te zeggen wat een ambtsdrager is. Op de keper beschouwd zijn alleen de predikanten ambtsdragers. Vandaar dat op een ouderlingen-conferentie in Aix-en-Provence een van de thema's was: 'Wat is een ouderling?'

De E.R.F. maakt een moeilijke tijd door. Het libera- Hsme binnen deze kerk is groot. In 15 jaar tijds werden zeven kerkgebouwen in en rond Parijs gesloten. Talloze gemeenten zijn vakant en zeer klein. De financiële situatie is slecht. Een klein aantal predikanten en gelovigen blijft in deze situatie trouw.

Églises Réformées Évangéliques Indépendantes (E.R.E.I.)

Deze ontstond dus in 1938 (synode te St. Jean-du- Gard) omdat men, daar de E.R.F. geen binding aan de belijdenis wilde, bij de kerkfusie apart bleef staan. De E.R.E.I. is een duidelijk gereformeerde kerk. Van de predikanten wordt persoonlijke en onvoorwaardelijke instemming verwacht met de Geloofsbelijdenis van La Rochelle, evenals met de andere belijdenisgeschriften der Reformatie (o.a. Heid. Catechismus, Westminster Confessie, Dordtse Leerregels). Het woord 'évangéliques' heeft niet de betekenis van wat in ons land 'evangelisch' heet, maar betekent, evenals dat bijvoorbeeld in Duitsland het geval is, niét-roomskatholiek, dus: protestant. Het woord 'indépendante' heeft niet te maken met 'independentisme' (dat wil men tot geen prijs!), maar betekent: onafhankelijk, in de zin van dat men niet is meegegaan met de fusie van 1938. De struktuur van de E.R.E.I. is presbyteriaalsynodaal. Men kent zeer beslist de kinderdoop, ook al zijn er wat baptistische invloeden.

De E.R.E.I. is een kleine kerk met een 50-tal gemeenten en ca. 25 predikanten. E.R.E.l.-gemeenten vindt men vooral in het zuiden van Frankrijk (o.a. de Cevennen, met in Anduze het grootste kerkgebouw) en in en rond Parijs. Het aantal leden is ongeveer 15.000.

Aix-en-Provence

Voor de opleiding van haar predikanten opende de E.R.E.I. in 1940 de 'Vrije Protestantse Theologische Faculteit' (Faculté Libre de Théologie Protestante) in Aix-en-Provence. Na enige moeilijke jaren moest de faculteit sluiten. In 1974 werd ze echter heropend, met als grondslag de belijdenissen van de Reformatie, in het bijzonder de Geloofsbelijdenis van La Rochelle en de Heid. Catechismus. Hier studeren de toekomstige predikanten van de E.R.E.L en calvinistische studenten die predikant willen worden in de E.R.F. Deze laatsten moeten echter nog het Theologische Instituut in Montpellier doorlopen, voor zij als predikant van de E.R.F. worden aanvaard.

De faculteit van Aix-en-Provence draagt veel bij tot de opbloei van het Calvinisme in Frankrijk. Zeven hoogleraren van gereformeerde beginselen zijn aan de faculteit verbonden. Momenteel zijn er ca. 70 studenten. Gastdocent was o.a. Dr. H. Bout (Ned. Herv.) en is Prof. J. Douma. Studenten komen uit vrijwel de gehele franstalige wereld: Frankrijk, Zwitserland, België, afrikaanse landen. Sinds 1984 organiseert de faculteit ook lezingen-cyclussen (seminars) in Parijs, waaraan ca. 25 studenten en belangstellenden deelnemen.

Association de Chrétiens Réformées Confessants (A.C.R.C.)

In 1979 kwam het tot de oprichting van de A.C.R.C. (Vereniging van gereformeerde belijdende christenen), met als doel te komen tot een opwekking van het geref. leven in Frankrijk, verdieping van de kennis van de reformatorische beginselen en het onderhouden van onderlinge kontakten tot wederzijdse bemoediging, stimulering en verdieping. De leden komen zowel uit de E.R.E.I. als uit de E.R.F. Het aantal leden is momenteel ongeveer 90, waaronder een tiental predikanten. Kontakten zijn er o.a. met de Geref. Bond in de Ned. Herv. Kerk. Men wil ook komen tot verspreiding van reformatorische lectuur in de franstalige wereld en tot stimulering van het lezen en bestuderen daarvan. Drie a vier keer per jaar verschijnen kleine uitgaven (10-20 pagina's), zoals 'Oproep tot opwekking en hervorming van de kerk van Jezus Christus' en 'De kerk van Jezus Christus luistert naar Gods Woord'.

De pastorale van Dijon

Op initiatief van Ds. Olyott van de Église Évangélique Baptiste te Lausanne (Zwitserland) is er sinds enkele jaren een jaarlijkse ontmoeting van predikanten, studenten en theologisch geïnteresseerden, de zgn. Pastorale van Dijon. Deze driedaagse conferentie wordt elk jaar in de week na Pasen gehouden in de prachtige oude Abdij van La Bussière, ca. 30 km van Dijon. Als grondslag gelden de Dordtse Leerregels. Doel is: bemoediging van hen die arbeiden in de dienst des Heren, iets wat zeer nodig en gewenst is omdat vele predikanten een eenzaam bestaan leiden: zij wonen zeer geïsoleerd, hebben aan hun kerkeraden niet wat in ons land een kerkeraad voor zijn predikant kan betekenen, en stuiten dikwijls op vele problemen. Zo wordt dit jaar de 4e Pastorale gehouden. Onderwerpen zijn o.a. 'De zekerheid van het geloof', 'Christelijk geloof, marxisme en de theologie van de bevrijding', 'Bijbelse zielszorg', 'Schepping en evolutie', 'Charles Spurgeon'. Het aantal deelnemers was vorig jaar 30. Dit jaar zullen ook een tiental predikanten en studenten uit Nederland deelnemen.

Kontakten met Nederland

De franse kerk heeft grote behoefte aan steun uit andere landen, iets wat de gehele franstalige wereld geldt. Daarom zijn er kontakten met kerken in Amerika, Engeland, Ierland en Schotland. In ons land is een comité 'Vrienden van Aix', dat steun verleent aan de Theologische Faculteit te Aix-en- Provence, die zich financieel geheel zelfstandig moet zien te redden.

In de Christ. Geref. en Ned. Geref. Kerken werd in 1986 de 'Stichting Steun Gereformeerde Kerken in Frankrijk' opgericht, met als doel het geven van financiële steun aan de kerken van de E.R.E.I., waarmee zowel de Christ. Geref. Kerken als de Ned. Geref. Kerken banden hebben.

In de Ned. Herv. Kerk ontstond in de kring van de Ger. Bond het 'Comité d'Entraide Chrétienne Réformée' (Comité tot christelijke handreiking). In juni 1986 kwam het tot heruitgave van de Heid. Catechismus in de franse taal. De Heid. Catechismus was sinds vele jaren niet meer in het frans herdrukt. Twee jaar later kwam het tot uitgave van de Geloofsbelijdenis van La Rochelle en van de Dordtse Leerregels. Deze boekjes, vooral de Heidelbergse Catechismus, zijn door het Comité op grote schaal gratis verspreid onder predikanten, voorgangers en studenten in vrijwel de gehele franstalige wereld. Het Comité bereidt in nauw overleg met de A.C.R.C. nieuwe uitgaven voor. Theologische studenten uit de kring van de Ger. Bond brachten in 1985 een bezoek aan Frankrijk om te onderzoeken welke mogelijkheden er zijn om de franse kerk daadwerkelijk (bijvoorbeeld door het beschikbaar stellen van kandidaten of predikanten uit Nederland) te helpen. Enkele jongeren maakten in de zomervakantie deel uit van de leiding van jongerenkampen, hetgeen geen gemakkelijke taak is omdat de staat een grote inbreng in deze kampen heeft en het zaak is een positieve christelijke inbreng te hebben.

Zendingsland

Frankrijk is zendingsland. Dichtbij de deur! De kleine franse kerken, met soms enkele tientallen kerkgangers per zondag, staan voor grote financiële zorgen. De franse volksaard is anders dan de hollandse. De secretaris van de E.R.E.I. zei eens, dat de franse volksaard volstrekt niet open ligt voor de gereformeerde prediking. Bovendien is het moeilijk om in de franse kerk aan toerusting te doen, omdat de fransen pas om acht uur 's avonds eten, zodat er geen avonden beschikbaar zijn. De gemeenten zijn dikwijls erg geïsoleerd en liggen ver van elkaar. Kerkelijke trouw vindt men maar bij zeer weinigen. Avonddiensten worden niet gehouden, waardoor er geen catechismusprediking is. De meeste franse protestanten behoren tot de zeer eenvoudigen. Toch is er een sterk besef om het evangelie uit te dragen.

Frankrijk is het geboorteland van Calvijn. Het is goed als nederlandse christenen, die met vakantie in Frankrijk zijn, de franse kerk bezoeken. Individuele kontakten zijn voor de franse christenen erg belangrijk. Het is tot bemoediging van de franse kerk als christenen uit Nederland, ook al verstaan ze de franse taal moeilijk, in hun erediensten te komen. Soms is er maar een handvol mensen. Maar ze willen leven naar de beginselen van de Reformatie.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen