KLEINE KRONIEK

Gesprek met ds. mr. J. Haeck

In 'Kerkelijk Magazijn' (red. N. Scheps) van juni 1986 stond een uitvoerig interview met de nieuwe secretaris voor Algemene zaken in de Ned. Herv. Kerk, de op 14 mei j.1. bevestigde ds. mr. J. Haeck. Als opschrift zette Scheps boven dit interview een uitspraak van ds. Haeck: Ik wil geworteld zijn in het klassieke gereformeerde belijden. Scheps ondervraagt ds. Haeck nogal uitvoerig over zijn afkomst uit de Gereformeerde Gemeenten. Ook zijn relatie tot de Gereformeerde Bond komt aan de orde. Tucht cn Samen op Weg komen ter sprake. Ik wil uit dit gesprek een fragment lichten waarin de visie van ds. Haeck aan de orde komt op de nucleaire bewapening. Hij licht zijn indertijd nogal ophef veroorzakende keus als volgt toe:

„U hebt bezwaren tegen de atoomwapens. Zou men u dus een atoompacifist kunnen noemen?

Ik wil geen pacifist en dus ook geen atoompacifist zijn. Maar de huidige wapensystemen zijn zo demonisch dat je je afvraagt of daarop ook nog maar enigszins Romeinen 13 kan worden toegepast: het 'zwaard' van de overheid. Moet de kerk niet zeggen dat hier grenzen worden overschreden waarvan God niet wil dat ze overschreden worden? Dit demonische systeem is zonde voor God. Op dit moment is uitbreiding van het kernwapcnarsenaal in Nederland niet relevant. Nederland zou als klein land misschien de eerste stap kunnen zetten tot eenzijdige vermindering van de atoomwapens om de spiraal van geweld te doorbreken en te komen tot een tweezijdige ontwapening. Ik heb nooit gepleit voor een totale eenzijdige ontwapening van Nederland.

U hebt wel bezwaren tegen de plaatsing van de kruisraketten?

Ik meende er als christen tegen te moeten zijn. Op grond van een legitieme bijbelse invalshoek vind ik dat plaatsing niet relevant is: strategisch niet en politiek niet. In dit stadium van dc gecompliceerdheid van onze geschiedenis na de tweede wereldoorlog lijkt het mij dat wij deze wapens niet moeten plaatsen. Dat wil niet zeggen dat ik mij geheel kan vinden in het standpunt van het IKV. Ik vind het geestelijke aspect, de geestelijke achtergrond van de problematiek, belangrijker dan de kcrnwapenproblematick. We hebben hier te doen met een uiting van een diepe culturele crisis. Onze cultuur heeft de wortel doorgesneden waarmee ze gegrond was in het christendom. We endervinden nu de gevolgen van een situatie waarin we in ons volk de normen van het Woord van God niet meer laten functioneren. Ik ben er diep van overtuigd dat een volk dat niet meer dc normen van Gods Woord hoog houdt, uiteindelijk in de chaos terecht komt. Overigens is het ook strategisch en politiek niet noodzakelijk op dit moment in Nederland wapensystemen tc plaat 1 - sen die van een verreikende invloed zijn op de hele situatie van de machtsblokken. Ook in NATOverband zie ik dat niet. Ik heb er nooit voor gepleit dat Nederland de NATO zou verlaten. Verder is de kernbewapening zeer verbonden met de economische en politieke belangen van de machtsblokken in deze wereld.

Ik wil nog wel graag onderstrepen dat mijn bezwaren tegen de nucleaire bewapening mede voortkomen uit een ernstige verontrusting over het demonische aspect dat daarin tot uiting komt.

Wat vindt u van het argument dat men door af te zien van atoomwapens de kans loopt dat hier een demonische dictatuur — in dit geval het communisme — een kans krijgt?

Het communisme en het kapitalistisch-liberalisme zijn takken van dczelfe stam. Natuurlijk ben ik beducht voor een communistische overheersing. De demonie daarvan wil ik graag erkennen. Ik hoop dat we dit gevaar blijven zien. Maar met de nieuwe kruisvluchtwapens kun je dc demonie van een ideologie niet keren. Dat is een geestelijk gevaar. Dat kun je niet bestrijden met wapensystemen die een collectieve zelfmoord voor de hele wereld betekenen.

Het gaat niet om de tegenstelling tussen kapitalisme en communisme, maar om die tussen democratie en dictatuur.

We moeten er wel voor oppassen dat we de demonie alleen maar in de tegenstander en niet in onszelf zien. Ik ben er diep van overtuigd dat de mens geneigd is tot alle kwaad. Dat geldt van de mensen in Rusland, van de mensen in Amerika en ook van de mensen in Europa. Het gaat om meer dan een tegenstelling tussen dictatuur en vrijheid. Dictaturen komen niet alleen in het oosten voor, maar ook in het westen. Een zeer fundamentele zaak die daarmee verband houdt, is de noord-zuid-problematiek, dc verhouding tussen rijke en arme landen.

Ik ben ook wel zo reëel dat ik weet dat wij deze

wapensystemen niet meer uit de wereld kunnen helpen en dat er ook geen heilstaat op aarde komt, ook niet wanneer wij de kernwapens uit Nederland of uit Europa verwijderen. Je zou de problematiek van de kernwapens veel meer en veel intenser moeten koppelen aan het klassieke belijden van de kerk en aan een nieuwe doordenking van de eschatologische vragen die daar bij in het geding zijn. Wat zal de toekomst zijn? Wat is de christelijke toekomstverwachting? Wat is het bijbelse verwachtingspatroon voor deze aarde en zo ook voor ons land en voor ons volk? Dat ontslaat ons overigens niet van de verantwoordelijkheid om er voor te zorgen dat we de schepping bouwen en bewaren. We mogen niet zeggen: we zien wel waar het schip strandt, wij zijn toch behouden. Wij moeten ons afvragen of wij in ons zogenaamde vrije westen al niet zozeer volstrekt geseculariseerd denken dat de christelijke gemeente zowel in een liberalistisch-kapita-Iistisch systeem als in een communistisch stelsel uiteindelijk niet meer de ruimte heeft om ook echt vrij te zijn. Ook in onze westerse samenleving wordt dc rol van de kerk aanmerkelijk teruggedrongen. Het duurt in een liberaal systeem alleen wat langer dan in een communistisch stelsel. Maar uiteindelijk wordt de kerk van Jezus Christus de kerk onder de druk 'de vrouw in de woestijn'.

Geen koninkrijkstheologie

Ziet u in Nederland al zo'n ontwikkeling? Dat is moeilijk te zeggen. Maar ik zie wel dingen waardoor de humaniteit op het spel komt te staan. Denkt u maar aan abortus en euthanasie. Ik sta geen koninkrijkstheologie voor die op enige wijze het Rijk van God hier gestalte meent te kunnen geven. Ik ben niet van mening dat het door onze inspanningen wel terechtkomt. Integendeel. Maar we hebben wel de opdracht een zout en een licht te zijn. Maar dan moet het zout het potje uit. We hebben de taak en de roeping om bezig tc zijn in deze wereld, om deze wereld tot aan dc wederkomst van Christus zo leefbaar mogelijk te houden en om ons in deze wereld als gasten en vreemdelingen te gedragen met de blik naar het koninkrijk van God. We weten dat dat koninkrijk alleen komt als Zijn genadige gave en niet dank zij onze prestaties. Ik weet vanuit de Heilige Schrift dat er van de rechtvaardigen gezegd wordt dat hun werken hen na volgen.

We dragen ze nooit voor ons uit cn we kunnen nooit zeggen: Kijk eens. dat hebben wij allemaal gedaan. Het gaat misschien de ene keer om een beker koud water of een bezoek in de gevangenis en de andere keer om bepaalde activiteiten in vredesbewegingen, maar wij moeten niet de illusie hebben dat dc vrede cn de gerechtigheid op aarde gevestigd worden door onze inspanningen. Wanneer die losgemaakt worden van de vrede die in Jezus Christus is en alle verstand te boven gaat, hebben zij geen duurzaam effect. Maar die vrede heeft heel concrete aspecten met betrekking tot deze aarde, waar het kruis heeft gestaan cn het verzoenende bloed is gevloeid.

Overigens sta ik op het standpunt dat je je van je verantwoordelijkheid niet kunt afmaken door niet mee te doen. Je blijft als burger en als lid van de kerk verantwoordelijkheid dragen voor alle aspecten van die samenleving. Ik zou die verantwoordelijkheid ontgaan, als ik zou zeggen: ik ben atoompacifist. Maar dat neemt niet weg dat ik grote moeite met de atoombewapening heb. In die atoombewapening kun je een exponent zien van een ontwikkeling los van God. waarbij wij menen dat wij los van God een stuk vrijheid en vrede kunnen beleven met behulp van de atoomwapens. Dat zou het nalopen van een afgodisch systeem zijn.

Elk militair systeem kan afgodisch worden, alle wapenen zijn demonisch.

Ja, maar hier is sprake van een schaalvergroting kwalitatief cn kwantitatief, die ontoelaatbaar is. Met het gebruik van atoomwapens hebben we een kwalitatieve grens overschreden. In de gebrokenheid van deze bedeling hebben we er rekening mee te houden dat deze wapens er zijn, dat de kennis er is en dat je die zeker ook niet meer de wereld uit krijgt. We moeten ernaar streven een zo gering mogelijk arsenaal te hebben en een bepaalde stabiliteit daarin te bereiken. Maar de ontwikkeling is nu alleen maar gegaan van meer naar nog meer. Nu hebben we een onvoorstelbare hoeveelheid, waardoor de wereld vele malen vernietigd kan worden. Hoeveel megatonnen zijn er al niet per wereldbewoner. Genoeg moet genoeg zijn."

Tot zover uit het gesprek met ds. Hack. We wensen de nieuwe secretaris algemene zaken veel wijsheid en kracht toe bij zijn arbeid ten bate van onze kerk.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen