KLEINE KRONIEK

'Koers' in gesprek met prof. dr. Velema over 1986 In het Reformatorisch opinieblad 'Koers' van 3 januari 1986 staat een gesprek van Ad de Boer te lezen met prof. dr. W. H. Velema over zijn verwachtingen in het nieuwe jaar wat betreft allerlei ontwikkelingen in de samenleving op met name ethisch terrein. We lichten enkele fragmenten uit dit boeiende gesprek. In het eerste fragment gaat prof. Velema in op een vraag naar zorgelijke ontwikkelingen.

Welke ontivikkelingen in onze samenlevin geven u het meeste reden tot bezorgdheid?

„Ik zou dan vooral willen wijzen op de gedachte van het recht op zelfbeschikking die in brede kringen veld wint. Dat zie ik eigenlijk als de kern van waaruit alle ethische vraagstukken van het moment worden aangepakt. Dat recht op zelfbeschikking wordt geclaimd door mensen die met het christendom niets te maken willen hebben, maar ook door mensen die zich christen noemen."

Waarin uit zich dat claimen van het recht op zelfbeschikking?

„Je moet dan in de eerste plaats wijzen op het recht dat er in Nederland is om het leven te beëindigen — abortus, euthanasie en zelfmoord —, maar ik geloof dat ook in de idee van de individualisering — dat de mens een mens apart is, op zichzelf, en dat de bindingen, die hij aangaat niet te bindend en te verplichtend mogen zijn, en dat de mens dus als een individu moet worden beschouwd, ook als hij of zij zich voor het leven aan een ander gebonden heeft — dat recht op zelfbeschikking heel duidelijk uitkomt. Je ziet die individualiseringsgedachte heel duidelijk in het emancipatiestreven van vandaag, en ik zie dat dan ook nadrukkelijk als een vrucht van de Verlichting. Die is uit geweest op emancipatie, d.w.z. het zich onttrekken aan de geboden van God en aan alle normen die van buiten deze wereld komen."

Euthanasie

U hebt gezegd: we beleven beslissende jare voor de toekomst van Nederland. Hoe moet ik dat zien als het gaat om de ontivikkeling inzak de euthanasie?

„Wel, het feit dat deze dingen, naar ik moet vrezen, in de wet zullen worden vastgelegd, betekent dat je niet alleen in je denken, maar ook g in je handelen, gelegitimeerd door de wet, een wissel overgaat. En ik kan het wat de euthanasie betreft niet anders zien dan dat de mens op den duur slachtoffer zal worden van de macht van de samenleving om aan zijn leven een einde te maken. Ik geloof namelijk niet — dat moet ik er dan meteen bij zeggen —, dat het euthanasieproccs halt houdt bij de grens van „de mens moet er zelf toestemming voor geven". Dit is een klimaat dat een grote druk vanuit de samenleving — soms van medici, maar meer nog van de familie en eventueel ook financiële druk van de ziekenfondsen bijv. — op een mens zal uitoefenen waardoor hij niet meer in vrijheid beslissen kan. Als je jezelf eenmaal het recht hebt toegekend om mensen uit het leven te doen weggaan, dan moeten er op den duur ook beslissingen genomen worden ten aanzien van mensen die hun wil niet meer kenbaar kunnen maken en die te duur zijn voor de samenleving — laten we het gewoon maar in deze termen zeggen — of die teveel zorg en tijd vragen van de samenleving." Tot zover het eerste fragment.

Niet te somber?

Laten we het even wat breder trekken: de euth n e nasie-ontwikkeling, de wet gelijke behandeling, wegvallen van het gebinte van de samenleving Kunt u zich voorstellen dat er mensen zijn di zeggen: dat 'is mij allemaal veel te somber. De mensen kijken om zich heen, kunnen vrij naar d kerk gaan, ze sturen hun kinderen naar een chr telijke school, en niemand legt hen een strobree in de weg. Kunt u zich voorstellen dat mensen d dat soort ontwikkelingen niet in den lijve ond vinden uw visie veel te zivartgallig vinden?

„Dat kan ik me zeker voorstellen. Het wordt me ook te vaak gezegd dan dat ik het me niet zou kunnen voorstellen. Ik heb mijzelf ook na*drukkelijk geconfronteerd met die opvatting en het is ook zeker niet zo dat ik mijzelf de rol van de boeteprofeet wil aanmeten of dat ik vooral mijn somberheid op anderen zou willen overdragen. Ik zeg alleen: ik geloof dat een heleboel mensen, ook goedwillende christenen de ogen niet open hebben en als ze er iets van merken — want ik kan mij niet voorstellen dat wat nu in dit gesprek aan de orde komt totaal buiten het gezichtsveld van deze mensen blijft —, toch de kop in het zand steken en denken: nou, het zal nog wel meevallen en het is altijd nog zo gegaan. Maar als je ziet wat er in vijf jaar tijd in Nederland op allerlei gebied veranderd is, dan zeg ik: dit zijn geen dingen die je zomaar kunt laten gaan zonder dat dat schade aanricht.

Dus ik begrijp wel dat mensen dat zwartgallig vinden. Ik hoop natuurlijk dat ik geen gelijk krijg, maar toch moet ik vrezen dat deze ontwikkelingen, als ze niet gekeerd worden, hun wrange vruchten zullen afwerpen".

Tegenbeweging

Maar er zijn toch geen signalen van enige tegen a-beweging, een bepaalde reaktie tegen de negati

trend die u schetst? De houding van het CDA in de euthanasiezaak is duidelijk positiever dan de abortuskwestie. Wat de criminaliteit betreft de optimistische tijd van het sluiten van gevangenissen voorbij, en wordt er veel harder opge den. De Zeedijk ivordt schoongeveegd, de kra beweging loopt zich stuk op een zeer doortastend gemeentebestuur in Amsterdam. Is er zo op 'n aa tal terreinen geen sprake van een tegenbewegin die wellicht breder en dieper zou kunnen'ivorden

„Ik hoop het van harte. Wat de houding van het CDA tegenover euthanasie betreft zullen we het moeten afwachten. Zou men daar inderdaad heel principieel nee tegen blijven zeggen, dan vind ik dat een prachtig signaal, waarvan ik hoop dat zij ook op tal van andere terreinen zo'n krachtig nee zullen laten horen.

Wat de aanpak van de criminaliteit betreft, denk ik dat de reaktie die we vandaag zien puur lijfsbehoud is. Ik kan dat goed begrijpen en ben er in dat opzicht ook wel gelukkig mee, dat de samenleving gaat inzien dat de teugels veel te ver zijn gevierd. Je kunt zeggen: als de wet van God goed is en het loslaten van die wet dus onheil brengt, dan gaan de mensen dat onheil nu en aan den lijve ervaren. Maar ik zeg tegelijkertijd: het komt niet voort uit een diepe, principiële visie.

Ik ben de tweede dag van de blokkades op de wegen door de vrachtwagenchauffeurs in december wakker geworden met een geschokt hart, en dan overdrijf ik niet. Ik dacht: is er dan geen regering die hier de wegen vrijhoudt? Is er dan geen overheid die zegt: mensen, dat kunnen wij niet dulden? Waar was de overheid die zei: hoe het dan ook gaat, gaat het, maar wij staan in voor de rechten van de onderdanen op vrijheid op de wegen? Men heeft het vonnis van de rechter afgein wacht, en opnieuw werd het zo op de rechter afgeschoven."

afgeschoven." is Maar zou het gevoel van geschoktheid dat had niet door veel Nederlanders zijn gedeeld, tre-meer dan in de jaren zeventig? En zou het niet ak in brede lagen van de bevolking zijn geaccepte en toegejuicht als de overheid de blokkades n g gebroken? Is er in dat opzicht toch niet een so tegenbeweging? ?

Dat geloof ik wel. Ik geloof dat er in grote delen van de bevolking opluchting zou zijn geweest, als de overheid dat gedaan had. En ik denk dat dat inderdaad samenhangt met de ervaring van chaos die de mensen opgedaan hebben. Wij hebben zoveel vrijheid aan de mensen gegeven om hun rechten te claimen dat men gaat voelen: zo gaat het niet meer.

Dan wat Amsterdam en de kraakbeweging betreft. Ik heb veel waardering voor het optreden van burgemeester Van Thijn in deze zaak. Hier zie je ook wat één man die zegt: „het gaat zo niet langer", toch kan doen, en ik geloof dat dat het is wat we in onze samenleving nodig hebben: dat mensen in die positie duidelijk zeggen: dit kan niet meer, en daar zullen we dus ook een grens aan stellen.

Als je dan vraagt: zijn er hoopvolle tekenen, dan zeg ik: er zijn in elk geval figuren als burgemeester Van Thijn die zeggen: dit duld ik niet. Maar het is voor mij veel te vroeg om te zeggen: dat is in onze samenleving al een algemene houding. Maar ik hoop van harte dat die er komt."

Eerder in dit gesprek sprak u van „een vertr ging in de voortgang van het ontbindingsproces Handhaaft u die woorden in het licht van de v beelden waar we het over hadden of zegt u: mi schien is het toch wat meer?

„Nee, ik vind dit ook symptonen van die vertraging. Het is voor mij ook te incidenteel, en je ziet ook dat op tal van andere gebieden waar je u dezelfde opstelling zou mogen verwachten, dat veel niet gebeurt. Het zou natuurlijk zo kunnen zijn dat het zich vanuit dat eerste begin uitbreidt — erd en dat hoop je en dat bid je —, maar voorlopig had blijkt dat toch niet." ort

Houding voor 1986

Houding voor 1986 Tot welke houding wilt u orthodoxe christenen in 1986 oproepen?

Tot drie dingen. Allereerst tot verootmoediging, want wat er in ons land gebeurt, is niet alleen een zaak van de onkerkelijken, maar daar delen wij als christenen in, ook al hebben wij daar dan een andere visie op. Ik denk toch dat we onze eigen schuld, ons tekort aan enthousiasme, aan christelijk leven, aan eenheid onder elkaar zullen moeten belijden.

Het tweede is gebed. Ik geloof dat er heel intensief persoonlijk, in het gezin, in de gemeente gebeden moet worden, waarin de nood van ons volk aan God wordt voorgelegd en ook een beroep wordt gedaan op Zijn barmhartigheid.

Het derde is dat er militante inzet van christenen gevraagd mag worden, een strijdbaarheid: niet om te showen, maar waarin men laat zien: we zijn bezig aan de laatste fundamenten van onze samenleving. En boven dat alles staat als een koepel de vaste overtuiging dat het Koninkrijk komt, want de zaak van Jezus Christus is gewonnen en die kan niet meer kapot."

a-Tot zover een drietal fragmenten uit dit 'Koers'-". gesprek met prof. Velema. Ook het nieuwe jaar oor-vraagt om gebed en waakzaamheid voor een ieder die de eer van God hoog acht en het heil van zijn s-naaste op het hart draagt.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen