Overwegingen rond het thema Jezus Christus en de schepping

1. Het praktische belang

Wie er .over na wil denken hoe de Heere Jezus Christus betrokken is op de schepping, begeeft zich bepaald niet op een onbetreden pad. We kunnen veilig stellen dat de bezinning op de Bijbelse inhouden de eeuwen door voor een niet onbelangrijk deel door dit. thema is bepaald. En dat is in onze eeuw echt niet minder geworden. Bekende, voor sommigen beroemde, voor anderen beruchte namen van theologen zouden hier te noemen zijn. Wij laten die namen maar liever rusten. We raken er al te gauw op gefixeerd. We verbinden ze met positieve of negatieve waarde-oordelen. En die hebben op hun beurt de neiging om rustige bezinning te verwarren en te vertroebelen.

Bovendien lopen we het gevaar in allerlei splinterige theologische discussies te verzanden. Zulke discussies kunnen soms op hun plaats zijn, maar behoren niet direkt tot de bedoeling van ons blad.

Maar moeten wc niet erkennen dat het hele thema, dat hier aan de orde wordt gesteld, tot het gebied van die discussies behoort? Met andere woorden: hebben de overwegingen die hier zouden kunnen gelden, ook betrekking op de beleving, of als we willen de bevinding van het geloof der gemeente?

Ik denk dat het van geweldig belang is om deze vraag te stellen. Zij kan ons behoeden voor dogmatisch en theologisch droogzwemmen. Een denken en spreken over de bijbelse inhouden, dat van haar geloofswortel losraakt en zich verliest in een theoretisch spel van begrippen, onderscheidingen en definities. Een spel, dat bij alle bewondering dat het kan wekken toch meer voor liefhebbers is dan dat het de gemeente dient.

Overigens past bij zulke beoordeling ons wel de nodige bescheidenheid. Wat op het eerste gezicht dorre en droge theorie lijkt, blijkt bij nader inzien en dieper doorzicht alles te maken te hebben met het geloofsleven van elke dag.

Vragen we nu naar het praktisch belang van het thema Jezus Christus en de schepping, dan mogen we zeggen dat het alles te maken heeft met de wijze waarop wij in dit leven staan of hoe wij ons in dit leven bevinden. Wij kunnen bijvoorbeeld de schepping beschouwen als een opmaat voor Jezus Christus. Bij de schepping ligt het eigenlijke van Gods bedoelen nog in windselen verborgen. De schepping is een schaduw r van Christus. In dat geval wordt het gewone leven al gauw als iets oneigenlijks, iets onafscheidelijks beleefd. Het moet opstijgen of meer evolutionistisch, het moet zich ontwikkelen tot het eigenlijke, het goddelijke. Het dagelijks leven wordt in die lijn niet erg hoog aangeslagen.

Een andere mogelijkheid is, dat het eigenlijke juist met de schepping gegeven is, en dat Jezus Christus gekomen is om dat te herstellen. Dan komt er veel meer nadruk te liggen op de roeping voor het dagelijkse leven, en de beleving van het bestaan, zoals het gegeven is.

In beide lijnen zijn in zekere zin Rome en de Reformatoren te herkennen. Van oudsher heeft in de Rooms Katholieke theologie de gedachte van de opgang, de voltooiing een belangrijke rol gespeeld. In beginsel al bij de schepping. Aan de schepping zelf moest iets geestelijks, iets bovennatuurlijks worden toegevoegd om de mens in gemeenschap met God te kunnen doen leven. Deze geestelijke, toegevoegde gave is bij de zonde verloren gegaan. In Christus wordt dat weer hersteld en komt het leven tot z'n bestemming. Die bestemming bestaat dan in vergoddelijking. Het is de kerk met sacramenten, die daar deel aan geeft. Zij behoort tot de sfeer van het hogere, eeuwige leven, waartoe de gelovige moet worden opgetrokken. Op menige Rooms Katholieke kerk vinden we het opschrift: Porta coeli, Poort van de hemel.

Bij de Reformatie kwam veel meer de gedachte van het. herstel naar voren. De genade in Jezus Christus is niet allereerst op volmaking of voltooiing gericht, maar op redding, herstel. We kunnen datzelfde terugvinden bij het verstaan van de term herschepping. Aan de ene kant wordt er alle nadruk op gelegd, dat herschepping voortgang is, terwijl aan de andere kant de teruggang naar het ongeschonden begin meer naar voren komt.

Eerlijkheidshalve moeten we er wel bijzeggen dat het hier om grove schema's gaat. De nuanceringen op dit terrein zouden een heel boek kunnen vullen. Bovendien moeten we, om misverstand te voorkomen, ook opmerken dat het bovenstaande niet betekent dat de Reformatie in principe gekozen heeft voor het , , Hier beneden is het wel". En dat degenen, die daar vandaag aan de dag zo'n nadruk op leggen, er terecht op kunnen bogen, dat zij de reformatorische beginselen naar hun eigenlijke bedoelingen voorstaan. Dan vergeet men de gebrokenheid waarin we in het hier en nu leven.

De komst van het Koninkrijk in Christus is immers gans niet voltooid. Het Koninkrijk van God is er, maar het moet er evenzeer nog komen ook. We verwachten de dag der vervulling. De dag dat Christus zal komen in volle heerlijkheid. Het mag vanuit dat besef duidelijk zijn, hoe Calvijn, die zich toch zoveel moeite getroost heeft voor de inrichting van het christelijke leven hier en nu, tegelijkertijd vervuld kon zijn van de „meditatio futurae vitae", de overdenking van het toekomende leven.

Het gaat bij de waardering van het aardse leven dus niet direkt om het feit. of er al dan niet nog wat te verwachten is, en zelfs veel te verwachten, 't Gaat veeleer om het perspektief waarin we het zien staan. In dat van de vergoddelijking of in dat van de verlossing.

Een ander belang, dat bij dit thema een rol speelt is de vraag naar de kennis. Vooral in onze tijd heeft deze vraag zich in de bezinning op ons thema gemengd. De vraag naar de kennis is ook een moderne vraag. Zij heeft het wijsgerig denken van de laatste anderhalve eeuw gestempeld. En dat heeft niet nagelaten invloed uit te oefenen op de theologie. Konkreet gaat het hier over de waardering van de zgn. natuurlijke theologie. Is het mogelijk om iets over God te zeggen van de natuur uit? Al zou het maar zijn, dat er vanuit het leven van de mens als mens, onweerstaanbaar een vraag geboren wordt naar God. Of moeten we zeggen, dat dit nooit een goede vraag kan zijn en dat er maar één weg is om God te leren kennen, namelijk door Jezus Christus?

Wie goed thuis is in de belijdenisgeschriften kan hier denken aan art. 2 van onze Nederlandse Geloofsbelijdenis. Daar worden immers twee middelen van Godskennis beleden. Allereerst de schepping, onderhouding en regering der gehele wereld. Zij wordt een schoon boek genoemd, de schepsels zijn de letters, waaruit de Naam van God te spellen valt. We herinneren ons daarbij de schone regels van de dichter Guido Gezelle: „Mij spreekt de blomme een tale".

Het tweede middel is Gods heilig W T oord. Daarop ligt het hoofd accent. Het eerste doet tenslotte niet anders dan ons alle onschuld ontnemen, het tweede echter doet ons God klaarder en volkomener kennen.

Het. is niet de bedoeling om alle vragen die 'nier liggen aan de orde te stellen, maar het laat zich verstaan dat degenen die van natuurlijke theologie niets willen weten, met de formuleringen van deze geloofsbelijdenis nog wel eens wat moeite hebben. Voor hen is er geen begaanbare weg van het algemene naar het bijzondere. We dienen met deze beweging in het theologisch denken radikaal te breken. Er is maar een weg. Een woord, dat ons God doet kennen. Het Woord dat Hij sprak in de Heere Jezus Christus. Wie Hem gezien heeft, heeft immers de Vader gezien.

Er zijn dus twee vlakken waarop onze vraagstelling het christen-zijn raakt. Het ene is dat van de waardering van het aardse leven, het andere dat van onze Godskennis.

Het lijkt me geboden om hier duidelijk onderscheid te maken. Ongetwijfeld zijn deze vlakken nauw op elkaar betrokken, maar als we ze niet duidelijk en helder onderscheiden, dreigt de grootste verwarring. Bovendien kunnen we elkaar dan verwijten gaan maken, die aan datgene, wat werkelijk bedoeld wordt onrecht doen.

Misschien mag ik deze bezinning op het belang van ons thema eindigen met een illustratief citaat. Het is een stukje van een gesprek dat jaren geleden, om precies te zijn in 1968 voor de radio, met prof. dr. A. A. van Ruler werd gehouden. De weergave ervan vindt u in ..Rondom het Woord" van 11-1-1969, blz. 117. Gesprekspartner in dit citaat, is prof. dr. W. H. Velema.

Van Ruler: Vindt u het nu werkelijk zo, dat een psalm zingen tot lof van de Schepper en de Verlosser wezenlijker is dan aardappelen rooien?

Velema: lk zou in elk geval niet zonder meer willen zeggen dat ze precies op hetzelf-

de niveau staan. Ik dacht dat het gebruik van deze beelden — zoals er in uw oeuvre wel meer van zulke beelden voorkomen —-iets te maken heeft met een zekere nivellering. Ik geloof dat aardappelen rooien, en wat voor werk je verder in de schepping ook kunt doen, allemaal tot eer van God kan zijn en moet zijn, daar moeten wij het oprichten, dat is onze taak, maar dat we aan dc andere kant de momenten en de elementen van de reële omgang met God nodig hebben en dat wij alleen dan het ook kunnen volhouden om aardappelen te rooien tot eer van God.

Van Ruler: Daar ben ik het helemaal mee eens, alleen vrees ik in uw gedachtengang een zekere gradatie, een zekere hiëarchie. Het lijkt erop dat u zegt: Nou ja, ik geef dan wel toe dat aardappelen rooien ook tot dienst van God is, maar het eigenlijke is toch dat , , vrijen" met God. Daar wou ik u van af hebben."

We laten sommige uitdrukkingen maar liever voor rekening van de schrijvers, of liever de sprekers. En we willen ons ook niet nu al in dit gesprek mengen. Het kan ons wel duidelijk laten zien hoe diep de vragen rond dc Schepping en Jezus Christus in onze bestaansbeleving kunnen ingrijpen.

E.

Jac. W.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen