KLEINE KRONIEK

Moord is moord

Een aantal weken geleden stond in het juridische tijdschrift „Delikt en Delinkwent" een fel artikel contra euthanasie van prof. dr. C. I. Dessaur (onder de naam Andreas Burnier ook bekend als romanschrijfster). In 'De Volkskrant' van 14 januari werden enkele fragmenten uit dit inmiddels geruchtmakende vraaggesprek gelicht. Vorige weck waren er de debatten in de Tweede Kamer. Links en progressief Nederland lijkt geen rust te hebben eer euthanasie wettelijk geregeld is. Prof. Desseaur schrijft absoluut niet vanuit christelijk standpunt. Toch is haar taal heel duidelijk. „Hoewel Nederland zich formeel van het Duitse juk heeft bevrijd (of beter: is bevrijd, dankzij de inspanning der Amerikanen cum suis, ter ener zijde en der Russen cum suis ter anderer zijde) blijkt het gif der nationaal-socialistische ideologie toch diep in ons collectieve bewustzijn te zijn doorgedrongen. Veertig jaar na Hitier en zijn eugenetica is 't geenszins gemakkelijk voor tegenstanders van (universele) abortus en (vanzelfsprekende) actieve euthanasie uit te leggen wat hun bezwaren zijn tegen de engeltjesmakers of de do-gooders die met injectienaald en spuit maar al te gaarne hun medemensen uit het aardse lijden willen verlossen, aldus prof. Dessaur.

We citeren haar verder als volgt:

Jn uw artikel in „Delikt en delinkwent" maakt u geen onderscheid tussen vrijwillige euthanasie — ivaarbij de arts dus steunt op een door de patiënt getekende verklaring — en euthanasie waarby degene die de injectiespuit hanteert niet handelt volgens de uitdrukkelijke wil van de zieke man of i'rouiv die op deze manier sterft. Vrijtvilligheid is punt één in de redenering van alle integere pleitbezorgers voor een ^'erniemving van de wet.

„Ik heb buitengewoon weinig vertrouwen in de term vrijwilligheid. Mensen die oud en ziek en afhankelijk zijn beschouwen zichzelf op het ogenblik als lastig. Zij hebben vaak het idee dat ze hun kinderen tot last zijn, dat ze de medici tot last zijn en uit een soort misplaatste beleefdheid zouden ze „vrijwillige" euthanasie kunnen vragen. Verder kan er de nodige druk komen, vooral bij demente bejaarden van de familie — die op de erfenis zit te wachten of moe wordt van ai het ziekenhuisbezoek — en vanuit de medische wereld omdat men het bed graag vrij wil hebben. Er zal zeker in sommige gevallen sprake zijn van vrijwiligheid, maar je kunt op geen enkele manier garanderen dat de zogenaamde vrijwilligheid werkelijk vrijwilligheid is. Waar ik bang voor ben is dar met hetgeen men nu in de wet probeert te regelen, in feite de deur op een kier wordt gezet voor wat in feite helemaal geen vrijwillige euthanasie is maar wel zo genoemd zal worden."

— Euthanasie is lange tijd onbespreekbaar geweest door wat in de kampen in Hitler-Duitsland gebeurd is. Nu, na veertig jaar, het taboe van het begrip af is en de discussie over een zo veilig mogelijke wetgeving gaande is, stelt u degenen die pleiten voor die tvetgeving gelyk aan de naziideologen. Is dat niet al te grof geschut.^

., 0p het ogenblik wordt er alleen nog gesproken over terminale patiënten, maar de discussie is al aan de gang over mensen die bijvoorbeeld langdurig dement zijn — nu is iemand die langdurig dement is meestal meer een kwelling voor de omgeving dan voor zichzelf — en door dit op deze manier te expliciteren zet je de deur open om stapsgewijs verder te gaan. Men begint met mensen die in de ternMnale fase zijn en die vrijwillige

euthanasie begeren, via de hand van een ander, en het zal zeker voortdurend opschuiven zoals alles voortdurend opschuift wat via de wet mogelijk wordt gemaakt. Mijn standpunt is dat je de strafwet heel strak moet houden — gewoon zeggen: moord is moord en dat mag niet — en in het beperkte aantal gevallen waarin actieve euthanasie gepleegd moet worden door iemand uit de medische wereld zou ik graag willen dat de medicus zich voor de rechter moet verantwoorden. Die kan dan rekening houden met de persoon van de dader en bijzondere omstandigheden en op die manier voorkom je dat de zaak afglijdt. Door het algemeen te stellen, bouw je de mogelijkheid tot afglijden bij voorbaat in".

Cri de coeur

— Wat beoogt u met dit felle artikel?

„Het is een cri de coeur. Ik vrees dat we in een soort samenleving en cultuur terechtgekomen zijn waarin een wetgeving als deze in Nederland niet meer is tegen te houden. Ik heb heel hard geroepen, daar ben ik me van bewust, om gehoord te worden. De stemmen van de tegenstanders zijn tot dusverre absoluut niet serieus genomen. Er is een enorme sociale druk, zeker in progressieve

kringen, om vóór de legalisering van actieve euthanasie te zijn. Ik geloof dat het van belang is om wanneer je vreest dat hele kwalijke ontwikkelingen niet meer tot staan gebracht kunnen worden — en ik ben bang dat dit hier het geval is — dat er dan enkelingen zijn die hun stem verheffen om te zeggen: dit is aan de gang. Het is duidelijk dat degenen die er vóór zijn in hun eigen bewustzijn van de beste bedoelingen bezield zijn. Maar ik waarschuw: ik heb jullie gezien en als jullie hiermee doorgaan dan zijn de volgende stappen dat en dat. Er stond een bijzonder aardig stukje in de bescheurkalender, van Van Kooten en De Bie. die hebben het over euthanasie op duffe dertigers: al over de dertig en dat zit maar in een stoel voor de video, daar komt niks meer uit, het wordt tijd dat daar eens euthanastie op gepleegd wordt. Ik weet wel dat dit gechargeerd is, maar op die glijbaan komen we te zitten. Ik weet niet hoe het in andere landen is, maar volgens mij is het in geen land zo van de gekken als in Nederland."

Tot zover prof. Dessaur. Daar plaatste in 'Evangelisch Commentaar' van 7 februari 1986 prof. dr. J. T. Bakker de volgende kanttekeningen bij. Ik neem het eerste deel ervan hier over.

Mensen zijn geen dingen

Prof. dr. J. T. Bakker:

„Een paar weken geleden gooide de Nijmeegse criminologe, professor Dessaur, keihard een s in de vijver van de discussies over euthanasie. op dat moment waren, ook al zit de zaak velen hoog, de emoties niet zo hoog opgelopen. Toen publiceerde zij een artikel: 'de zelfmoord op zie ken en bejaarden', waarin abortus en euthanasie regelrecht gekoppeld ivorden aan de praktijk van de nazi's.

'Veertig jaar na Hitier en zijn eugenetica blijkt het gif der nationaal-socialistische ideologie diep in ons collectieve bewustzijn te zijn doorgedrongen.' Geen woord is haar te scherp om haar verontwaardiging lucht te geven. Keer op keer klinkt het 'uitroeien', 'engeltjesmakers', 'do-gooders, die met injectienaald en spuit maar al te gaarne hun medemensen uit het aardse lijden willen verlossen'. Zo zit Nederland, dat stukje opgeklopt moeras aan de noordwestrand van Europa' ingeklemd tussen twee supermachten en maar al te bereid van beide uitgerekend het slechtste over te nemen. Aan de ene kant de russische kolos, waar mensen alles door de staat laten beslissen of opgelegd krijgen, weerspiegeld in onze ambtenaren

en 'zielloze loonslaven' van de staat, die met hun regelgeving klaar staan. Aan de andere kant Amerika, een cultuur die in haar slechtste vertegenwoordigers het snelle genot, het eigenbelang en een tomeloos materialisme als leefregel heeft. En die beide slechte kanten komen nu bij elkaar in de manier, waarop wij de euthanasie binnenhalen, bereid om alles wat niet fit is of niet beantwoordt aan onze idealen van een gezond mens-zijn uit de weg te (laten) ruimen onder leiding van het ambtelijke en medische establishment. En zo haalt het fascisme, in grauwe, rode of roze verpakking, alsnog z'n gelijk.

Het artikel is als pamflet geschreven en het is geen wonder, dat er woedende reacties kwamen. Dasseur kan schrijven (ze heet niet voor niets ook nog Andreas Burnier!) en ze heeft willen schokken. Of ze daarmee de zaak die ze voorstaat gediend heeft weet ik nog niet. Wie de pleidooien voor een regeling van de wetgeving rond de euthanasie herleidt tot de minachting, die de nazi's voor het leven hadden moet het probleem wel zo vergroven, dat ze gemakkelijk te weerleggen valt.

En toch... Er is iets wezenlijks en authentieks in haar woede, waarmee ze ongegeneerd alle nuances overboord gooit. Want daarmee krabt ze alle vernislagen weg en drukt ze ons terug op de afschuwelijke herinneringen van '45, toen we werkelijk geconfronteerd werden met wat zich in het hart van Europa onder ons had afgespeeld.

Ik denk, dat we geneigd zijn die herinneringen te verdringen. En dat we mede daarom zelfs de minste suggestie, dat er hoe dan ook verband zou kunnen zijn tussen toen en nu onmiddellijk verwerpen. Voor wat betreft de drijfveren en motieven van hen, die momenteel euthanasie voorstaan is een dergelijk verband ook niet aanwezig en het is kwalijk dat te suggereren. Maar dat is niet het hele verhaal. Geconfronteerd worden met je herinneringen betekent ook: inzien wat voor omslag onze cultuur in de laatste veertig jaar gemaakt heeft. Het is tegenwoordig zo, dat je je toch vrij uitvoerig moet verdedigen als je tegen euthanasie en abortus bent. Al snel rijst het vermoeden, dat je je ophoudt in de buurt van pater Koopman met z'n spandoeken voor het ongeboren leven. En dat kan natuurlijk niet. Nu, ik denk inderdaad dat dat zo niet kan; vandaar ook de wezenlijke clausuleringen, waarmee we ons 'nee tenzij' of 'ja tenzij' omringd hebben. Terecht. En toch raakt mevrouw Dessaur bij mij één gevoelig punt. Dat is als ik overweeg wat voor schuiver onze hele maatschappij op dit punt gemaakt heeft en me afvraag wat daar achter zit. Is het — behalve de barmhartigheid en het besef, dat het zo echt niet kan enz. — niet ook de angst voor m'n eigen ouderdom en aftakeling? En de weerzin, die me daarbij bekruipt. En die ons doet haken naar een cleane oplossing, waarbij geen mismaakte kinderen meer geboren worden en oude mensen niet ontluisterd worden voordat ze sterven. Het is toch waar, dat ik blij ben, dat ik de laatste jaren niet meer geregeld naar het verpleeghuis hoef om daar schichtig mijn eigen toekomst onder ogen te zien? Wees toch eerlijk. Wie die vragen, angsten en weerzin niet onder ogen zien, verdringt wat er onder de oppervlakte van onze cultuur speelt. Achter de zeer aanvechtbare formuleringen van professor Dessaur proef ik het verzet tegen een cultuur, waar mensen tot dingen gemaakt worden en waar men als het leven waardeloos geworden is altijd nog de dood achter de hand heeft. Ik vertrouw die cultuur niet, omdat

ik me zelf niet vertrouw."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen